Elbise-i Atika-i Osmaniye

Çalışmamızın konusunu İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi’nde yer alan, T. 9362 envanter numaralı kıyafet albümü oluşturmaktadır. Çalışmaya konu olan bu albüm, suluboya tekniğiyle yapılmış, 32 tasvirden ibarettir. Albümde tarih veya sanatçı ismine rastlanmaz Her tasvirin altında yazan Osmanlı Türkçesi açıklamalar, figürlerin kimlikleri, görevleri, giysi adı/türü (dudurburnu), giysilerin nerede (alay ile teşrif ederken, orduyu hümayunda gibi) ve ne zaman (bayramlık, sefere gittikleri zaman, Kadir gecesi camiye teşrif ederken gibi) giyildikleri ile ilgili dikkat çekici bilgiler sunar. Resim üslubu ile kendinden önce hazırlanmış, Topkapı Sarayı Müzesi A. 3690 (1790–1800) ve Rahmi M. Koç Özel Kitaplığı’nda bulunan Fenerci Mehmet Albümündeki (Ocak 1811) tasvirler1 örnek alınarak hazırlandığı anlaşılır. Tam bir kopya değildir. Taklit edilerek hazırlanmıştır. Benzer bu iki albümdeki tasvirlerden ayrı olarak figürlerin giysilerinin farklı renklerde boyandığı, birkaç örneğin ise tamamen farklı resimlendiği görülür. Aynı dönemde yapılmış gayrimüslim ve Batılı sanatçıların hazırladığı kıyafet resimlerine oranla daha geleneksel bir figür üslubu gösteren bu tasvirler, resimlerdeki ayrıntılara hâkimiyet de göz önüne alındığında muhtemelen bir Türk sanatçı tarafından hazırlanmış olmalıdır. Tasvirlerde geleneksel yüz hatları ve vücut oranları kullanılmasına rağmen boyama ve tarama teknikleriyle Batı resmi etkili, ışıkgölge aktarımlarının başarıyla gerçekleştiği anlaşılır. Ayrıca sanatçının önemli figürlerin yüz işlenişlerindeki detaycılığı ve ifadeciliği, onun portrecilikteki ustalığıyla açıklanabilir.

Elbise-i Atika-i Osmaniye

Subject of this study is that T. 9362 inventory number of costume album, located in the Rare WorksLibrary of Istanbul University. This album consists of 32 illustrations made with watercolortechnique. There is no date or artist name in this album. Ottoman Turkish writings under eachdescription present intresting information like indentity of figures, their dutuies, clothes name duduburnu), where (while attending procession, as imperial army) and when (festivals, when theygo to the campaign, as grace to mosque at night of Kadir) they are worn. With painting style thatprepared before it, the depictions of Topkapı Palace Museum A. 3690 (1790-1800) and FenerciMehmet Album (1811) in Koç Private Collection shows that the depictions are prepared as one. Itis not a complete copy. It is prepared by imitation. Apart from the descriptions in these two similaralbums, in this album is the garments are painted in different colours a few examples are unique,completely different illustrated. These depictions, which show a more traditional figure style thanthe clothes prepared by non-Muslim and Western artists in the same period, the details in thepaintings must have been taken into consideration, should probobly be prepared by a Turkish artistor non-Muslim. Although traditional facial features and body proportions, it is understood thatwestern painting effect on painting and scanning tecnique, light-shadow transmissions successfully.In addition, the artist's elaboration and expressionism their faces of the important figures can beexplained by his mastership in the portrait.

PDF

___

AHMET CEVDET PAŞA, Cevdet Paşa Tarihinden Seçmeler II, Haz. Sadi Irmak, Behçet Kemal Çağlar, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1994.
ATASOY, Nurhan, “Kıyafetnamelerin Doğuşu ve Fenerci Mehmed Albümü”, Osmanlı Kıyafetleri, Fenerci Mehmet Efendi Albümü, Koç Vakfı Yayınları, İstanbul 1986, s. 15- 21.
ATASOY, Nurhan – Walter Deny vd., İpek Osmanlı Dokuma Sanatı, TEB İletişim ve Yayıncılık A.Ş., İstanbul 2001.
BAĞCI, Serpil- Filiz Çağman- Günsel Renda- Zeren Tanındı, Osmanlı Resim Sanatı, İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları, İstanbul 2006.
DALVİMART, Octavien, The Costume of Turkey, Printed for William Miller, Old Bond Street, London, 1802.
GÖKBİLGİN, M. Tayyip. “Solak”, İslâm Ansiklopedisi, Milli Eğitim Bakanlığı Basımevi, İstanbul, 1966, C.10, s.747–748.
İNALCIK Halil -Günsel Renda, Osmanlı Uygarlığı, TC. Kültür Bakanlığı, İstanbul 2003, C.1.
İREPOĞLU, Gül, Levni Nakış Şiir Renk, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1999.
İŞLİ, Necdet, H., Yeniçeri Mezartaşları, Turkuaz Yayınları, İstanbul 2006.
İŞLİ, Necdet, H., Ottoman Headgears, Ebru Printing Com., İstanbul 2009.
KOÇU, Reşat Ekrem, Türk Giyim Kuşam ve Süslenme Sözlüğü, Sümerbank Kültür Yayınları: 1, Başnur Matbaası, Ankara 1967.
KÜÇÜKHASKÖYLÜ, Nurdan, Osmanlı Kıyafet albümleri (1770–1810), (Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara 2010.
LAQUEUR, Hans Peter, Hüvel Baki, Sad. Selahattin Dilidüzgün, Tarih Vakfı, İstanbul 1997.
MAHMUT ŞEVKET PAŞA, Osmanlı Askeri Teşkilatı ve Kıyafeti (Osmanlı Ordusunun Kuruluşundan 1908 Yılına Kadar), K.K.K. Basımevi, Ankara 1983.
ÖZCAN, Abdülkadir, “Haseki”, İslâm Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı, 1997, S.16, s.368– 369.
PAKALIN, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1983, 1-3. Fasikül.
RENDA, Günsel, Batılılaşma Döneminde Türk Resim Sanatı 1700–1850, Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara 1977.
RENDA, Günsel, “17. Yüzyıldan Bir Grup Kıyafet Albümü”, 17. Yüzyıl Osmanlı Kültür ve Sanatı, 19–20 Mart 1998 Sempozyum Bildirileri, Sanat Tarihi Derneği Yayınları, İstanbul 1998, s. 153–178.
SERTOĞLU, Mithat, “Osmanlıların Askeri Serpuşları”, Resimli Tarih Mecmuası, İstanbul 1955, S.63, s. 3729–3731.
SERTOĞLU, Mithat, “Giriş”, Osmanlı Kıyafetleri, Fenerci Mehmet Efendi Albümü, Koç Vakfı Yayınları, İstanbul 1986, s.11–14.
SEVİN, Nurettin, Onüç Asırlık Türk Kıyâfet Tarihine Bir Bakış, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1990.
SEYHAN, Veysal, İzmir Etnografya Müzesinde Bulunan 3174 Numaralı Minyatürlü El Yazması Eserdeki Tasvirlerin Değerlendirilmesi, (Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 2016.
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Osmanlı Devleti Teşlilâtından Kapıkulu Ocakları I, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1988.
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Osmanlı Devleti’nin Saray Teşkilâtı, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1988.
ÜNVER, Süheyl, Geçmiş Yüzyıllarda Kıyafet Resimlerimiz, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1999.