Erken Cumhuriyet döneminde kökten modernleşmenin bir göstergesi olarak ‘musiki inkılabı

Atatürk döneminde devleti ve toplumu modernleştirme anlayışı, Türk İnkılabı‟nın temel ülküsünü teşkil etmiştir. Batılılaşmanın ve medenileşmenin bütün araçları bu ana gayeyi gerçekleştirme yönünde Türk siyasi seçkinleri tarafından hayata aktarılmıştır. Musiki inkılabı yaşanan değişimler içerisinde ayrı bir yerde değerlendirilmelidir. Çünkü Atatürk ve inkılap öncüleri toplumu çağdaşlaştıran yasaları çıkartırken musiki değişimine ayrı bir önem atfetmişler ve toplumun, batının çok sesli müziğine alıştırılmasını hedeflemişlerdir. Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren musiki dönüşümü ekseninde tartışmalar yaşansa da bu bağlamda esas değişim, 1934 yılında radyoda alaturka musikinin yasaklanmasıyla gerçekleştirilmeye çalışılmıştır. Bu yasak radyolarda yaklaşık yirmi ay kadar uygulanmıştır. Bu otoriter yaklaşım, erken cumhuriyet dönemi ideolojisinin inkılabı uygulayış biçiminde gösterdiği modernleştirici ve devrimci kimliği göstermesi bakımından iyi bir örnek olarak değerlendirilmelidir.

The music revolution as signs of radical modernization in the early Turkish republic

The main ideal of Turkish Revolution is to modernize of state and society in the period of Atatürk. The whole means of westernization and civilization methods were implemented by the Turkish political elite in order to achive that main target. Music revolution should be evaluated in the different position; because of the thoughts of Revolution‟s leaders. While lagislating modern laws, Atatürk and other Republican‟s pioneers had valued to Music Revolution in a peculiar stuation and aimed to make society accostemed to the polyphonic music of west. Although the argument about the music reform had become since the establishment of the republic, the main reform tried to be performed as banning of Traditional Turkish Music in the radio, in 1934. That prohibition continued about only twenty months. This otoritative approche ought to be thought prominant example as the signs of modernizer and reformer identity of the early republican‟s ideology.

PDF

___

SÜRELİ YAYINLAR
Ayın Tarihi
Cumhuriyet
Hakimiyet-i Milliye
İdare
Kurun
Milliyet
Resmi Gazete
Ulus
Vakit
TETKİK ESERLER
Aksoy Bülent, “Atatürk ve Musiki”, Birikim, S. 81, Ocak 1996.
Aksoy Bülent, “Türk Musikisi‟nin Kökeni Sorunu Aşıldı mı?”, Tarih ve Toplum, S. 44, C. 8, Ağustos 1987.
Altar Cevad Memduh, “Atatürk ve Müzik Reformları”, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, S. 41, İstanbul Haziran 2000.
Altar Cevad Memduh, “Atatürk ve Müzik Reformları”, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, S. 42, İstanbul Temmuz 2000.
Ataman Sadi Yaver, Atatürk ve Türk Musikisi, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1991.
Atatürk’ün Söylev Demeçleri (1918-1937), Derleyen: Nimet Arsan, C. I, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 5. Baskı, Ankara 1997
Atatürk’ün Söylev Demeçleri (1918-1937), Derleyen: Nimet Arsan, C. II, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 5. Baskı, Ankara 1997
Atay Falih Rıfkı, Çankaya, Pozitif Yayınları, İstanbul 2004.
Atay Falih Rıfkı, “Musiki”, Ayın Tarihi, S. 12, T.S 1934.
Atay Falih Rıfkı, “Türk Dili, Türk Musikisi”, Hakimiyet-i Milliye, 3 İkinciteşrin 1934.
Ateş Erdoğan, “Cumhuriyetin İlk Dönemlerinde Türk Musikisi ve Atatürk‟ün Musiki Anlayışı”, Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 7, 2000.
Ayangil Ruhi, “Müzik Devriminin 60. Yılında”, Yeni Türkiye, S. 1, Kasım-Aralık 1994.
Balkılıç Özgür, Cumhuriyet, Halk ve Müzik, Tan Kitabevi Yayınları, I. Baskı, Ankara Kasım 2009.
CHP Programı, Ulus Basımevi, Ankara Mayıs 1935.
Cunbur Müjgan, “Atatürk‟ün Musiki Üzerine Düşünceleri”, Cumhuriyetin 50. Yılına Armağan, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayını, Ankara 1973.
Çolak Filiz, “Cumhuriyetin İlk Yıllarında Türk Musikisi Çalışmaları”, Türk Kültürü, S. 446, Haziran 2000.
Duran Tahir, Musiki İnkılabı”, Evrensel Kültür, S. 72, Aralık 1997.
Ergüven Ekrem, Şükrü Kaya, Sözleri-Yazıları (1927-1937), Cumhuriyet Matbaası, İstanbul 1937.
Gökalp Ziya, Türkçülüğün Esasları, Türk Kültür Yayını, No: 3, 5. Baskı, İstanbul, Tarihsiz.
Necip Ali, “Musiki Yürüyüşümüz”, Ayın Tarihi, S. 12, T. S. 1934.
Oransay Gültekin, Atatürk ile Küğ, Küğ Yayıncılık, İzmir 1985.
Osman Şevki, “Musikimizin Yükselmemesinde Radyonun da Kabahati Vardır”, Vakit, 10 Teşrinisani (Kasım) 1934.
Özalp Kazım, Özalp Teoman, Atatürk’ten Anılar, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, I. Baskı, Ankara 1992.
Özgiray Ahmet, “Atatürk ve Musiki”, Atatürk Yolu, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Dergisi, C. 4, S. 15, Mayıs 1995.
Sağlam Atilla, Türk Musiki/Müzik Devrimi, Alfa Aktüel Yayınları, 1. Baskı, Bursa Haziran 2009.
Saygun A. Adnan, “Atatürk‟ün Sanat ve Müzik Anlayışı ve Günümüzdeki Tefsiri”, ERDEM, S. 3, C. 1, Eylül 1985.
Saygun A. Adnan, Atatürk ve Musiki, Sevda-Cenap And Müzik Vakfı Yayınları, Ankara 1987.
Tekelioğlu Orhan, “The Rise of a Spontaneous Synthesis: The Historical Backround of Turkish Popular Music, Middle Eastern Studies, Vol. 32, No: 2, April 1996.
Yunus Nadi; “Evrensel Musikiyi Yaymak İçin Gösterdiğimiz Yol”, Cumhuriyet, 29 Teşrini Sani 1934.