İletişim bilimini Rousseau'dan okumak: 'kötü' yanlarımızın sonucu mu, 'iyi' yanlarımızın katkısı mı?

İletişim biliminin hangi kaynaklardan doğduğu üzerine felsefi ve tarihsel bir yaklaşım denemesi sunmayı amaçlayan bu çalışma, aynı zamanda iletişim biliminin toplumsal katkısına dair değerlendirmelerde hangi soruların kullanılabileceğine ilişkin bir analiz niteliği de taşımaktadır. Rousseau’nun bilimler ve sanatlara dair sorgulayıcı üslubunu temel alan bir yaklaşımla iletişim biliminin, insan ve toplumsal sistemle nasıl bir ilişkisi bulunduğu ve bilim haline gelişindeki temel etkenler tartışma konusu edilmektedir. İletişimin hakla ilişkiler, reklam, kişilerarası iletişim, kitle iletişimi gibi araç, süreç ve yöntemler dâhilinde bir bilim alanı haline gelmesinin hangi temel dinamiklerle ilişkilendirilebileceği ve bu sürecin iyi ya da kötü yanları veya katkıları üzerine temel tartışmalara dikkat çekilmektedir. Rousseau’nun günümüzde iletişim biliminin bilimsel karakteristiğinde önemli yeri olan kavramlara temel teşkil edecek hatırı sayılır öngörü ve yaklaşımlara sahip olduğu görülmektedir. Diğer yandan iletişim bilimleri ve toplumsal katkılarıyla ilgili olarak bazı soruların üzerinde yeniden odaklanmaya ihtiyaç bulunduğu anlaşılmaktadır.

Reading communication science from Rousseau: Is it the result of our 'bad' Sides? or the contribution of our 'good' sides?

This study aims to present a philosophical and historical approach on the sources of communication sciences, and analyzes which questions can be used in assessments about the social contributions of communication sciences. With an approach based on the inquisitive style of Rousseau towards sciences and arts, this study discusses the relationship of communication sciences with humans and social systems; and the basic factors in the process of communication becoming a science. The study analyzes the basic dynamics which can be associated with the emergence of communication as a science, within the scope of tools, processes and methods of public relations, advertising, interpersonal communication; and mass communication and draws attention to the basic discussions on the positive or negative sides, or the contributions of this process. It is observed that Rousseau introduced considerable estimations and approaches, which formed the basis of important concepts in the scientific characteristic of communication sciences. Conversely, it is understood that some questions about communication sciences and their social contributions should be re-focused.

PDF

___

Althusser, Louis (1994) İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları, Yusuf Alp ve Mahmut Özışık (çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
Aslan, Necip (1962) Jean-Jacques Rousseau Hayatı Sanatı Eserleri, İstanbul: Varlık Yayınları.
Aziz, Aysel (1982) Toplumsallaşma ve Kitlesel İletişim, Ankara: AÜ BYYO. Yayınları.
Aziz, Aysel (2006) “Dünyada ve Türkiye’de İletişim Araştırmaları”, Kültür ve İletişim, 9 (1), s.9-31.
Aziz, Aysel (2007) Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri ve Teknikleri, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Barbier, Frédéric ve Catherine Bertho Lavenir (2001) Diderot‟dan İnternete Medya Tarihi, Kerem Eksen (çev.), İstanbul: Okuyanus Yayın.
Baudrillard Jean (1997) Tüketim Toplumu, Hazal Deliçaylı ve Ferda Keskin (çev), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Bayka, Mustafa Hazım (2008) “Rousseau Üzerine Birkaç Söz”, Rousseau, Jean- Jacques, Siyasal Fragmanlar, Ekonomi Politik Üzerine Söylev, içinde, İsmail Yerguz (çev.), İstanbul: Say Yayınları, s.7-14.
Brown, J.A.C (1994) Beyin Yıkama, Behzat Tanç (çev.), İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
Cevizci, Ahmet (1999) Felsefe Sözlüğü, İstanbul: Paradigma.
Chaffe, Steven H. ve Charles R. Berger (2005) “İletişim Bilimci Ne Yapar”, Kitle İletişim Kuramları, içinde, Erol Mutlu (der. ve çev.), Ankara: Ütopya Yayınevi, s.42-74.
Cihan, Mustafa (2007) “J. J. Rousseau’nun İnsan Anlayışı: Doğallıktan Kültürleşmeye”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (38), 7, s.323-338.
De Fleur, Melvin L. ve Sandra Ball-Rokeach (1977) Theories of Mass Communication, New York: Longman.
Drewniany, Bonnie L. ve A. Jerome Jewler (2008) Creative Strategy in Advertising, Boston: Thomson Wadsworth.
Durkheim, Emile (2006) Toplumsal İşbölümü, Özer Ozankaya (çev.), İstanbul: Cem Yayınevi.
Durkheim, Emile (2009) Dini Hayatın İlk Şekilleri, İzzet Er (çev.) Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Ergüden, Akın (1988-89) “İletişimbilimde Niteliksel-Kural Araştırmaları”, Gazi Üniversitesi BYYO Dergisi, 10, s.1-15
Feyerabend, Paul (1999a) Özgür Bir Toplumda Bilim, Ahmet Kardam (çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Feyerabend, Paul (1999b) Yönteme Karşı, Ertuğrul Başer (çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Forti, Augusto (1997) “Modern Bilimin Doğuşu ve Düşünce Özgürlüğü”, Bilim ve İktidar, içinde, Federico Mayor ve Augusto Forti (der.), Mehmet Küçük (çev.), Ankara: TÜBİTAK, s. 23-37.
Fromm Erich (1996) Sağlıklı Toplum, Yurdanur Salman ve Zeynep Tanrısever (çev.), İstanbul: Payel Yayınları.
Fromm, Erich (1997) Sahip Olmak ya da Olmak, Aydın Arıtan (çev.), İstanbul: Arıtan Yayınevi.
Gökçe, Orhan (1993) İletişim ve Kitle İletişim Bilimine Giriş İnsanlararası İlişkilerin Sosyolojik Bir Analizi, Konya: Atlas Kitabevi.
Grunig, James E. (2005) Halkla İlişkiler ve İletişim Yönetiminde Mükemmellik, Elif Özsayar (çev.), İstanbul: Rota Yayınları.
Habermas, Jürgen (1997a) “İdeoloji” Olarak Teknik ve Bilim, Mustafa Tüzel (çev.), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Habermas, Jürgen (1997b) Kamusallığın Yapısal Dönüşümü, Tanıl Bora, Mithat Sancar (çev.), İstanbul: İletişim Yayınları.
Hazard, Paul (1994) Batı Düşüncesindeki Büyük Değişme, Erol Güngör (çev.), İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Herman, Edward S. ve Noam Chomsky (1988) Manufacturing Consent The Political Economy of the Mass Media, New York: Pantheon Books.
http://tez2.yok.gov.tr
Karagöz, Emel Öztürk (2006) “Bilgi, Bilim ve İletişim”, Kilad Kocaeli Üniversitesi İletişim Fakültesi Araştırma Dergisi, 7, s.27-62.
Kuhn, Thomas S. (1995) Bilimsel Devrimlerin Yapısı, Nilüfer Kuyaş (çev.), İstanbul: Alan Yayıncılık.
Lazar, Judith (2001) İletişim Bilimi, Cengiz Anık (çev.), Ankara: Vadi Yayınları.
Lecercle, J-L. (2002) “Jean-Jacques Rousseau Hayatı ve Eserleri 1712-1778”, Rousseau, Jean-Jacques (2002) İnsanlar Arasındaki Eşitsizliğin Kaynağı ve Temelleri Üzerine Konuşma, içinde, Rasih Nuri İleri (çev.), İstanbul: Say Yayınları, s.13-38.
Lipson, Leslie (2003) Uygarlığın Ahlâki Bunalımları, [Manevi Bir Erime mi? Yoksa İlerleme mi?], Jale Çam Yeşiltaş (çev.), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Mattelart, Armand (1995) Beyin İğfal Şebekesi Uluslararası Reklamcılık, Işın Gürbüz (çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Mattelart, Armand (2001) İletişimin Dünyasallaşması, Halime Yücel (çev.), İstanbul: İletişim Yayınları.
Mattelart, Armand ve Michèle Mattelart (1998) İletişim Kuramları Tarihi, Merih Zıllıoğlu (çev.), İstanbul: İletişim Yayınları.
McLuhan, Marshall (2001) Global Köy 21. Yüzyılda Yeryüzü Yaşamında ve Medyada Meydana Gelecek Dönüşümler, Bahar Öcal Düzgören (çev.), İstanbul: Scala Yayıncılık.
McQuail, Denis (1998) Mass Communication Theory An Introduction, London: Sage Publications.
McQuail, Denis (1999) Media Performance Mass Communication and the Public Interest, London: Sage Publications.
McQuail, Denis ve Sven Windahl (1997) Kitle İletişim Modelleri, Konca Yumlu (çev.), Ankara: İmge Kitabevi.
Mills, C. Wright (1974) İktidar Seçkinleri, Ünsal Oskay (çev.), İstanbul: Bilgi Yayınevi.
Moles, Abraham (2001) Belirsizin Bilimleri İnsan Bilimleri için Yeni bir Epistemoloji, Nuri Bilgin (çev.), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Mollaer, Fırat (2005) “Modern Bilim ve Kapitalizmin Erken bir Eleştirisi: J. J. Rousseau’nun Felsefesi”, Kaygı: Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, (4), s.49-66
Mutlu, Erol (1995) İletişim Sözlüğü, Ankara: Ark Yayınevi.
Nelkin, Dorothy (1994) Bilim Nasıl Satılır, Murat Çiftkaya (çev.), İstanbul: Şule Yayınları.
Noelle-Neumann, Elisabeth (1998) Kamuoyu Suskunluk Sarmalının Keşfi, Murat Özkök (çev.), Ankara: Dost Kitabevi.
Okay, Aydemir ve Ayla Okay (2008) “Undergraduate and Graduate Public Relations Education in Turkey: A Quantitative Study of Dissertations Contributions to Public Relations Field (1984-2007), Selçuk İletişim, (5), 2, s.5-14.
Ong, Walter J. (1995) Sözlü ve Yazılı Kültür Sözün Teknolojileşmesi, Sema Postalcıoğlu Banon (çev.), İstanbul: Metis Yayınları.
Oskay, Ünsal (1993) XIX. Yüzyıldan Günümüze Kitle İletişiminin Kültürel İşlevleri Kuramsal Bir Yaklaşım, İstanbul: Der Yayınları.
Oskay, Ünsal (2001) “Yıkanmak İstemeyen Çocuklar” Olalım, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Oskay, Ünsal (2002) “Önsöz” Rousseau, Jean-Jacques (2002). İnsanlar Arasındaki Eşitsizliğin Kaynağı ve Temelleri Üzerine Konuşma, içinde, Rasih Nuri İleri (çev.), İstanbul: Say Yayınları.
Postman, Neil (1994) Televizyon: Öldüren Eğlence Gösteri Çağında Kamusal Söylem, Osman Akınhay (çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Rousseau, Jean-Jacques (1991) İtiraflar II, Arif Orbay (çev.), İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Rousseau, Jean-Jacques (1997) Toplum Anlaşması, Vedat Günyol (çev.), İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Rousseau, Jean-Jacques (2002) İnsanlar Arasındaki Eşitsizliğin Kaynağı ve Temelleri Üzerine Konuşma, Rasih Nuri İleri (çev.), İstanbul: Say Yayınları.
Rousseau, Jean Jacques (2005) Yalnız Gezenin Düşleri, Ester Yanarocak (çev.), İstanbul: Bordo Siyah Klasik Yayınlar.
Rousseau, Jean-Jacques (2007) Dillerin Kökeni Üstüne Deneme, Ömer Albayrak (çev.), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Rousseau, Jean-Jacques (2008) Siyasal Fragmanlar, Ekonomi Politik Üzerine Söylev, İsmail Yerguz (çev.), İstanbul: Say Yayınları.
Rousseau, Jean-Jacques (2009a) Bilimler ve Sanatlar Üstüne Söylev, Sabahattin Eyüboğlu (çev.), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Rousseau, Jean-Jacques (2009b) Emile ya da Eğitim Üzerine, Yaşar Avunç (çev.), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Russell, Bertrand (1997) Sorgulayan Denemeler, Nermin Arık (çev.), Ankara: TÜBİTAK.
Sanders, Barry (1999) Öküz‟ün A‟sı Elektronik Çağda Yazılı Kültürün Çöküşü ve Şiddetin Yükselişi, Şehnaz Tahir (çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Schiller, Herbert (1993) Zihin Yönlendirenler, Cevdet Cerit (çev.), İstanbul: Pınar Yayınları.
Severin, Werner J. ve James W. Tankard, Wr. (1994) İletişim Kuramları: Kökenleri, Yöntemleri ve Kitle İletişim Araçlarında Kullanımları, Ali Atıf Bir ve Serdar Sever (çev.), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Kibele Sanat Merkezi.
Tambiah, Stanley Jeyeraja (2002) Büyü, Bilim, Din ve Akılcılığın Kapsamı, Ufuk Can Akın (çev.), Ankara: Dost Kitabevi.
Trigg, Roger (1996) Akılcılık ve Bilim, Bilim Her Şeyi Açıklayabilir mi?, Kadir Yerci (çev.), İstanbul: Sarmal Yayınevi.
Tuchman, Gaye (1980) Making News A Study in the Construction of Reality, New York: The Free Press.
Vural, Beril Akıncı ve Ayda Sabuncuoğlu (2008). “Bilgi İletişim Teknolojileri ve Ütopyan Bakış Açısı”, Selçuk İletişim, (5), 3, s.5-19.
Vural, Z. Beril Akıncı ve Uğur Bakır (2007) “Distopyan Perspektiften Bilgi İletişim Teknolojileri ve İnsanlığın Geleceği”, Selçuk İletişim, (5), 1, s.5-21.
Williams, Raymond (2006) Anahtar Sözcükler Kültür ve Toplumun Sözvarlığı, Savaş Kılıç, (çev.), İstanbul: İletişim Yayınları.
Yaşın, Cem (2006) “İletişim Araştırmalarının Bilgi Bilimsel Temelleri: Bilimsel Bilginin Bilinebilirliği Üzerine”, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 27, s.137-148.