Malatya’nın Aspuzu Bağlarında İki Yitik Bağ Evi

Malatya’da Aşağıbağlar mahallesi Davutoğlu Çıkmazında yer alan yapılar bilinçsiz kentleşme sebebiyle günümüze ulaşmamıştır. Yağuplar ve Davut ağa Bağ evleri İslam şehrinin belirgin öğesi olan çıkmaz sokak içerisinde yer almaktaydılar. Yüksek avlu duvarlarının ardında birincisi iki katlı ikincisi tek katlı yapılar şeklinde ele alınmış olup her ikisi de iç sofalı evler planında inşa edilmişlerdi. Taş, kerpiç ve ahşabın inşa malzemesi olarak kullanıldığı yerel mimarinin bir parçası olan yapılarda dikkat çeken ahşap üzerine kalem işi süslemeleri ile Yağuplar bağ evi ön plana çıkmaktadır. Her iki yapıda görülen baklava motiflerinden oluşan mandalalar bir başka önemli noktadır. Yağuplar evinde görülen Aşı boyası olarak da adlandırılan kalem işi süslemelerde bitkisel süslemeler kullanılmış olup dikmelerin üst kısımlarına yerleştirilen hayat ağaçları bunlar içerisinde en dikkate değer süslemedir. Malatya’da bu teknikte ele alınan belgelenmiş tek örnek olmaları ile de önem arz etmektedir.

Two Lost Vineyard Houses in Aspuzu Vineyards of Malatya, Turkey

Buildings at the Davutoglu Dead End in the Asagibaglar neighborhood of Malatya, Turkey, havenot reached the present day because of irresponsible urbanization. Yaguplar and Davut AgaVineyard Houses were sitting at a dead end, a prominent element of Islamic cities. Behind the wallsof their high courtyards, the first was built as a two-story building and the second as a one-storybuilding, and both were built in a plan to have interior halls. The Yaguplar vineyard house standsout with its hand-painted decorations on wood, which are part of the local architecture where stones,mud-bricks and wood have been used as construction materials. Mandalas, consisting of baklavamotifs seen in both buildings, are another major feature. Paintings portraying vegetations were usedin hand-painted decorations, also known as ocher paints, seen in the Yaguplar house, and the treesof life placed on the upper parts of the pillars are the most remarkable decoration among them. Theyare also important in that they are the only documented examples built in Malatya using thistechnique.

PDF

___

AKŞİT, Oktay, Roma İmparatorluk Tarihi (M.Ö. 27-M.S. 395), İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay., İstanbul, 1985
ALADAĞ, Sebahattin, Malatya Eski Çağ Tarihi, Malatya Kitaplığı Yayınları, İstanbul 2016.
ASLANAPA, Oktay; Türk Sanatı II, Kervan Yayınları İstanbul,1984.
BOZER, Rüstem, Kula Evleri, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınlar, Ankara 1988.
ÇAKAR, Enver, ‘’XVI. Yüzyılda Şam Beylerbeyiliği’nin İdarî Taksimatı’’, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 13, Sayı: 1, Elâzığ 2003, (351-374).
DARKOT, Besim, ‘’Malatya’’, M.E.B. İslam Ansiklopedisi, C.VII, İstanbul 1977, (225-232).
DEMİRCİ, Doğan, Isparta Evleri, Sistem Ofset Basım Yayım, Isparta 2010.
ELDEM, Sedat Hakkı, Türk Evi Plan Tipleri, İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, İstanbul 1954.
ESİN, Emel; ‘’ ‘’Muyanlık’’ Uygur ‘’Buyan’’ Yapılarından (Vihara) Hakanlı Muyanlığına (Rıbat) ve Selçuklu Han ile Medresesine Gelişme’’, Malazgirt Armağanı, TTK Yayın Evi, Ankara 1993, (76-102).
ESMER, Mehmet Ali, Avanos’un Eski Türk Evleri, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1992.
EVLİYAÇELEBİ, Seyahatname, Çev. Z. Danişman, C.III-IV, Üçdal Neşriyat, İstanbul 1986.
GÖĞEBAKAN, Göknur, ‘’Malatya’’, TDV İslam Ansiklopedisi, C27, TDV Yayınları, Ankara 2003, (468-473)
GÜNAY, Reha, Geleneksel Safranbolu Evleri ve Oluşumu, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1981.
IŞIK, Adnan, Malatya (Adıyaman (Hısn-ı Mansur), Akçadağ, Arabkir, Besni, Darende, Doğanşehir, Eski Malatya (Battalgazi), Hekimhan, Kahta, Pütürge, Yeşilyurt) (1830- 1839), Kurtiş Mat., İstanbul, 1998.
KARPUZ, Haşim, Türk İslam Mesken Mimarisinde Erzurum Evleri, Kültür Bakanlığı Yayınları, İstanbul, 1973.
KUBAN, Doğan, Türk ve İslam Sanatı Üzerine Denemeler, Arkeoloji ve sanat yayınları, İstanbul, 1982.
KUBAN, Doğan, Türk Ahşap Konut Mimarisi 17-19 Yüzyıllar, Türkiye İş Bankası Yay., İstanbul, 2017
KÜRÜM, Mükerrem, ‘’ Tire Evleri’ ’Türk Kültüründe Tire, Hz. Mehmet Şeker, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 1994, 139-146 Malatya Envanteri, Malatya il Kültür Müdürlüğü yayınları, Malatya 2014.
OSTROGORSKY, Georg, Bizans Devleti Tarihi, Çev. Fikret Işıltan, Türk Tarih Kurumu Yay., Ankara, 1986
ÖZKARCI, Mehmet, Kahramanmaraş Kültür Envanteri 46 II, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankar 2007.
ÖZMAN, Recep, “En Eski Çağlardan Müslümanların Fethine Kadar Malatya”, III. Uluslararası Kervansaray Buluşması “Melita’dan Battalgazi’ye Tarih-Arkeoloji-Kültür-Sanat Günleri 17-27 Eylül 2010, (Editör Mehmet Karagöz-H. Fazıl Ercan), Battalgazi 2010. (109-114)
SEZGİN, Murat, İlhanlılar – Eratnalılar- Memlûklar Dönemi Malatya (1295-1401), Malatya Kitaplığı, İstanbul 2017.
ŞANCI, Fuat, Malatya Türk İslam Dönemi Mimari Eserleri III, Malatya Kitaplığı Yayınları, Malatya 2013.
TAŞKIN, Ünal, Osmanlı İdaresinde Safed (1516-1600), Fırat Üniversitesi Ortadoğu Araştırmaları Merkezi tarih Şubesi Yayınları, Elâzığ 2011.
TUĞLACI, Pars, Osmanlı Şehirleri, Milliyet Yayınları, İstanbul, 1985,
YAPICI, Süleyman, Osmanlı vilayet Salnamelerinde Malatya (1869-1908), Malatya Kitaplığı, İstanbul 2014.
YİĞİT, İsmail, ‘Memlûklüler’’ TDV İslam Ansiklopedisi, C.29, TDV yayınları İstanbul 2004. (90-97)