KONU VE YÖNTEM BAKIMINDAN SABRİ ÜLGENER VE DİN SOSYOLOJİSİNE KATKILARI

Sabri Ülgener disiplinler arası ve bütüncü bir sosyal bilim anlayışına sahiptir. Önemli ölçüde Alman Sosyal Bilimler geleneği ve Alman Sosyoloji okulunda şekillenen, anlayıcı-yorumlayıcı yaklaşımı benimsemiştir. Wilhelm Dilthey, Werner Sombart ve Max Weber çizgisinde yer alır. Zihniyet çözümlemeleri başta olmak üzere çalışmalarında sosyoloji ve din sosyolojisinde sıklıkla kullanılan tipolojik yaklaşıma başvurmuştur.  Genellikle çözülme devri Osmanlı toplumunu esas alarak sosyo-ekonomik analizlere ağırlık verdiği anlaşılmaktadır. Yaygın yaklaşımın aksine, anlam dünyasından yoksun ve mekanik karakterli analizlerin yetersizliğini tespit ederek, çözümlemelerini bu dar kalıpların dışına taşımıştır. Bunu yaparken, hem önemli bir ifade aracı hem de zihniyeti yansıtan unsurlar olarak gördüğü edebi ve dini eserlere, deyişlere, atasözlerine başvurmuştur. Ona göre din, zihniyet çözümlemelerinde anahtar bir olgudur. Sosyo-ekonomik davranışlar başta olmak üzere insanın her davranışı üzerinde belirleyici bir etkiye sahiptir. Onun İslam ve Tasavvufa eğilmesinin bir sebebi bu kapsayıcı etki iken; ikinci sebep de, İslam’ın ve özellikle tasavvufun Max Weber’de hak ettiği şekilde ele alınmamış olmasıdır.

___

  • -