Arşiv Belgeleri Işığında Adıyaman Hacı Abdülgani (Çarşı) Cami’î Vakfı

Hacı Abdülgani vakfı, 16. yüzyıl ortalarında Hacı Abdülgani tarafından kurulmuştur. Bir taraftan topluma hizmet veren cami merkezli hayrî kurumlarıyla diğer taraftan gelir kaynağı olan akarlarıyla Adıyaman şehir hayatına önemli katkılarda bulunmuştur. Hacı Abdülgani vakfı, günümüze kadar ulaşan Çarşı cami’î ile dinî yönden cemaate hizmet sunmaya devam etmektedir. Tarihte kalmış sıbyan mektebi ile çocukların eğitimine, daru’l-kurra’sı ile Kur’an merkezli eğitimin gelişmesine öncülük etmiştir. Gerçekleştirdiği medrese eğitimi ile de toplumun gençlerinin ve yetişkinlerinin eğitim alıp yetişmesine vesile olmuştur. Hacı Abdülgani vakfı, cami merkezli topluma yönelik hizmetlerin aksamadan devamı için çarşı merkezinde yer alan gelir kaynağı 60 kadar dükkânı ve buğday pazarı ile şehrin ekonomisine katkı sağlamıştır. Hacı Abdülgani vakfı, özellikle Osmanlı döneminde bünyesinde çalışan çok sayıda personel için bir istihdam alanı açması yönüyle de Adıyaman toplumuna ve şehir hayatına önemli katkılar sağlamıştır.

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı, Adıyaman, Abdülgani Vakfı

PDF

___

1. Arşiv KaynaklarıOA, C. MF. 6132.OA, Ev. d. 34325.OA. AE. SAMD. III. 42.4111.1.OA. AE. SAMD. III. 42.4111.1.OA. AE. SMMD. IV. 18. 1976.OA. C. EV. 8973.OA. C. MF. 7907.OA. C. MF. 3389.OA. C. MF. 8941.OA. C.MF. 89. 4445.OA. C. EV. 19342.OA. C.MF., 8978.OA. C. EV. 29209.OA. C.MF. 7093.OA. Ev. d. 34325.OA. EV. MKT. 1407. 30.OA. EV. MKT. 2040 OA. EV. MKT. 2049.OA. İbnü'l-Emin, Evkaf, 6079.VGMA. 159.114. 939.
2. Araştırma EserlerTurgut, Bahattin. “İslam Medeniyetinde Vakfiye: Hz. Ömer Örneği”. İlahiyat Tetkikleri Dergisi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2018/ 2. Baltacı, Cahit. XV-XV /. Asırlarda Osmanlı Medreseleri.Kazıcı, Ziya. İslam Müesseseleri Tarihi, Kayıhan Yayınları: İstanbul 1991.Kazıcı, Ziya. Vakıflar. s. 124-128; Ma’muretü’l-Aziz Salnamesi, 1290, 8. Baskı, (Ma’muretü’l-Aziz: Vilayet Matbaası 1290), tablo: 6.Mehmet Zeki Pakalın, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, ( İstanbul: MEB Yayınları 1971), 1: 570.Mübahat S. Kütükoğlu, Osmanlı Belgelerinin Dili (Diplomatik), (İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı 1994), 124.Nazif Öztürk, “Evkaf-ı Hümayun Nezareti”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (İstanbul: TDV Yayınları 1995), 11: 521.Nebi Bozkurt, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (İstanbul: TDV Yayınevi 1993), 8: 543.Sucu, Mustafa, Adıyaman İli ve İlçeleri, s.46, Gaziantep: 1992; Turgut, Bahattin, Osmanlı Arşiv Belgelerine Göre Adıyaman’daki Vakıf Hizmetleri, s. 42, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1993.