Edebî türler bağlamında Hz. Peygamber; doğumu (mevlid), mucizeleri (miʻrâciyye), fazileti (fazîletnâme), risâleti (bi’setnâme), savaşları (gazavât), sözleri (kırk, yüz, bin hadîs), fizikî ve ahlakî yönleriyle şemâili (şemâil, hilye), isimleri-sıfatları (esmâ-i nebî, evsâf-ı nebî), nesebi (neseb-i şerîf), vefatı (vefât-ı nebî) kısacası hayatının (siyer/sîre) tüm yönleri mensûr, manzûm, manzûm-mensûr gibi tarzlarla çeşitli şekillerde ele alınmıştır. Bunların dışında ilk dönem ürünlerinden itibaren Türk İslam Edebiyatında O’nu övmek maksadıyla hemen her şair tarafından kaleme alınan naʻtların nitelik ve nicelik itibariyle Hz. Peygamber ile ilgili edebî türler içerisinde ayrı bir yeri bulunmaktadır. Bu türün özellikle nicelik bakımından ön plana çıkmasında; Hz. Peygamber’e duyulan derin sevginin tezahür etmesinin yanı sıra İslâmî telîf tertibinde kitaplara besmele ve hamdelenin yanı sıra salvele ile başlanması, dîvân ya da mesnevîlere tevhîd ve münâcâttan sonra naʻt ile devam edilmesi geleneği de etki etmiştir. Hatta edebî eser özelinde her şair naʻt yazmaya çalıştığı gibi tertip ettikleri eserlerini sadece naʻtlardan oluşturan (dîvân-ı nuʻût) şairler de mevcuttur. Ayrıca farklı şairlerin gerek dinî gerekse de tasavvufî biçim ve muhtevayla kaleme aldıkları naʻtların derlenerek naʻt mecmualarının oluşturulduğu da görülmektedir. Tanıtmaya ve değerlendirmeye temel alınan eserin de hareket merkezini bu mecmualarda yer alan naʻtlar oluşturmaktadır. Tasavvuf düşüncesindeki Hz. Peygamber telakkisinin/tasavvururun Türk İslam toplumuna, kültürüne özelde ise naʻtlara etkisinin ve kaynaklığının yansımasını hedef alan çalışma; varlık, bilgi ve ahlak konuları ekseninde naʻt yazarlarının, metinlerini oluştururken temellerine bu düşünceden neleri koyduklarını ilmî veriler ışığında ve örnekler eşliğinde ele almaktadır.

In the context of literary genres, the Prophet’s birth, miracles, virtue, prophethood, words, physical and moral aspects, names, adjectives, descendants, death, that is to say all aspects of his life were dealt with in various forms in prosaic or poetical works. In addition to these the na’ts, written by almost every poet in order to praise him in Turkish Islamic literature since the early period, in terms of quality and quantity have a special place among the literary genres of the Prophet. This genre is particularly prominent in terms of quantity because the desire to show the deep love of the Prophet and the beginning of Islamic books with the basmalah, praise and salawat was effective in this. In addition, the tradition of initiating the diwan or masnavi with tawhid and invocation and continuing with na’t was influential in this. Almost every poet tried to write naat in the form of literary work. In addition to this, some poets have created their works only from na’ts (divan-i nuût). Moreover, it is seen that the na’t journals (mecmua) were created by gathering the na’ts written by different poets in both religious and mystical form and content. The center of action of this work, which is based on promotion and evaluation, is the na’ts in these magazines. This study aims to reveal the effect of the thought of the Prophet in Sufism on Turkish Islamic society, culture and especially on na’ts. Besides, this study examines in the light of scientific data and examples what the authors of na’t put on the foundations of the work from this idea in the axis of existence, knowledge and morality.