Osmanlı Devleti’nde Patent Uygulaması: Örneklerle İhtira Beratı Kanunu İncelemesi

Teknik ilerlemelerinetkisiyle sanayileşme ve üretim çağının başlaması Dünya Devletleri gibiOsmanlı Devleti’ni de yeni buluşlar arayışına itmiştir. Devlete ve halka faydası olan icatlarınartmasını teşvik etmek amacıyla İhtira Beratı Kanunu’nu yürürlüğe koyan devlet bu sayede yeni birkeşif yapan mucidin hakkını kanunen güvence altına almıştır. Askeri, tıbbi, zirai pek çok alandabuluşlar yapan kişilere başvuruları incelenerek İhtira Beratı Kanunu’ndan faydalanma hakkıtanınmıştır. Fransız İhtira Beratı Kanunu’nun bir çevirisi olarak uygulamaya koyulan kanun, yapılandüzenlemeler ve ilaveler ile daha kapsamlı hale getirilmiştir. Osmanlı Devleti Dünya Devletlerindenbağımsız hareket etmemiş uluslararası antlaşmalara katılarak kanunun işlevselliğini arttırmıştır.Sadece Osmanlı Devleti vatandaşları değil yabancı uyruklu olanların da İhtira Beratı Kanunu’ndangerekli şartları taşıdığı takdirde faydalanma hakkı mevcuttur. Osmanlı Devleti’nin son yüzyıllarındaortaya çıkan ve uygulamaya koyulan bu kanun Türkiye Cumhuriyeti’ne miras kalmış ve tabii bazıdeğişikliklerle sürdürülmüştür. İlk ortaya çıktığında İhtira Beratı Kanunu olarak adlandırılan kanungünümüzde ise Patent Kanunu olarak karşımıza çıkar.

Patent Application in The Ottoman State: Analysis of Ihtira Berati Law With Samples

Beginning of the age of industrialization and production under the influence of technical advances pushed the Ottoman Empire to seek new inventions like the world states. In order to encourage the increase of inventions that have benefited to the state and the public, the state which enacted the İhtira Beratı Law has legally secured the right of the inventor who made a new invention. The people who invented in a lots of areas such as military, medical and agriculture were given the right to benefit from İhtira Berat Law by examining their application. The law, which was put into practise as a translation of the French Law, has been made more comprehensive by regulations. The Ottoman Empire increased the functionality of the law by participating in international agreements that did not act independently from the world states. Not only the Ottoman, but also the foreigner have the right to benefit if they have the necessary conditions. This law, which enacted in the last centuries of the Ottoman Empire, in herited to the Republic of Turkey as one of the important steps. When the law first appeared it was called as “İhtira Berat Law”. But today we call it as “Patent Law”.

PDF

___

AKAY, Tolga “Osmanlı Devleti’nde Patent Sisteminin Gelişimi”, Legal Fikri ve Sınayi Haklar Dergisi, Cilt 11, Sayı 45, 2015, s. 23-56.
AYİTER, Nuşin, “Milletlerarası İhtira Hukukunun Bugünkü Durumu ve İktisaden Geri Kalmış Ülkelerde İhtira Hukuku Problemleri”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 25, Sayı 3, 1968, s. 136-165.
BOA.A.DVN.MKL. 11/ 24.
BOA.A.DVN.MKL. 86/53.
BOA.A.MKT.MHM. 499/19.
BOA.ADVN.MKL. 18/17.
BOA.BEO 984/73761 (1-1).
BOA.BEO. 450/33710.
BOA.BEO. 4651/348784.
BOA.BEO. 1003/715175.
BOA.BEO. 101/7575.
BOA.BEO. 127/9521.
BOA.BEO. 1440/107944.
BOA.BEO. 1440/107944.
BOA.BEO. 1555/116610.
BOA.BEO. 1888/141584.
BOA.BEO. 2298/172336.
BOA.BEO. 2506/187893.
BOA.BEO. 2716/203655.
BOA.BEO. 273/20412.
BOA.BEO. 4258/319293.
BOA.BEO. 737/50370.
BOA.BEO. 763/57180.
BOA.BEO. 849/63646.
BOA.BEO.422/3165
BOA.DH.MKT. 2234/103.
BOA.DH.MKT. 2240/134.
BOA.DH.MKT. 2259/79.
BOA.DH.MKT. 872/51.
BOA.HR.HMŞ.İŞO. 183/8.
BOA.HR.İD. 2004/48.
BOA.MF.MKT. 1174/82.
BOA.ŞD. 1181/27.
BOA.ŞD. 1224/76.
BOA.ŞD. 1267/1.
BOA.ŞD. 713/4.
BOA.Y.A.HUS 313/110 (1-1).
BOA.Y.A.HUS. 313/11.
BOA.Y.A.RES. 112/38.
BOA.Y.MTV. 13/38.
BÜLBÜL, Yaşar, ÖZBAY, Rahmi Deniz, “Sanayi Devrimi’nin Tartışmalı Bir Kurumu Olarak Patent ve Osmanlı’da İhtira Beratı Kanunu”, İktisadi ve İdari Birimler Fakültesi Dergisi Marmara Üniversitesi, Cilt 18 Sayı 1,2010, s. 37-57.
Düstur, Cilt 1, Birinci Zeyl, İstanbul 1298/1881.
Düstur, Cilt 4, İstanbul 1299/1882.
FO. 78/4741.
KALA, Ahmet, İhtira Beratı’ndan Patent’e, Alamet-i Farika’dan Markaya Türk Sınai Mülkiyet Hakları Tarihi, Türk Patent Enstitüsü Yayınları No:1, Ankara 2008.
UYGUNER , Muzaffer, Tatbiki İhtira Beratı Hukuku, Ankara, 1958.