Günümüz türk dİn Sosyolojİsİne İbn halduncu Bİr katkı: 15 t emmuz darbe Gİrİşİmİ

Bu makale, Türkiye sosyal bilimler sahasında bir İbn Halduncu yaklaşımın imkânını sorgulama denemesi olarak günümüz meseleleri içinde din-siyaset ilişkilerine işaret eden bir konuyu İbn Haldun yaklaşımıyla değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Çalışmamız öncelikle İbn Haldun düşüncesinin tarihi seyir içinde Türk düşünce dünyasındaki katkılarına yer verecek; ardından İbn Haldun düşüncesinin temel kavramlarına değinecek ve son olarak 15 Temmuz 2017'deki darbe girişimi ve bu girişimi gerçekleştiren Gülen örgütünün (FETÖ) İbn Haldun perspektifinden bir çözümleme denemesini ortaya koyacaktır. Çalışmada İbn Haldun'un Mukaddime adlı eserindeki görüşlerden yola çıkarak Gülen örgütünün dini bir hareket olmaktan ziyade egemenlik arzusundaki siyasi amaçları olan mehdici bir hareket olduğu iddia edilecektir. Ayrıca İbn Haldun'un asabiyet kavramını temel alarak, on yıllar içinde geliştirilen grup içi asabiyetin örgüt liderliğince ve mensuplarınca hatalı şekilde gerçekte olduğundan daha güçlü şekilde değerlendirildiği ve bu durumun FETÖ'nün darbe girişimine kalkışmasına yol açtığı iddia edilecektir. Son olarak, 249 kişinin ölümü ve iki binden fazla vatandaşın yaralanmasıyla sonuçlanan söz konusu girişiminin başarısızlığa uğraması, örgüt asabiyeti karşısında çok daha güçlü bir asabiyet olarak darbe girişimi gecesinde askerlere karşı duran ve sonrasında meydanlarda nöbet tutan toplumun asabiyetinin devreye girmesiyle açıklanacaktır.

AN ATTEMPT FOR A CONTRUBUTION TO SOCIOLOGY OF RELIGION IN TURKEY VIA IBN KHALDUN'S THEORETICAL FRAMEWORK: JULY 15 COUP ATTEMPT IN PERSPECTIVE

This article is an attempt to examine the opportunity to apply the theory of Ibn Khaldun to the sphere of Turkish social sciences and it aims to evaluate an issue of politics and religion with his perspective. This study will firstly point out the contribution of Ibn Khaldun approach to Turkish social thought. Secondly, it will refer to the substantial concepts of Ibn Khaldun's theory. And lastly, this study will shed light on the attempted military coup launched by FETÖ in Turkey in 2016, 15th July. It will argue through means of Ibn Khaldun's Mukaddimah, that the Gulen organization is a messianic movement wishing world domination rather than a religious one. By taking Ibn Khaldun's asabiyyah (group cohesion) theory into consideration, this article also states that asabiyyah of the aforementioned group was overestimated by its leadership that led them to attempt a military intervention with the help of the soldiers engaged with the FETO organization in Turkish army. Lastly, this paper will assert that the asabiyyah of FETO was suppressed by the stronger group cohesion of the civilian population of Turkey.

PDF

___

Açıkgenç, Alparslan. "Said Nursi". DİA, No. 35. 2008. s. 565-572.
Alatas, Syed Farid. "İbn Haldun ve İslam Reformu: Bir Kavramsallaştırmaya Doğru". İbn Haldun: Güncel Okumalar. ed. Recep Şentürk. İstanbul: İz Yayıncılık, 2009. s. 269-286.
Alatas, Syed Farid. İbn Khaldun. New Delhi: Oxford University Press, 2013.
Albayrak, Şule. "Making Sense of the July 15 Coup Attempt in Turkey". Daily Sabah. 25 Agust 2016: https://www.dailysabah.com/op-ed/2016/08/26/making-sense-ofthe-july-15-coup-attempt-in-turkey (8 Mart 2017)
Arslan, Ahmet. İbn Haldun. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2009.
Başaran, Emre. "Potrait of a Terrorist Leader Famous for His Coup Praisals: Fetullah Gulen". Daily Sabah. 25 July 2016: http://www.dailysabah.com/war-onterror/2016/07/25/portrait-of-a-terrorist-leader-famous-for-his-coup-praisalsfetullah-gulen (13 Mart 2017)
Bıçak, Ayhan. Türk Düşüncesi I. İstanbul: Dergah Yayınları, 2013.
Chapra, Umer. "Ibn Khaldun's theory of Development: Does it help to Explain the Low Performance of th Present-day Muslim World". The Journal of Socio-Economics, No. 37, 2008. s. 836-863.
Duran, Burhanettin. "The Gulen Movement and the Loss of Sunni Codes" http://www.setav.org/en/the-gulen-movement-and-the-loss-of-sunni-codes/ . 2013 (8 Mart 2017)
Erdoğan, Latif. Şeytanın Gülen Yüzü, İstanbul: Turkuvaz Yayınları, 2016.
Fuller, Graham. "The Gulen Movement is not a Cult- It's One of th most Encouraging Faces of Islam Today". HuffingtonPost: http://www.huffingtonpost.com/graham-e-fuller/ gulen-movement-not-cult_b_11116858.html (15 Mart 2017)
Hassan, Ümit. İbn Haldun Metodu ve Siyaset Teorisi. Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2010.
Hodgson, Marshall G. S. Dünya Tarihini Yeniden Düşünmek. İstanbul: Yöneliş Yayınları, 2003.
İbn Haldun. Mukaddime. çev. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergah Yayınları, 2011.
Kayapınar, Akif. "İbn Haldun'un Asabiyet Kavramı: Siyaset Teorisinde Yeni Bir Açılım". İslam Araştırmaları Dergisi, Sa. 15, 2006, s. 83-114.
Meriç, Cemil. Umrandan Uygarlığa. İstanbul: İletişim Yayınları, 1996.
Miş, Nebi. "Measuring Social Perception of the July 15 Coup Attempt", Insight Turkey, Vol. 18. No. 3, Summer 2016. s. 169-204.
Okumuş, Ejder. "İbn Haldun'un Osmanlı Düşüncesine Etkisi". İslam Araştırmaları Dergisi, No. 15. 2006. s. 141-185.
Öz, Mehmet. Kanun-ı Kadimin Peşinde. İstanbul: Dergah Yayınları, 2015.
Şeker, Fatih M. "Türk Düşünce Tarihi Kaynağı Olarak Mukaddime". Kutadgu Bilig Felsefe Bilim Araştırmaları, 2012. s. 235-288.
Şentürk, Recep. Açık Medeniyet, İstanbul: İz Yayıncılık, 2014.
Tınaz, Nuri. "A Social Analysis of Religious Organisations: The Cases of Churh, Sect, Denomination, Cult and New Religious Movements (NRMs) and Their Typologies". İslam Araştırmaları Dergisi, No. 13, 2005. s. 63-108.
Tomar, Cengiz. "Mit ve Gerçek Arasında: Arap Dünyasında İbn Haldun Yaklaşımları". İbn Haldun: Güncel Okumalar. ed. Recep Şentürk. İstanbul: İz Yayınları, 2009, s. 193-223.
Uludağ, Süleyman. "Mukaddimenin Temel Kavramları". Mukaddime I-II, çev. Süleyman Uludağ, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2011. s. 15-154.
Yavuz, M. Hakan ve Rasim Koç. "The Turkish Coup Attempt: The Gulen Movement vs. the State". Middle East Policy, Vol. XXIII. No. 4. Winter 2016. s. 137-149.
Yayla, Atilla. "July 15: The Glorious Resistance of Turkish Democracy". Insight Turkey, Summer 2016. s. 83-117.
Yıldırım, Yavuz. "Türkçe'de İbn Haldun Üzerine Yapılan Çalışmalar". İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. 0. Sa. 4, 2012. s. 139-174.