Türkiye’de İslami Finansın Gelişimi ve Hukuki Yapısı

Küresel ekonominin gelişimi ile birlikte finans sektörü de ciddi bir gelişim ve dönüşüm yaşamakta; zaman içinde, yeni ihtiyaçlar doğurmakta ve yeni finansal piyasa araçlarına zemin hazırlamaktadır. Diğer yandan, İslam ülkelerinde de, kadim İslam Ekonomisi anlayışı varlığını sürdürmekle beraber, Neo-liberal politikaların ürünü konvansiyonel finansal piyasaların giderek artan etkisi de bir gerçektir. Borç ve faize dayalı konvansiyonel finansal piyasalara alternatif olabilecek İslami finans, dünya finans piyasalarındaki artan popülaritesine paralel olarak Türkiye’de de hızlı bir gelişim göstermektedir. Ancak, İslami finans sektörünün gelişimini belirleyen önemli unsurlardan biri de mevcut hukuk sisteminin ve yasaların, İslam hukuk kurallarına uygulanabilirliğidir. Bu çalışma, öncelikle İslami finansın Türkiye ve dünyadaki gelişimi; Türk Hukuku’ndaki kanun, tüzük ve yönetmelikler doğrultusunda, İslami finans ile ilgili düzenlemeleri açıklamaya çalışmaktadır. Çalışmanın amacı, Türkiye’de İslami finans uygulamalarında eksik kalan konuları belirleyip; kanun koyucu tarafından düzenleme yapılması sürecine yardımcı olmak, mevcut düzenlemelerin uygulamada meydana getirdiği sorunları ortaya koymak ve tamamen veya kısmen değiştirilmesi sürecine katkıda bulunmaktır.

Anahtar Kelimeler:

İslami Finans, İslam Hukuku, Katılım Bankacılığı, İslam Finans Hukuku, Faizsiz Bankacılık

Islamic Finance’s Development and Legal Structure in Turkey

The financial sector, along with the development of the global economy, is experiencing a substantial development and transformation process. Over time, it also creates new needs and paves the way for new financial market instruments. On the other hand, in many Islamic countries, despite existence of ancient Islamic economy, increasing influence of the conventional Neo-liberal financial markets is a fact. Islamic finance, shows a rapid development in Turkey, in parallel with the increasing popularity in the world. This study primarily focuses on development of Islamic finance in the Turkish laws, rules and regulations, and attempts to explain new regulations related to Islamic finance. The aim of this study is to determine the issues that are missing in modern Islamic finance applications; to assist the process of new regulations, to identify the problems posed by existing regulations and to contribute to the process of amendments in whole or in part.

Keywords:

Islamic Finance, Islamic Law, Participation Banking, Islamic Finance Law, Interest-Free Banking,

PDF

___

Affane, H. (2012). Fıkhi ve Ahlaki Yönleriyle İslam’da Ticaret. (Çev. Servet Bayındır). İstanbul: Polen Yayınları.
Akten Çürük, S. (2014). Factors Effectıng The Development Of Islamıc fınance In Turkey. International Interdisciplinary Business-Economics Advancement Conference (IIBA-2014).
Aktepe, İ.E. (2010). İslam Hukuku Çerçevesinde Finansman ve Bankacılık. İstanbul: Erkam Matbaası.
Atar, A. (2017). Başlangıcından Günümüze Dünyada ve Türkiye’de İslami Bankacılığın Genel Durumu, Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 6(4) s. 1029-1062.
Bafra, E. (2016). İslami Bankacılıkta Sukuk (Kira sertifikaları) ve Uygulaması. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Aydemir, E. (2001). Hukuk Uygulamasında Faiz. Ankara: Adalet Yayınevi.
Bayındır, S. (2005). İslam Hukuku Penceresinden Faizsiz Bankacılık. İstanbul: Rağbet Yayınları.
Bayındır, S. (2015). Fıkhi ve İslami Açıdan İslami Finans (Para ve Sermaye Piyasaları 2). İstanbul: Süleymaniye Vakfı Yayınları.
Buğan, M. F. (2019). İslami Hisse Senedi Piyasası. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Chapra, M. U. (2014) İslam İktisadında Ahlak ve Adalet. (Çev.Mehmet Saraç). İstanbul: İsifam Yayınları.
Camgöz, M. (2018). İslami Sermaye Piyasaları Araştırma-İnceleme. Bursa: Ekin Yayıncılık.
Canbaz, M. (2016). Katılım Bankacılığı. İstanbul: Beta Basım Yayıncılık.
Çelik, İsmail (2015). Din ve Kapitalizm Kıskacındaki Katılım Bankalarının Geleceği. Rize: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2). s. 80-97.
Çelik, İmran (2017). Meşru’ Bir Yatırım Aracı Olarak Mudarebe ve Günümüzde Kullanımı. Adıyaman: Al-Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 1(3). s. 381-395.
Dikkaya, M. ve Kutval, Y. (2014). Katılım Bankacılığı: Türkiye Örneği. Ankara: Savaş Yayınevi.
Dinç, Y. (2017). Katılım Bankalarında Muşaraka Finansmanının İşleyişi ve Muhasebesi; Sorunlar ve Öneriler, Edirne: III. IBANESS Congress Series. s. 1322-1329.
Doğan, B.B., Kaya, M., ve Narçiçek, N. (2017). Dünya Bankacılık Sektöründe İslami Bankacılık Sisteminin Gelişimi, Çalışma Prensipleri ve Türkiye’de İslam Bankacılığı Üzerine Bir Analiz. Diyarbakır: Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(48). s. 175-190.
Elman, A. (2015). Bir Finansman Modeli Olarak Mudarabe’nin Faizsiz Bankacılıkta Etkin Şekilde Kullanılması Sürecinde Sivil Toplum Örgütlerinin Aktif Rol Üstlenmesi. Sakarya: İnternational Congresson İslamic Economics And Finance. (4) s. 189-200.
En-Neccar, A. (2002). El-Mudarebe’l- Müştereke ve Meda Tatbikuha fi Masarifi’l-İslamiye, El Cami’etü’l İslamiyye, Gazze. (Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi),
Erkuş, H. ve Çenberlitaş, İ. (2015). İslami Finans Araçlarından Olan Sukuk’ların Muhasebeleştirilmesi Sakarya: İnternational Congresson İslamic Economics And Finance, (3) s. 1-16.
Feyzioğlu, N.F. (1980). Borçlar Hukuku, İstanbul Üniversitesi Yayınları.
Gedikli, A., ve Erdoğan, S. (2016) Katılım Bankacılığı: Türkiye ve Dünya Uygulaması, Ed. Seyfettin Erdoğan, Ayfer Gedikli ve Durmuş Çağrı Yıldırım, İslam Ekonomisi ve Finansı. İstanbul: Umuttepe Yayınları. s. 195-247.
Güçlü F. ve Kılıç M. (2019). İslami Finansın Türkiye, ABD, İngiltere Ve Malezya’da Gelişimi. Bandırma: Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 17(3). s. 271-293.
Habib, A. (2018). İslam Hukuku, Uyarlanabilirliği ve Finansal Gelişim, (Çev. Öznur Ak), Sakarya: Uluslararası İslam Ekonomisi ve Finansı Araştırmaları Dergisi, 4(1). s. 121-136.
Hatipoğlu, M. (2019). Dünya’da ve Türkiye’de İslami Finans Araştırma ve İnceleme. Bursa: Ekin Yayınları.
Islahi, A. A. (2014). Islamic Finance:From Niche to Mainstream in the Academic World, Lahor: Islamic Banking and Finance Review, 1(1). 37-48,
IFSB. (2019). Islamic Financial Services Industry Stability Report 2019, Kuala Lumpur. Islamic Financial Services Board.
Karim, S.A. (2010). The İslamic Moral Economy: A Study of İslamic Money and Financial Instruments, Brown Walker Press, Florida-USA s. 75.
Kaya, F. (Ed.) (2017). Katılım Bankacılığı, İstanbul: Beta Yayınları:
Kelleroğlu, F. (2017). Katılım Bankacılığı Alanında Yaşanan Küresel Gelişmeler. Kahramanmaraş: Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 7(2). s. 157-172.
Kutluata, M. (1970). Sakarya'da Bankacılık ve Türk Ticaret Bankası”, Sosyoloji Dergisi Konferansları, (11). s. 55-106.
Müslim, Ebu’l-Hüseyin İbnü’l-Haccac el-Kuşeyri, (öl.261/874), el-Camiu’s-Sahih, Sahihu’l Müslim,(I-V), Darül Hadis, Kahire 1997.
Narin, İ. (2016). Son Devir Osmanlı Alimlerinden Ali Haydar Efendi’nin Hayatı, Hukukçuluğu ve Eserleri. Erzurum: İLTED, 2(46) s. 51-80
Özer, K. ve Şekeroğlu, S. (2017). Bankacılık Sektöründe Yükselen Değer: Katılım Bankacılığı. Ankara: Bankacılık ve Finansal Araştırmalar Dergisi (Bafad) 4(2). s. 15-25.
Özdemir, M. ve Aslan, H. (2017). Türkiye’de İslami Finansın Dönüşümün Ekonomi Politiği, İstanbul: SETA yayınları.
Pehlivan, P. (2016). Türkiye’de Katılım Bankacılığı Ve Bankacılık Sektöründeki Önemi. Konya: Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 1(31). s. 296-324.
Siddiqi, M. N. (2001). Lecture Two: Recent History Of Islamic Banking And Finance, Los Angeles: University of California, Anderson Graduate School of Management. Erişim tarihi: 24.12.2019 http://www.siddiqi.com/mns/Lecture2.htm
Sobol, I. (2015). Avrupa Birliği Ülkelerinde İslam Bankacılığı, European İntegreation Studies. University of Gdańsk, Armii Krajowej, 9(1) Poland, s. 184-197, Erişim tarihi: 24.11.2019 http://eis.ktu.lt/index.php/EIS/article/view/12806/7199
Sümer, G. ve Onan, F. (2016). Dünyada Faizsiz Bankacılığın Doğuşu, Türkiye’deki Katılım Bankacılığının Gelişme Süreci ve Konvansiyonel Bankacılıktan Farkları. Ankara: Gazi Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(17). s. 296-308.
Tekbaş, M. Ş. (2013). İslami Finans Kavramı, Ürünler, Dünyada ve Türkiye’de Gelişimi ve Geleceği, Araştırma Notları. İstanbul: Sermaye Piyasaları Araştırma ve Uygulama Merkezi.
Tekinay, S., Akman, S., Burcuoğlu, H. ve Altok, A. (1996). Tekinay Borçlar Hukuku Genel Hükümler. İstanbul: Filiz Kitapevi.
Türkan, Y. (2019). 33 Soruda İslami Finans Ve Bankacılık. Ankara: İmaj Yayınevi.
Yanpar, A. (2014). İslami Finans İlkeler, Araçlar ve Kurumlar. İstanbul: Scala Yayınları.
Yazıcı, S. (2017). İslam İktisadı ve Finansı, Ed. Hakan Sarıbaş, Zonguldak: Bülent Ecevit Üniversitesi yayınları.
Yüksel S. (2016). İslami Bankacılıkta Fon Toplama/Fon Kullandırma Yöntemleri ve İslami Finansmanda Sukuk, Ed. Seyfettin Erdoğan, Ayfer Gedikli ve Durmuş Çağrı Yıldırım. İslam Ekonomisi ve Finansı, İstanbul: Umuttepe Yayınları. s. 175-193.
Bakanlar Kurulu Kararnamesi (83/7506 sayılı), T.C. Resmi Gazete, 18256, 16 Aralık 1983.
Bankacılık Kanunu, (4389 sayılı) T.C. Resmi gazete, 23734, 23 Haziran 1999.
Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı Tebliği, T.C. Resmi Gazete, 18323, 25 Şubat 1984.
Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun, T.C. Resmi Gazete, 24721, 09 Nisan 2002.
Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun, T.C. Resmi Gazete, 18610, 19 Aralık 1984.
Katılım Sigortacılığı Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik, T.C. Resmi Gazete, 30186, 20 Eylül 2017.
Tasarrufların Teşviki ve Kamu Yatırımlarının Hızlandırılması Hakkında Kanun, T.C. Resmi Gazete, 18344, 29 Şubat 1984.
Türk Bankacılık Kanunu (5411 sayılı), T.C. Resmi Gazete, 25983, 01 Kasım 2005.
Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkındaki Kanun (1567 sayılı), T.C. Resmi Gazete 1433, 25 Şubat 1930.
Sigortacılık Kanunu (5684 Sayılı), T.C. Resmi Gazete, 26552, 14 Haziran 2007. (http://www.tkbb.org.tr). Erişim Tarihi: 10.01.2020
İslam İktisadı Araştırmaları Derneği, (http://www.iktisad.org.tr/katilim-bankaciliginin-ruhuna-el-fatiha-mi/) Erişim Tarihi: 06.11.2019