Türkiye'de Toplumbilim Kitaplarında İletişime Verilen Yer

Bu makale, Türkiye’de yayımlanan toplumbilimsel yapıtlarda kitle iletişiminin yer alınışını incelemek için tasarlandı. Bu amaçla, toplumbilimciler tarafından çıkarılmış kitapların içeriklerine bakıldı. Araştırmanın bulgularına göre, kitle iletişimine en çok köy araştırmalarında, en az ise lise toplumbilim kitaplarında yer verilmektedir. Kitle iletişimine yer veren kitapların çoğu Amerikan tarzı modernleşme yaklaşımıyla gelmektedir. İncelenen kitaplarda kitle iletişim araçlarının sayıca artması ve günlük hayatta yaygın biçimde kullanılması gibi maddi göstergeler, kitapların yazarları tarafından özellikle kırsal bölgelerde modernleşme yönünde olumlu değişimler olarak değerlendirilmiştir. Oysa, tek başına kitle iletişim araçlarının sayısının ve kullanımının artmasının toplumbilimsel kitaplarda vurgulanması, değişimin kavranmasını sağlamaz.

Communication in Sociology Books in Turkey

This article was designed to study the inclusion of mass communication in the sociology books in Turkey. To do so, the contents of the sociological books were analyzed. It was found that mass communication was included most in the rural socology books and least in the high school sociology books. The presence of discussions on mass communication in the rural (village) works might be attributed to some facts such as intense interest of social scientists toward the villages, the longstanding rural structure of the country, and social scientists’ attempts to explain the process of modernization in the rural areas in relation to the influences of mass communication.

___

  • Alemdar, K. (1981). Türkiye’de Çağdaş Haberleşmenin Tarihsel Kökenleri. İletişim Sosyolojisinin Temelleri Üzerine Bir Deneme, Ankara: Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayınları, No:165.
  • Alemdar, K. ve Erdoğan, İ. (1990). İletişim ve Toplum. Kitle İletişim Kuramları. Tutucu ve Değişimci Yaklaşımlar, Ankara: Bilgi Yayınevi.
  • Alkan, T. (1982). The Political Integration of Europe. A Political Socialization Approach. Content Analysis of the Turkish, French, German, and Italian History Textbooks, Ankara: Middle East Technical University.
  • Alkan, T. (1989). Siyasal Bilinç ve Toplumsal Değişim, Ankara: Gündoğan Yay.
  • Alpar, İ. ve Yener, S. (1991). Gecekondu Araştırması, Ankara: DPT Sosyal Planlama Başkanlığı Araştırma Dairesi Yay.
  • Arat, N. (yay. haz.) (1992). Türkiye’de Kadın Olgusu. Kadın Gerçeğine Yeni Yaklaşımlar, İstanbul: Say yay.
  • Arat, N. (yay. haz.) (1994). Türkiye’de Kadın Olmak (Kadın Sorunlarından Kesitler),İstanbul: Say yay.
  • Aydın, S. (1993). Modernleşme ve Milliyetçilik, Ankara: Gündoğan Yay.
  • Aziz, A. (1982). Toplumsallaşma ve Kitlesel İletişim, Ankara Üniversitesi Basın-Yayın Yüksek Okulu Yayınları No:2.
  • Bal, H. (2004). İletişim Sosyolojisi, Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Yay.No:42.
  • Berkes, N. (1978). Türkiye’de Çağdaşlaşma, İstanbul: Doğu-Batı Yay.
  • Berlo, David K. (1960). The Process of Communication. An Introduction to Theory and Practice, New York: Holt, Rinehart and Winston, Inc.
  • Çelenk, S. (2005). Televizyon, Temsil, Kültür. 90’lı Yıllarda Sosyokültürel İklim ve Televizyon İçerikleri, Ankara: Ütopya Yayıncılık.
  • Çitci, O. (ed.) ( 1998). 20. Yüzyılın Sonunda Kadınlar ve Gelecek Konferansı, Ankara:TODAİE Yay. No:285
  • Dönmezer, S. (1984). Kriminoloji, İstanbul: Filiz Kitabevi, Yedinci Bası.
  • Dönmezer, S. (1990). Sosyoloji, İstanbul, 10. baskı.
  • Dursun, Ç. (2001). TV Haberlerinde İdeoloji, Ankara: İmge Kitabevi Yayıncılık Erder, T. (yay. haz.) (1984). Türkiye’de Ailenin Değişimi. Toplumbilimsel İncelemeler, Ankara: Türk Sosyal Bilimler Derneği Yay.
  • Erdogan, İ. (1998). Kapitalizm, Kalkınma, Postmodernizm ve İletişim. Ankara: Mavi.
  • Erdoğan, İ. (2007). İletişimi Anlamak. Ankara: Erk.
  • Erdoğan, İ. ve Alemdar, K. (1995). Öteki Kuram. Ankara: Erk.
  • Erdoğan, İ. ve Alemdar, K. (2005a). Popüler Kültür ve İletişim. Ankara: Erk.
  • Erdoğan, İ. ve Alemdar, K. (2005b). Öteki Kuram. Ankara: Erk.
  • Ergil, D. (1984). Toplum ve İnsan. “Toplumbilimin Temelleri”, Ankara: Turhan Kitabevi Yay.
  • Erkal, M. E. (1981). Sosyolojik Açıdan Spor, İstanbul: Filiz Kitabevi.
  • Eserperk, A. (1979). Sosyal Kontrol, Sapma ve Sosyal Değişme. Erzurum’un İki Köyünde Karşılaştırmalı Bir Araştırma, Ankara:Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yay., No:76.
  • Eserperk, A. (1981). Sosyoloji, Ankara: Ankara Üniversitesi DTCF Yay. No:303.
  • Geray, C. (1974). Planlı Dönemde Köye Yönelik Çalışmalar (Sorunlar, Yaklaşımlar,Örgütlenmeler), Ankara:TODAİE yay., No:139.
  • Gökçe, O. (1993). İletişim Bilimine Giriş. İnsanlararası İlişkilerin Sosyolojik Bir Analizi, Konya: Turhan Kitabevi Yay.
  • Göle, N. (2000). İslam’ın Yeni Kamusal Yüzleri. İslam ve Kamusal Alan Üzerine Bir Atölye Çalışması, İstanbul: Metis Yay.
  • Güçhan, G. (1992). Toplumsal Değişme ve Türk Sineması. Kente Göç Eden İnsanın Türk Sinemasında Değişen Profili, Ankara: İmge Kitabevi Yayıncılık.
  • Güçlü, S. (Ö). (2002). Kentlileşme ve Göç Sürecinde Antalya’da Kent Kültürü ve Kentlilik Bilinci, Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yay./2865, Yayınlar Dairesi Başkanlığı.
  • Haslam, C. ve Bryman, A. (1994). “Introduction” in C. Hhaslam ve A. Bryman (eds)Social Scientists Meet the Media, Londra: Routledge.
  • Hız, K. (2002). Sosyolojik Açıdan Kötekli Köyü. Sosyo-kültürel ve Ekonomik Değişimin Araştırılması, Muğla: Muğla Üniversitesi Yay. No:33.
  • Keleş, R. (1971). Eski Ankara’da Bir Şehir Tipolojisi, Ankara:Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yay., No:314.
  • Kıray, M. (1984). Ereğli. Ağır Sanayiden Önce Bir Sahil Kasabası, İstanbul: İletişim Yay.
  • Kıray, M. B. (1972). Örgütleşemeyen Kent. İzmir’de İş Hayatının Yapısı ve Yerleşme,Ankara: Sosyal Bilimler Derneği Yay.
  • Kıray, M. B. (1982). Toplumbilim Yazıları, Ankara:Gazi Üniversitesi İİBF Yay., No:7.
  • Kongar, E. (1985). Toplumsal Değişme Kuramları ve Türkiye Gerçeği, İstanbul: Remzi Kitabevi, Geliştirilmiş ve Genişletilmiş 4. Basım.
  • Kongar, E. (1986). Türkiye Üzerine Araştırmalar, İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • Kongar, E. (1988). Türk Toplumbilimcileri-2, İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • Kongar, E. (1992). 21. Yüzyılda Dünya, Türkiye ve Kamuoyu, İstanbul: Simavi Yay.
  • Mardin, Ş. (1997). İdeoloji, Toplu Eserleri 3, 4. Baskı, İstanbul: İletişim Yay.
  • Meray, S. L. (1982). Toplumbilim Üzerine, İstanbul: Hil Yay.
  • Merter, F. (1990). 1950-1988 Yılları Arasında Köy Ailesinde Meydana Gelen Değişmeler (Malatya Örneği), Ankara: T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı.
  • Mutlu, E. (2005). Globalleşme, Popüler Kültür ve Medya, Ankara: Ütopya Yayınları.
  • Nirun, N. vd. (1993). Liseler için Sosyoloji III, İstanbul: MEB Devlet Kitapları,Yedinci Basılış.
  • Oktay, A. (1993). Türkiye’de Popüler Kültür, İstanbul: Yapı Kredi Yay.
  • Oskay, Ü. (1995). “İletişim teorileri, teorisyenleri: onlar iletmişlerdi” (Panel) içinde zeynep Ögel (yay. haz.) ) el, dil, göz, kulak: iletişim işim, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Ozankaya, Ö. (1971). Köyde Toplumsal Yapı ve Siyasal Kültür. İki Grup Köyde Yapılan Karşılaştırmalı Bir Araştırma, Ankara:Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yay., No:322.
  • Ozankaya, Ö. (1986). Toplumbilim, İstanbul: Tekin Yayınevi, Altıncı Baskı.
  • Ozankaya, Ö. (1999). Lise Sosyoloji, Ankara: Doğan Yayıncılık Ögel, Z. (yay. haz.) (1995). el, dil, göz, kulak: iletişim işim, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Öztürk, M. ve Coşkun, M. K. (1999). Liseler için Ders Kitabı Sosyoloji, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
  • Sanay, E. (1991). Genel Sosyoloji Dersleri, Ankara: Gazi Üniversitesi Yay., No:2
  • Sayın, Ö. (1985). Sosyolojiye Giriş. Sosyolojinin Temelleri, İzmir: Erdem Kitabevi.
  • Şen, S. (yay. haz.) (1995). Türk Aydını ve Kimlik Sorunu, İstanbul: Bağlam Yay.
  • Şenyapılı, Ö. (1981). Toplum ve İletişim, Ankara: Turhan Kitabevi.
  • Şenyapılı, T. (1981). Gecekondu. ‘Çevre’ İşçilerin Mekanı, Ankara: ODTÜ Mimarlık Fakültesi.
  • Tan, M. (1981). Toplumbilime Giriş. Temel Kavramlar, Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yay. No:97.
  • Tekeli, Ş. (yay. haz.) (1995). 1980’ler Türkiye’sinde Kadın Bakış Açısından Kadınlar,3. Baskı, İstanbul: İletişim yay.
  • Tezcan, M. (2005). Çocuk Sosyolojisi, Ankara: Kök Yay.
  • Tezcan, M. (1974). Türklerle İlgili Stereotipler (Kalıp yargılar) ve Türk Değerleri Üzerine Bir Deneme, Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fak. Yay.:44.
  • Tezcan, M. (1977). Boş Zamanlar Sosyolojisi, Ankara: Doğan Matbaası.
  • Tezcan, M. (1995). Sosyolojiye Giriş. “Temel Kavramlar”, Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yay. No:177.
  • Thomas, W. ve Znaniecki, F. (1920). “The Wider Community and the Role of the Press” in Polish Peasant in Europe and America, Gorhan Press, Vol IV, s.241- 271’den aktaran K. Alemdar (1981), Türkiye’de Çağdaş Haberleşmenin Tarihsel Kökenleri.
  • Tokgöz, O. (1982). Televizyon Reklamlarının Anne-Çocuk İkilisine Etkileri.
  • (Eskişehir ve Yozgat’ta Yapılan Alan Araştırmaları), Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları: 501
  • Tuğaç, A. vd. (1973). Modernization in Turkish Villages, Ankara: Turkish Republic State Planning Organization.
  • Tüfekçioğlu, H. (1997). İletişim Sosyolojisine Başlangıç, İstanbul: Der Yayınevi
  • Yasa, İ. (1955). Hasanoğlan Köyü’nün İçtimaî-İktisadî Yapısı, Ankara: TODAİE.
  • Yasa, İ. (1966). Ankara’da Gecekondu Aileleri, Ankara:Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı Sosyal Hizmetler Genel Müdürlüğü Yay., Sayı:46.
  • Yasa, İ. (1969). Yirmibeş Yıl Sonra Hasanoğlan Köyü. Karşılaştırmalı Bir Toplumbilimsel Araştırma, Ankara:Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yay., No:270.
  • Yasa, İ. (1970). Türkiye’nin Toplumsal Yapısı ve Temel Sorunları, Ankara:TODAİE Yay., No:119.
  • Yıldırak, N. (1982). Köy Sosyolojisi-I, Ders Notu, Ankara Üniversitesi Ziraat Fak.,Teksir No:90.