Yassıada Mahkemelerinde Adnan Menderes (6/7 Eylül Davası)

Bu çalışmanın temel amacı, Yassıada Mahkemelerinde görülen 6/7 Eylül OlaylarıDavasında Adnan Menderes’in yargılanma sürecini incelemektir. Böylece bir dönemiyargılayan Yassıada Mahkemelerinin çalışma usulleri, mahkemenin 6/7 Eylül Olaylarınayaklaşım şekli ve Adnan Menderes’in nasıl yargılandığı belirlenmeye çalışılacaktır.Yassıada Mahkemeleri 6/7 Eylül Olayları Davası; 11 sanığın yargılanmasıyla başladı. 20oturumun gerçekleştirildiği bu mahkemede, suçlamalar zamanla Adnan Menderes üzerindetoplandı. 98 şahidin dinlendiği bu yargılama sürecinde, usule ilişkin pek çok tartışmalaryaşandı. Mahkeme olayları Selanik’te patlayan Bomba Hadisesi, İstanbul ve İzmir Olaylarıolmak üzere üç bölüme ayırdı. Olaylar üzerinden mahkemede Türkiye-Yunanistanilişkileri ve Türkiye’nin Kıbrıs politikası üzerine önemli değerlendirmeler yapıldı. 6/7Eylül Olayları üzerinden geçen beş yıl sonra böyle bir davanın açılması, bu olaylarıngerçek sorumlularının tespit edilebilmesi için bir şans oldu. Fakat mahkeme olaylarınarkasındaki sorumluları araştırmaktan ziyade Adnan Menderes’i nasıl cezalandırabilirimanlayışı üzerinden yürüdü. Böylece bu olay arkasındaki sır perdesi tamamenaydınlatılamadığı gibi bu yargılama şansı da değerlendirilememiş oldu.

Adnan Menderes in Yassiada Courts (6/7 September Events Case)

The main purpose of this study is to examine the trial process of Adnan Menderes in the 6/7 September events trial in the Yassiada courts. Thus, the Working Procedures of the Yassiada courts that judged a period, the manner in which the court approached the events of 6/7 September, and how Adnan Menderes was faced trial will be determined.The Yassiada courts trial of the events of 6/7 September began with the trial of 11 defendants. In this court, where 20 sessions were held, the charges were eventually brought against Adnan Menderes. During this trial, in which 98 witnesses were heard, there were many procedural arguments. The court divided the events into three sections: the bomb incident in Thessaloniki, the Istanbul and Izmir incidents. Over the events, important evaluations were made in the court on Turkey-Greece relations and Turkey's Cyprus policy. The opening of such a case five years after the events of September 6/7 was a chance for the real culprits of these events to be identified. But rather than investigating those responsible, the court went about how to punish Adnan Menderes. Thus, the mystery behind this incident could not be fully elucidated, nor could the chances of this trial be evaluated.

PDF

___

TBMM Arşivi, Yassıada Mahkemesi 6/7 Eylül Olayları Davası Tutanakları, Yassıada 1960- 1961
TBMM Arşivi, Yassıada Mahkemesi, 6/7 Eylül Olayları Davası Kararı Gerekçesi, Yassıada 1960-1961
Ayın Tarihi, S. 262, Eylül 1955
TBMM, Zabıt Ceridesi
Akis Mecmuası
Dünya Gazetesi
İki Nisan Gazetesi
İstanbul Ekspres
Ulus Gazetesi
Yeni Sabah Gazetesi
Zafer Gazetesi
ARMAOĞLU Fahir H., “1955 Yılında Kıbrıs Meselesinde Türk Hükümeti ve Türk Kamu Oyu”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, c.XIV/2, (Temmuz 1959), s. 57-86
ANDRIANOPULU Konstantina. “İstanbul Rum Basının Tepkisi ve 6-7 Eylül Olayları”, Tarih ve Toplum, S. 237, (Eylül 2003), s. 24-32
ASAL Talat, Güneş Batmadı Müvekkilim Adnan Menderes ve Yassıada, Selis Kitapları, İstanbul 2003
AYAZ Erhan, “6-7 Eylül Olaylarının Türk Gazetelerindeki Yansımaları”, IAAOJ Social Science, 2/2 (2015), s. 82-92
BABAOĞLU Resul, “6/7 Eylül 1955 Olayları’nın Muhtemel Failleri Üzerine Bir Değerlendirme”, The Journal of Academic Social Science Studies, Vol.6/2, (Fabruary 2013), s. 1349-1371
BURÇAK Rıfkı Salim, On Yılın Anıları (1950-1960), Nurol Matb., Ankara 1998
DAĞLIOĞLU Burcu - ÜNÜVAR Süleyman, “Kıbrıs Politikası Bağlamında 6-7 Eylül Olayları ve Yassıada Yargılamalarındaki Yeri”, ASOS Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl.7, S. 91, (Nisan 2019), s. 312-325
DEMİR Şerif, “Adnan Menderes ve 6/7 Eylül Olayları”, İÜ Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları Dergisi, 6/2007, S. 12, (2010), s. 37-63
DEMİRER Mehmet Arif, 6 Eylül 1955 Yassıada 6/7 Eylül Davası, Bağlam Yayınları, İstanbul 1995
DOSDOĞRU M. Hulusi, 6/7 Eylül Olayları, Bağlam Yayınları, İstanbul 1993
ERYILMAZ Bilal - BEKTAŞ Mücahit, “Lozan Perspektifinde Türkiye’de Azınlık Politikaları (1923-2016)”, Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, c.V, S. 2, (Eylül 2017), s. 25-50
ESMER Ahmet Şükrü, “Başbakanın Kıbrıs Demeci”, Ulus, 28 Ağustos 1955
GÜRSOY NASKALİ Emine (Haz.), 6/7 Eylül Olayları Davası, Kitabevi Yay., İstanbul 2007
GÜVEN Dilek, Cumhuriyet Dönemi Azınlık Politikaları ve Stratejileri Bağlamında 6-7 Eylül Olayları, İletişim Yay., İstanbul 2009
KARAYULUK Havva, “6/7 Eylül 1955 Olaylarının Neden ve Sonuç İlişkisi İçerisinde Değerlendirilmesi”, Journal of Human Studies, c.I, S.1, (2018), s. 36-50
KESER Ulvi, “Kıbrıs Sorunu Bağlamında Türkiye’de 6/7 Eylül 1955 Olaylarına Kesitsel Bir Bakış”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, XII/25, (Güz 2012), s. 181-226
MENDERES Adnan, Adnan Menderes’in Konuşmaları, Demeçleri, Makaleleri, c. V, Haz. H. Kılçık, Demokratlar Kulübü yay., Ankara 1992
NESİN Aziz, Salkım Salkım Asılacak Adamlar, Nesin Yay., İstanbul 2017 Olaylar”, Tarih ve Toplum, VI/33, (1986), s. 13-14.
ÖZÇELİK Şeyda, “6/7 Eylül Olaylarında Yerel Bir Basın Örneği: ‘Yeni Adana’ Gazetesi”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, XIII/27, (Güz 2013), s. 251-277
SAKİN Serdar, “6-7 Eylül Olayları Sonrasında Türk Kamuoyunun Tutumu”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, c. 3, S. 12, (Yaz 2010), s. 378-386
SARIKOYUNCU DEĞERLİ Esra, “Demokrat Parti Döneminde Türkiye’nin Kıbrıs Politikası (1950-1960)”, Gazi Akademik Bakış, c.VI, S. 11, (2012), s. 85-101
TAŞKESEN Abdullah, “Toplumsal Hareketlilik Bağlamında 6-7 Eylül 1955 Olaylarının Sosyolojik Analizi”, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, c.VII, S.14, (Güz 2017), s. 9-26
TURGUT Hulusi, Türkeş’in Anıları Şahinlerin Dansı, ABC yay., İstanbul 1995 Yüksek Adalet Divanı Kararları, Kabalcı Yayınevi, İstanbul 2007
YILMAZ Önay, “Tanıklarla 6/7 Eylül Olayları”, Milliyet, 6 Eylül 2005-7 Eylül 2005
YÜKSEL Ece, “Akis Dergisi’nin Gözünden 6/7 Eylül 1955”, Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.2, (Sonbahar 2019), s. 383-405