SAĞLIK DAVRANIŞLARININ DEĞİŞTİRİLMESİNDE TRANSTEORETİK MODEL KULLANIMI
Sağlık davranış değişikliği sürecini geliştirmek ve en etkili sağlık davranış değişikliğini elde etmek içingünümüzde yaygın olarak Transteoretik Model (TTM) kullanılmaktadır. Bireyin içinde bulunduğu değişimaşamasına uygun girişim oluşturan TTM davranış değişimini kolaylaştıran bir rehber olarak kullanılmaktadır.Transteoretik Model bireyin herhangi bir davranış değişikliğinin bir anda olmadığını, davranış değişikliğininbirbirinden farklı aşamaları ve süreçleri içerdiğini kabul eden bilişsel davranışçı bir modeldir. Bu derlemeninamacı Transteoretik Model kullanımıyla davranış değişim aşamalarını tanımlayarak, modeli kullanacakaraştırmacılara, hemşirelere ve diğer sağlık çalışanlarına temel bilgi ve davranış değişikliği gerçekleştirebilmeküzere kaynak sunmaktır.
The Use of Transteorethic Model in Changing Health Behaviors
Transteoretic Model (TTM) is widely used to improve health behavior change process and to achieve the most effective health behavior change. TTM is used as a guide to facilitate behavior change. The Transteoretic Model is a cognitive behavioral model that accepts that an individual does not have any behavioral change at a time and that the behavioral change involves different stages and processes. The purpose of this review is to define the stages of behavior change by using Transteoretic Model and to provide resources to researchers, nurses and other health professionals who will use the model in order to realize basic information and behavior changes.
___
- Aydoğdu NG, Bahar Z. Yoksul kadınlarda sağlık inanç modeli ve sağlığı geliştirme modeli kullanımının meme ve
serviks kanseri erken tanı davranışlarındaki değişime etkisi, Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik
Yüksekokulu Dergisi, 2011;4:34-40.
- Cancer Prevention Research Center. Transtheoretical Model, Detailed Overview.
https://web.uri.edu/cprc/detailed-overview/ ET: 26.09.2019.
- Erol S, Erdoğan S. Application of a stage based motivational interviewing approach to adolescent smoking
cessation: The Transtheoretical Model-based study, Patient Education and Counseling, 2008;72:42–48.
- Fidancı I, Öztürk O, Ünal M. Transtheoretic model in smoking cessation, Journal of Experimental and Clinical
Medicine, 2017;34(1):9-13.
- Freeman A, Dolan M. Revisiting prochaska and diclemente's stages of change theory: an expansion and
specification to aid in treatment planning and outcome evaluation, Cognitive and Behavioral Practice,
2001;8:224-234.
- Friman M, Huck J, Olsson LE, Transtheoretical model of change during travel behavior ınterventions: an
ıntegrative review, İnternational Journal of Environmental Research and Public Health, 2017;14,581:1-15.
- Güngörmüş Z. Lise öğrencilerinde sigara içme davranışının transteoretik model çerçevesinde değerlendirilmesi,
Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 2010;19:12-18.
- Güngörmüş Z, Erci B. Transtheoretical model –based education given for smokıng cessation in higher school
students, Southeast Asian J Trop Med Public Health, 2012;43:1548-1559.
https://www.prochange.com/transtheoretical-model-of-behavior-change Erişim Tarihi: 26.09.2019.
- Koyun A. Yetişkin kadınlara değişim aşamaları modeli (transteoretik model) ile yapılan eğitimin sigarayı
bırakma davranışı üzerine etkisi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doğum-Kadın Hastalıkları Hemşireliği
Programı, Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara, 2013.
- Koyun A, Eroğlu K, Bodur S. Sigara içen yetişkinler için geliştirilmiş değişim aşamaları modeli ölçeklerinin
türkçeye uyarlama çalışması, Turkiye Klinikleri J Nurs Sci, 2015;7(2):69-78.
- Lenio JA. Analysis of the transtheoretical model of behavior change, J Student Research, 2006;73-86.
- Miller WR, Rollnick S. Motivational Interviewing, The Guilford Press, New York, London, 2002;274-275.
- Özdemir H, Taşçı S. Motivasyonel görüşme tekniği ve hemşirelikte kullanımı, Erciyes Üniversitesi Sağlık
Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2013;1:41-47.
- Plummer BA, Velicer WF, Redding CA, et al. Stage of change, decisional balance, and temptations for smoking:
measurement and validation in a large, school-based population of adolescents.Addict Behav, 2001;
26:551-71.
- Prochaska JO, Redding CA, Evers KE. The transtheoretical model and stages of change. In Health Behavior and
Health Education: Theory, Research and Practice, 2008:97-121.
- Prochaska JO, Prochaska JM. Behavior change (chapter 2), In C. Heverling & T. Reilly (Eds.), Population
health creating a culture of wellness. Burlington Jones & Bartlett Learning, LLC, 2011;23-41.
- Sertel Berk HÖ, Yücel B, Deveci E. ergenlik döneminde obezite; bilişsel davranışçı kuramlar ve motivasyon
kuramları açısından karşılaştırmalı bir inceleme, Türkiye Klinikleri J Psychol-Special Topics,
2016;1(2):50-58.
- Sharifirad GR, Eslami AA, Charkazi A, Mostafavi F, Shahnazi H. The effect of individual counseling, line
follow-up, and free nicotine replacement therapy on smoking cessation in the samples of Iranian smokers:
Examination of transtheoretical model, Journal of Research in Medical Sciences, 2012 December;1128-1136.
- Şekerci GY. Yetişkin diyabetli kadınlara değişim aşamaları modeli ile yapılan eğitimin egzersiz davranışı
üzerine etkisi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsi, Ankara, 2016;127.
- Taş F, Seviş EÜ, Güngörmüş Z. Lise öğrencilerinde ağızotunu (dumansız tütün) bıraktırmaya yönelik
Transteoretik Model temelli motivasyonel görüşmelerin etkisi. Doktora tezi, Erciyes Üniversitesi,
Kayseri, 2015.
- Taş F, Seviş EÜ, Güngörmüş Z. Sigara bağımlılığında davranış değişimi için transteoretik model ile
motivasyonel görüşme tekniğinin kullanılması, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar-Current Approaches in
Psychiatry, 2016;8(4):380-393.
- Velicer WF, Prochaska JO, Fava JL, et al. Using the transtheoretical model for population-based approaches to
health promotion and disease prevention, Homeostasis in Health and Disease, 2000;40:174-195.