Türkçe Ders Kitaplarındaki Öyküleyici Metinlerin Yapısal ve Eğitsel İlkeler Açısından İncelenmesi

Bu çalışmada ortaokul 5, 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki öyküleyici metinler, çocuğa görelik ilkesi açısından incelenmiştir. Metinler tasarım, içerik ve eğitsel ilkeler doğrultusunda ele alınmıştır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini ilköğretim ikinci kademede 2018-2019 öğretim yılında MEB tarafından dağıtımı yapılan tüm Türkçe ders kitapları oluşturmaktadır. Örneklem olarak her kademedeki Türkçe ders kitabından (5-8. Sınıf) random usulüyle üçer öyküleyici metin seçilmiş ve incelenmiştir. Ders kitaplarında bulunan edebî metinler, türlerine göre sınıflandırılmış ve özellikleri belirlenmiştir. Daha sonra Türkçe ders kitabı metinleri belirlenen ilkeler doğrultusunda incelenmiştir. Araştırmanın sonunda elde edilen bulgular, alanyazından elde edilen bulgular birlikte verilmiş ve birtakım önerilere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Türkçe ders kitabı, Çocuğa görelik ilkesi, İçerik özellikleri, Tasarım özellikleri, Metin inceleme.

An Analysis of Narrative Texts in Turkish Textbooks in Terms of Structural and Educational Principles

In this study, narrative texts in secondary school 5, 6, 7 and 8th grade Turkish textbooks were analyzed in terms of the principle of relativity to the child. The texts were handled in line with design, content and educational principles. Document analysis, one of the qualitative research methods, was used in the study. Target population of the study consists of all Turkish textbooks distributed by the Ministry of National Education in the second stage of primary education in the 2018-2019 academic year. As sample, three narrative texts were selected randomly from each stage of the Turkish textbook (5-8th grades) and then they were analyzed. The literary texts in the textbooks were classified according to their genres and their characteristics were determined. Then the texts in the Turkish textbook were analyzed in accordance with the principles specified. At the end of the study, the findings obtained from the literature were given together and some suggestions were made.

Keywords:

Turkish textbooks, Principle of relativity to the child, Content Features, Design Features, Text analysis,

PDF

___

Adalı, O. (2003). Anlamak ve Anlatmak. İstanbul: Pan Yayıncılık.
Akyol, H. (2008). Ders Kitaplarındaki Metin Yapıları ve Öğretim Açısından Analizleri. VII. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu Bildirileri 02-04 Mayıs içinde (s.712-717). Çanakkale: Onsekiz Mart Üniversitesi.
Aşılıoğlu, B. (2000). İlköğretim Türkçe Programının Amaçlarının Gerçekleştirilmesinde Çocuk Kitaplarının Yeri. I. Ulusal Çocuk Kitapları Sempozyumu, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi ve Tömer Dil Öğretim Merkezi Yayınları.
Arıcı, A. F. (2016). Çocuk Edebiyatı ve Kültürü. Ankara: Pegem Akademi.
Aykaç, M. (2011). Türkçe Öğretiminde Çocuk Edebiyatı Metinleriyle Kurgulanan Yaratıcı Drama Etkinliklerinin Anlatma Becerilerine Etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Baki, Y. ve Karakuş, N. (2012). Türkçe Öğretiminde Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı. Ankara: Pegem Akademi.
Baş, B. (2015). Türkçe Öğretimi Açısından Çocuk Edebiyatı. Ankara: Pegem Akademi.
Canlı, S. (2014). Türkçe Ders Kitaplarına Seçilecek Metinlerin Niteliği Üzerine Bir Araştırma. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Canlı, S. (2015). Türkçe Ders Kitaplarına Seçilecek Metinlerin Belirlenmesinde Çocuğa Görelik İlkesi. Journal of Language Education and Research, 1(1), 98-123.
Çakır, P. (2009). 6., 7., 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki öykülerin ‘çocuğa görelikler’ açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ondokuzmayıs Üniversitesi, Samsun.
Çakır, P. (2013). Türkçe Ders Kitaplarındaki Öykülerin Çocuğa Görelik Açısından İncelenmesi. Turkish Studies, 8(1), 1171-1180.
Çeçen, M. A. (2009). Yedinci Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Öyküleyici Metinler Üzerine Tutarlılık Bakımından Bir İnceleme. XXII. Ulusal Dilbilim Kurultayı Bildirileri, 8-9 Mayıs, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van.
Çer, E. (2016). Türkçe Öğretiminde Çocuğa Görelik İlkesine Uygun Edebiyat Yapıtlarının Önemi. İlköğretim Online, 15(4), 1399-1410, 2016. [Online]:http://ilkogretim-online.org.tr doi: http://dx.doi.org/10.17051/io.2016.22814.
Çiftçi, Ö., M. A. Çeçen, ve D. Melanlıoğlu (2007). Altıncı Sınıf Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Metinlerin Okunabilirlik Açısından Değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 206-219.
Dayıoğlu, G. (2000). Çocuk Kitaplarında Eğitsellik”, I. Ulusal Çocuk Kitapları Sempozyumu Sorunlar ve Çözüm Yolları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi ve TÖMER Dil Öğretim Merkezi, 20-21 Ocak 2000 Haz. Sedat Sever, Ankara, s.522- 535.
Demirel, Ö. (1998). Türkçe Ders Kitaplarının İncelenmesi. Türkçe Öğretimi. S. Topbaş (Ed.) içinde, Türkçe Öğretimi (ss. 147-155). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Dilidüzgün, Ş. (2009). Yapılandırmacı Yaklaşımla Hazırlanan İlköğretim Türkçe Öğretim Programı ve Ders Kitaplarında Metin- Odaklı Görevlerin Yeri. I. Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresi. Web sitesi: www.oc. eab.org.tr/egtconf/pdfkitap adresinden 19 Mart 2018 tarihinde erişilmiştir.
Dilidüzgün, S. (2018). Çağdaş Çocuk Yazını. İzmir: Tudem Yayınları.
Ekiz, D. (2015). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
Epçaçan, C. ve V. Okçu (2009). İlköğretim Türkçe Ders Kitaplarının Öğretmen Görüşleri Doğrultusunda Değerlendirilmesi. I. Uluslararası Türkçe Eğitimi ve Öğretimi Sempozyumu Bildirileri 27-28 Mart 2008 içinde (ss. 239-249). Gazimağusa, KKTC: Doğu Akdeniz Üniversitesi Yayınları.
Eren, K. S. (1994). İlköğretim Okullarında Okutulan Türkçe Ders Kitaplarının Program Amaçlarına Ulaşabilirlik Düzeyi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
Evren, Z. (2008). İlköğretim 6. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Edebî Metinlerin Çocuk Edebiyatı Ölçütlerine Göre Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon.
Göğüş, B. (1993). Türkçe Öğretimine Genel Bir Bakış. Ferhan Oğuzkan (Yay. Haz. ). İlköğretim Okullarında Türkçe Öğretimi ve Sorunları. Ankara: Türk Eğitim Derneği Yayınları.
Güneş, F. (2014). Türkçe Öğretimi Yaklaşımlar ve Modeller. Ankara: Pegem Akademi.
Hasırcı, S. (2015). Türkçe Öğretiminde Çok Uyaranlı Eğitim Ortamlarının Yapılandırılmasına Dönük Bir Model Önerisi (5-8. Sınıf Örneği).. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
*Haykır, H.A. vd. (2018). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Türkçe Ders Kitabı 5. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
İşeri, K. (2002). Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin İlköğretim Programına Uygunluğunun İncelenmesi: Göstergebilimsel Bir Betimleme. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
İşeri, K. (2007). Altıncı Sınıf Türkçe Ders Kitabının İlköğretim Türkçe Programının Amaçlarına Uygunluğunun Değerlendirilmesi. Dil Dergisi, 136, 58-74.
İşeri, K. (2008). Türkçe ders kitaplarında (6. sınıf) yer alan metinlerin türlerini temsil yeterliliği. XX. Ulusal Dilbilim Kurultayı, Bildirileri 10-11 Mayıs 2007 içinde (ss. 242-250). Mersin: Mersin Üniversitesi Yayınları.
Karababa, C. (2007). Ders Kitaplarındaki Metinlerin Çocuğa Göreliği. II. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu Bildirileri. (Hazırlayan: Sedat Sever). Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
Kavcar, C., Oğuzkan, F. ve Sever, S. (2005). Türkçe Öğretimi. Ankara: Engin Yayınevi.
Kaya, Z. (2007). Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Türsel/Yazınsal Niteliği”, II. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu Bildirileri içinde (ss. 83-90).Ankara: Ankara Üniversitesi.
*Kır, G., Kırman, E. ve Yağız, S .(2018). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Türkçe Ders Kitabı 7. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Küçük, E. E. (2005). İlköğretim 6., 7. ve 8. Sınıflarda Okutulan Türkçe Kitaplarındaki Düz Yazı Metinlerinin Çocuğa Görelik İlkesine ve Metinlerin İçerdiği Eğitsel İletilere Göre İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
Lüle Mert, E. (2012). İlköğretim 6., 7. ve 8. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Öykülerin Çocuk Yazınının Temel İlkeleri Bağlamında İncelenmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), s. 73-93.
MEB (2018). Türkçe Dersi Öğretim Programı (1-8. Sınıflar). Ankara: T. C. Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
*Mete, G. vd. (2018). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Türkçe Ders Kitabı 8. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Onan, B. ve N. Tokdemir (2012). İlköğretim İkinci Kademe Türkçe Ders Kitaplarında Uzak Bağdaştırma Kullanımı Üzerine Bir Araştırma. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), 29-44.
Soysal, Ö.K (2018). Eğitim Fakültelerindeki Çocuk Edebiyatı Öğretiminin Değerlendirilmesi (Bir Ders Tasarımı Örneği). Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Sarıçan, E. (2012). İlköğretim İkinci Kademe Türkçe Ders Kitaplarındaki Edebî Metinlerin Çocuk Edebiyatı Kriterlerine Uygunluğu. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
Sever, S. (2013). Çocuk ve Edebiyat. İzmir: Tudem Yayınları.
Sever, S., Kaya, Z. ve Aslan, C. (2013). Etkinliklerle Türkçe Öğretimi. İzmir: Tudem Yayınları.
Sever, S. (2015). Çocuk Edebiyatı ve Okuma Kültürü. İzmir: Tudem Yayınları.
*Şekerci, Y. (2018). Ortaokul Türkçe Ders Kitabı 6. İstanbul: Eksen Yayıncılık.
Şen, Ü. (2008). Altıncı Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin İlettiği Değerler Açısından İncelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(5).
Türkben, T. (2018a). Beşinci Sınıf Türkçe Ders Kitabı Metinlerinin Metinsellik Ölçütleri Açısından İncelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(4), 961-986.
Türkben, T.(2018b). Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Tür ve Tema Açısından İncelenmesi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(3), 2152-2166. doi: 10.17218/hititsosbil.419925.
Temizyürek, F., Şahbaz, N.K. ve Gürel, Z. (2016). Çocuk Edebiyatı. Ankara: PegemAkademi.
Uz Erşahin, I. (2009). Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Çocuk Edebiyatı Metinlerinin Çağdaş Çocuk Edebiyatı İlkeleri Açısından Değerlendirilmesi ve Eğitsel Öneriler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Yalçın, A. ve Aytaş, G. (2011). Çocuk Edebiyatı. Ankara: Akçağ Yayınları.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Zorbaz, K. Z. (2007). Türkçe Ders Kitaplarındaki Masalların Kelime-Cümle Uzunlukları ve Okunabilirlik Düzeyleri Üzerine Bir Değerlendirme. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 3(1), 87-10.