Emel CELEP

Nomofobik Eğilimler ve Sosyal Medya Kullanım Yoğunluğunun Kompulsif Çevrimiçi Satın Alma Davranışı İle Olan İlişkisinin Belirlenmesi: Bir Uygulama

Amaç - Tüketicilerin iletişim, eğlence, alışveriş ve sosyal ağlara katılım gibi hizmetlere ulaşmasında çevrimiçi kanalları kullanım düzeyi artmaktadır. İnternet ve akıllı cep telefonlarından yoksun kalma korkusu (nomofobi), bağımlılık düzeyindeki- kompulsif- çevrimiçi satın alma davranışı ve sosyal medya kullanım yoğunluğu ile de ilişkili bulunmaktadır. Bu çalışmanın temel amacı, internet ve sosyal medya kullanıcılarının nomofobik eğilimleri ve sosyal medya kullanım yoğunluklarının kompulsif çevrimiçi satın alma davranışları ile olan ilişkisini belirlemektir. Yöntem - Bu doğrultuda çalışmada, internet ve sosyal medya kullanıcılarının nomofobik eğilimleri, sosyal medya kullanım yoğunluğu ve kompulsif çevrimiçi satın alma davranışları arasında bulunabilecek ilişkileri incelemek amacıyla, sosyal medya kullanım yoğunluğunun kompulsif çevrimiçi satın alma davranışı ve nomofobi üzerinde bulunabilecek etkilerini incelemek amacıyla ve kompulsif çevrimiçi satın alma davranışının nomofobiye olan etkisini incelemek amacıyla bir model geliştirilmiştir. Çalışmanın evrenini Konya ili Akşehir ilçesinde yaşamakta olan internet ve sosyal medya kullanıcısı bireyler oluşturmaktadır. Bu kapsamda yer alan katılımcılara, 07.07.21-07.09.21 tarihleri arasında yüz yüze ve çevrimiçi olarak anket uygulanmıştır. Ankette yer alan ölçekler ile ilgili olarak anketin birinci bölümünde nomofobi, anketin ikinci bölümünde sosyal medya kullanım yoğunluğu, anketin üçüncü bölümünde ise kompulsif çevrimiçi satın almaya ilişkin maddeler bulunmaktadır. Anketlerin değerlendirmeye alınabilecek 386 tanesinden elde edilmiş olan veriler, SPSS (Statistical Package for the Social Sciences) 23 paket programı aracılığıyla test edilmiştir. Analiz kapsamında faktör analizi, güvenilirlik analizi ve geçerlilik analizi, aynı zamanda korelasyon analizi ile regresyon analizi kullanılmıştır. Bulgular - Araştırma sonuçlarına göre sosyal medya kullanım yoğunluğunun nomofobi ve kompulsif çevrimiçi (online) satın alma davranışı üzerinde; kompulsif çevrimiçi (online) satın alma davranışının nomofobi üzerinde olumlu etkileri olduğu; nomofobi ile sosyal medya kullanım yoğunluğu ve kompulsif çevrim içi satın alma davranışı arasında; sosyal medya kullanım yoğunluğu ile de kompulsif çevrimiçi satın alma davranışı arasında pozitif yönlü ve anlamlı ilişkiler olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Tartışma- Artan nomofobik eğilimler, sosyal medya mecralarında geçirilen sürelerin artması, sosyal statü sağlama ve mutluluk beklentileri ile de şekillenebilen kompulsif çevrimiçi satın alma davranışı arasındaki ilişkiler dikkate alındığında, işletmelerin çevrimiçi kanallarla gönderebileceği tutundurma mesajlarının geniş kitlelere ulaşması mümkün olmakta; bu durum çevrimiçi mecralarda yürütülecek kampanyalarla ilgili işletmelere sunabileceği fikirler konusunda önem taşımaktadır.

Determining The Relationship between Nomophobic Tendencies and Social Media use Intensity with Compulsive Online Buying Behavior: An Application

Purpose - The level of use of online channels is increasing for consumers to reach services such as communication, entertainment, shopping and participation in social networks. No mobile phone phobia and fear of being deprived of the Internet is also associated with compulsive online purchasing behavior and social media usage intensity. The main purpose of this study is to determine the relationship between nomophobic tendencies and social media usage intensities of internet and social media users with compulsive online purchasing behaviors. Design/methodology/approach - In this direction, in this study a model was developed in order to examine the relationships that can be found between the nomophobic tendencies, social media usage intensity and compulsive online purchasing behaviors of internet and social media users, to examine the effects of social media usage intensity on compulsive online buying behavior and nomophobia, and to examine the effects of compulsive online buying behavior on nomophobia. The universe of the study consists of individuals who are internet and social media users living in Akşehir district of Konya province. Participants included in this scope were surveyed face-to-face and online between 07.07.21 and 07.09.21. Regarding the scales in the questionnaire, the first part of the questionnaire includes nomophobia, the second part of the questionnaire includes the intensity of social media use, and the third part of the questionnaire contains items about compulsive online buying. The data obtained from 386 of the questionnaires that could be evaluated were tested through the SPSS (Statistical Package for the Social Sciences) 23 package program. Within the scope of the analysis, factor analysis, reliability analysis and validity analysis, as well as correlation analysis and regression analysis were used. Findings - According to the results of the research, the intensity of social media use has positive effects on nomophobia and compulsive online purchasing behavior also compulsive online buying behavior has positive effects on nomophobia. And it was concluded that there is a positive and significant relationship between nomophobia and the intensity of social media use and compulsive online purchasing behavior; and it was concluded that there is a positive and significant relationship between the intensity of social media use and compulsive online purchasing behavior. Discussion - Considering the relationships between increasing nomophobic tendencies, increasing time spent on social media and compulsive online buying behavior, which can also be shaped by social status and happiness expectations it is possible for the promotional messages that businesses can send through online channels to reach large audiences. This situation is important in terms of ideas that it can offer to businesses about campaigns to be carried out in online channels.

PDF

___

Akçalı, İ ve Hacıoğlu, G. (2021). Sosyal medya kullanım sıklığının tüketicilerin kompulsif satın alma davranışlarına etkisi: Gösterişçi tüketim ve materyalizmin aracılık rolü, 25.Pazarlama Kongresi, 30 Haziran-02 Temmuz, Ankara, Ankara Üniversitesi, 1-20.
Alkış, H. ve Karakan, A. (2019). Algılanan sosyal medyanın tüketici davranışı ve satın alma niyetine etkisi üzerine bir araştırma, Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi, 2 (10), 702-718.
Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., ve Yıldırım, E. (2012). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, Sakarya, Sakarya Yayıncılık.
Andreassen, C. S., Griffiths, M. D., Pallesen, S., Bilder, R. M., Torsheim, T. and Aboujaoude, E. (2015). The Bergen shopping addiction scale: Reliability and validity of a brief screening test, Frontiers in Psychology, 6 (1374), 1-11.
Armağan, E. ve Temel, E. (2018). Türkiye’de online kompulsif alışveriş davranışı üzerine ampirik bir çalışma, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20 (4), 621-653.
Bayır, T. (2021). Hedonik ve faydacı tüketim ile kompulsif satın alma ilişkisinde kredi kartı kullanımı: Online pazaryerleri üzerine bir araştırma, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8 (1), 420-441.
Bighiu, G., Manolica, A. and Roman, C. T. (2015). Compulsive buying behavior on the internet, Procedia Economics and Finance, 20, 72-79.
Bozdağ, Y. ve Yalçınkaya-Alkar, Ö. (2018). Bergen alışveriş bağımlılığı ölçeği’nin kompülsif çevrimiçi satın alma davranışına uyarlanması, Bağımlılık Dergisi, 19 (2), 23-34.
Cabrera, J. G., Mejía, A. L., Sancho, C. P. and Calvete, E. (2017). Adaptation of the nomophobia questionnaire (NMP-Q) to Spanish in a sample of adolescents, Actas Esp Psiquiatr, 45 (4), 137-44.
Coşkun, R., Altunışık, R. ve Yıldırım, E. (2017). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı (9 b.), Sakarya, Sakarya Yayıncılık.
Çetin, C., Tiltay, M.A. ve Özkara, B.Y. (2020). Sosyal medya kullanım yoğunluğu ile sosyal medyada ünlü kullanımının lüks tüketim eğilimine etkisinde elektronik ağızdan ağıza pazarlamanın (ewom) rolüne yönelik bir araştırma, Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 3, 590-619.
Civek, F. ve Ulusoy, G. (2020). X ve Y kuşağı tüketicilerin nomofobik eğilimlerinin çevrimiçi alışverişcbağımlılığı ile olan ilişkisinin belirlenmesi, Turkish Studies - Social, 15 (1), 141-156.
Deniz, E. (2020). Üniversite öğrencilerinde çevrimiçi kompülsif satın alma davranışına etki eden faktörlerin yapısal eşitlik modeliyle incelenmesi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 40, 209-226.
Devrani, T.K. (2018). Durumsal benlik saygısının reklam izleme ile kompulsif satın alma ilişkisindeki düzenleyici etkisi, Sosyal Araştırmalar ve Davranış Bilimleri Dergisi, 4 (5), 118-133.
Drury, G. (2008). Opinion piece: Social media: Should marketers engage and how can ıt be done effectively?, Journal of Direct Data and Digital Marketing Practice, (9), 274-277.
Duroy, D., Gorse, P. and Lejoyeux, M. (2014). Characteristics of online compulsive buying in Parisian students. Addictive Behaviors, 39 (12), 1827-1830.
Ellison, N. B. , Lampe, C. and Steinfield, C. W. (2007). The benefits of Facebook ‘‘Friends:’’ Social capital and college students’ use of online social network sites, Journal of Computer-Mediated Communication, 12, 1143-1168.
Erdem, H., Türen, U. and Kalkın, G. (2017). Mobil telefon yoksunluğu korkusu (nomofobi) yayılımı: Türkiye’den üniversite öğrencileri ve kamu çalışanları örneklemi, Bilişim Teknolojileri Dergisi, 10 (1), 1- 12.
Ertürk, R. ve Aktepe, C. (2020). Sosyal medyanın tüketicilerin satınalma davranışları üzerinde etkisi: Türkiye ve İran’daki üniversite öğrencileri üzerine bir uygulama, İşletme Araştırmaları Dergisi, 12 (4), 4289-4304.
Gezgin, D. M., Şahin, Y. L. ve Yıldırım, S. (2017). Sosyal ağ kullanıcılarının nomofobi düzeylerinin çeşitli faktörler açısından incelenmesi, Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 7 (1), 1-15.
Gezgin, D. M., Şumuer, E., Arslan, O. ve Yıldırım, S. (2017). Nomophobia prevalence among Pre-service teachers: A case of Trakya University, Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7 (1), 86-95.
Gilbert, N. (2020). An uptrend among students: Nomophobia, Journal of Applied Science and Research, 8 (2), 25- 29.
Gula, T. (2016). Problemli cep telefonu kullanımı, kişilik özellikleri ve sosyodemografik değişkenlere göre sosyal medya kullanım tercihleri: Tanımsal bir çalışma. Yüksek Lisans Tezi. Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Anabilim Dalı, İstanbul.
Gupta, R. (2019). Nomophobia: A smartphone addiction, The International Journal of Indian Psychology, 7 (1), 969-979.
Gupta, S. (2013). Literature review of compulsive buying-a marketing perspective. Journal of Applied Business and Economics, 14 (1), 43-48.
Gutiérrez-Puertas, L., Márquez-Hernández, V. V., São-Romão-Preto, L., Granados-Gámez, G., GutiérrezPuertas, V. and Aguilera-Manrique, G. (2019). Comparative study of nomophobia among Spanish and Portuguese nursing students, Nurse Education in Practice, 34, 79-84.
Gününç, S. and Doğan Keskin, A. (2016). Çevrimiçi alışveriş bağımlılığı: Belirtiler, nedenler ve etkiler, Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 3 (3), 339-364.
Gürdin, B. (2019). Sosyal medyanın hedonik tüketimi ve fomo’nun gücü, Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 54 (3), 1259-1278.
Hofacker C. F. and Murphy, J. (2009). Consumer web page search, clicking behaviour and reaction time, Direct Marketing: An International Journal, 3 (2), 88-96. https://wearesocial.com/uk/blog/2021/01/digital-2021-uk/ (Erişim Tarihi: 02 Ocak 2022) https: //datareportal.com/reports/digital-2021-turkey (Erişim Tarihi: 03 Ocak 2022)
Işık, M. ve Kaptangil, İ. (2018). Akıllı telefon bağımlılığının sosyal medya kullanımı ve beş faktör kişilik özelliği ile ilişkisi: Üniversite öğrencileri üzerinden bir araştırma, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7 ( 2), 695-717.
İlban, M. O. ve Güleç, E. (2018). Sosyal medyanın turistik deneyim üzerindeki etkisini belirlemede sosyal medya kullanma yoğunluğunun aracı rolü, Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi/ Journal of Travel and Hospitality Management, 15 (1), 57-73.
İslamoğlu, A. H. ve Alnıaçık, Ü. (2016). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, İstanbul, Beta Yayıncılık. Kadıoğlu, C. T. ve Koşar, A. (2019). Nomofobiklik düzeyinin A ve B tipi kişilikler bağlamında incelenmesi ve internetten satın alma davranışı üzerindeki etkisi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12 (66), 1212- 1223.
Kaplan, A. M. and Haenlein, M. (2010). Users of the world, unite! The challenges and opportunities of social media, Business Horizons, 53 (1), 59-68.
Kara, M. (2021). High schoolers’ usage intensity of mobile social media and nomophobia: Investigating the mediating role of flow experience, Participatory Educational Research (PER), 8 (1), 409-422.
Karagöz, Y. (2019). SPSS - AMOS - META Uygulamalı İstatistiksel Analizler, Ankara, Nobel Yayıncılık.
Karahan, M. O. ve Söylemez, C. (2019). Tüketicilerin kompulsif satın alma davranışını etkileyen faktörler: Bir uygulama, İşletme Araştırmaları Dergisi, 11 (3), 1961-1975.
Karasar, N. (2000). Bilimsel Araştırma Yöntemi (10.Baskı), Ankara, Nobel Yayın Dağıtım.
Karatay, S. (2018). Hyperconnectivity kavramı bağlamında mobil sosyal medya uygulamaları: Nomofobi ve fomo rahatsızlıklarına yönelik bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Genel Gazetecilik Anabilim Dalı, İstanbul.
Kaur, M., Maheshwari, S. K. and Kumar, A. (2019). Compulsive buying behavior and online shopping addiction among health science teachers, International Journal of Nursing Care, 7 (1), 74-80.
Keskin, A. D. and Gününç, S. (2017). Testing models regarding online shopping addiction, Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 4 (2), 221-242.
Ko, Y. M., Roh, S. and Lee, T. K. (2020). The association of problematic internet shopping with dissociation among south Korean internet users, International Journal of Environmental Research and Public Health, 17 (9): 3235, 1-13.
Korur, M. G. ve Kimzan, H.S. (2016). Kompulsif satın alma eğilimi ve alışveriş sonrası pişmanlık ilişkisinde kontrolsüz kredi kartı kullanımının rolü: Avm müşterileri üzerine bir araştırma, Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 8 (1), 43-71.
Lee, S. H. ve Workman, J. E. (2015). Compulsive buying and branding phenomena, Journal of Open Innovation: Technology, Market, and Complexity, 1 (3), 1-12.
Madhusudan, M., Sudarshan, B. P., Sanjay, T. V., Arun, G. and Sunny, D. A. F. (2017). Nomophobia and its determinants among the students of a medical college, International Journal of Medical Science and Public Health, 6 (6), 1046-1049.
Manchiraju, S., Sadachar, A. and Ridgway J. L. (2016). The compulsive online shopping scale (coss): Development and validation using panel data, International Journal of Ment Health Addiction, 15, 209-223.
Moon, M. A. and Attiq, S. (2018). Compulsive buying behavior: Antecedents, consequences and prevalence in shopping mall consumers of an emerging economy, Pakistan Journal of Commerce and Social Sciences, 12 (2), 548-570.
Onurlubaş, E. ve Öztürk, D. (2018). Sosyal medya uygulamalarının Y kuşağı satın alma davranışı üzerine etkisi: Instagram örneği, OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 9 (16), 984-1016.
Önen, V. (2019). Tüketici motivasyonları ile sosyal medyanın tüketici davranışına etkisinin satın alma niyetine etkisinin hava yolu yolcu taşımacılığında incelemesi, İşletme Araştırmaları Dergisi Journal of Business Research-Turk, 11 (3), 1866-1882.
Öz, H. ve Tortop, H.S., (2018). Üniversite okuyan genç yetişkinlerin mobil telefon yoksunluğu korkusu (nomofobi) ile kişilik tipleri arasındaki ilişkinin incelenmesi, e-Jurnal of New Media / Yeni Medya Elektronik Dergi – eJNM, 2 (3), 146-159.
Öztürk, U. C. (2015). Bağlantıda kalmak ya da kalmamak işte tüm korku bu: İnternetsiz kalma korkusu ve örgütsel yansımaları, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (37), 629-638.
Pavithra, M. B., Suwarna, M. and Mahadeva Murthy T. S. (2015). A study on nomophobia - mobile phone dependence, among students of a medical college in bangalore, National Journal of Community Medicine, 6 (3), 340-344.
Polat, R. (2017). Dijital hastalık olarak nomofobi, E-Journal Of New Media / Yeni Medya Elektronik Dergi- Ejnm, 1 (2), 164-172.
Rodríguez-García, A. M., Moreno-Guerrero, A. J. and López Belmonte, J. (2020). Nomophobia: An individual’s growing fear of being without a smartphone-a systematic literature review, International Journal of Environmental Research and Public Health, 17 (2): 580, 1-19.
Saleem, A. and Ellahi, A. (2017). Influence of electronic word of mouth on purchase intention of fashion products on social networking websites, Pakistan Journal of Commerce and Social Sciences, 11 (2), 597-622.
Sekaran, U. (2003). Research Methods for Business: A Skill Building Approach (4th edition), New York, Jonh Willey & Sons.
Seyfi, M., Güven, D. ve Keklikçi, S. (2021). Sosyal medya pazarlama aktvitelerinin çevrimiçi kompulsif satın alma davranışları ilişkisinde covıd19 korkusunun rolü, Injocmer, 1 (2), 174-187.
Sırakaya, M., (2018). Ön lisans öğrencilerinin nomofobi düzeylerinin akıllı telefon kullanım durumlarına göre incelenmesi, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14 (2), 714-727.
Taşhan, A. ve Ünver, Z. (2021). Sosyal ağ kullanımının akıllı telefon yoksunluğu korkusu (nomofobi) ile ilişkisi: Üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma, ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 11 (1), 41- 63.
Tavares, H., Lobo, D. S. S., Fuentes, D. and Black, D. W. (2008). Compulsive buying disorder: a review and a Case Vignette, Revista Brasileira de Psiquiatria, 30 (Suppl 1), 16-23.
Torrejón, M. V. H., Molina, L. P. and Manchego, L. S. (2020). Nomophobia in University Students, International Journal of Early Childhood Special Education (INTJECSE), 12 (1), 488-495.
Tuncer, S. (2013). Sosyal Medyanın Gelişimi. Özata, Z. (Ed.). Sosyal Medya. Eskişehir, Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2-10.
Uyar, A. (2019). Sosyal medyanın tüketicilerin satın alma niyeti üzerine etkisi: Üniversite öğrencileri üzerine bir çalışma, Journal of Yasar University, 14 (Special Issue), 137-147.
Veerapu, N., Philip, R.K.B., Vasireddy, H., Gurrala, S. and Kanna, S.T. (2019). A study on nomophobia and its correlation with sleeping difficulty and anxiety among medical students in a medical college, Telangana, International Journal of Community Medicine and Public Health, 6 (5), 2074-2076.
Voramontri, D. and Klieb, L. (2019). Impact of social media on consumer behaviour, International Journal of Information and Decision Sciences, 11 (3), 209-233.
Williams, D.L., Crittenden, V.L., Keo, T. and McCarty, P. (2012). The use of social media: an exploratory study of uses among digital natives, Journal of Public Affairs, 12 (2), 127-136.
Yakın, P. ve Aytekin, P. (2019). İnternet bağımlılığının online kompulsif ve online anlık satın alma davranışlarına etkisi, İşletme Fakültesi Dergisi, 20 (1), 199-222.
Yanılmaz, S. (2019). Sosyal paylaşım sitelerinin özellikleri ve kullanım amaçları: Sorunlu internet kullanımının lise öğrencileri üzerinden incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yeni Medya ve İletişim Yönetimi, İstanbul.
Yazıcıoğlu, Y. ve Erdoğan, S. (2004). SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara, Detay Yayıncılık.
Yıldırım, C. and Correia, A.P. (2015). Exploring the dimensions of nomophobia: Development and validation of a self-reported questionnaire, Computers in Human Behavior, 49, 130-137.
Yıldırım, Ç., Sumuer, E., Adnan, M. and Yıldırım, S. (2016). A growing fear: Prevalence of nomophobia among Turkish college students, Information Development, 32 (5), 1322-1331.
Yılmaz, M., Köse, A. and Doğru, Y.B. (2018). Akıllı telefondan yoksun kalmak: Nomofobi üzerine bir araştırma, AJIT-e: Online Academic Journal of Information Technology, İletişim ve Bilişim Teknolojileri Özel Sayı, 9 (35), 31-47.
Zeren, D. ve Gökdağlı, N. (2017). Satın alma motivasyonları: Tüketicilerin sanal kompülsif davranışları üzerine bir araştırma, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Pazarlama Kongresi Özel Sayısı, 41-58.