1914

Birinci Dünya Savaşı’nda Alman Propaganda Albümlerine Bir Örnek:“Album De La Grande Guerre” *

Savaşların cephelerde gerçekleşen fiziki çatışma kısmı yanında cephe gerisinde sürdürülen kayda değer bir arka planı vardır. Günümüzde propaganda olarak nitelendirilen olgu ise hem cephenin hem de cephe gerisinin bir parçasıdır. Propaganda; özünde bir fikri, düşünceyi veyahut algıyı karşı tarafa kabul ettirme ve yönlendirme gibi sistemli bir çalışmayı ifade etmektedir. Bireyi ya da toplumu etkilemeyi amaçlayan propaganda, klasik dönemlerde sadece toplumu etkileme gibi daha dar bir alanı kapsarken modern dönemlerde profesyonel bir disiplin olarak kullanılmaya başlanmıştır. Araç olarak kullanılabilen bütün kaynaklar propagandanın malzemesi olabilirken, Birinci Dünya Savaşı özellikle yazılı ve görsel propagandanın önemini ortaya koymuştur. Fotoğraf teknolojisinin ve baskı imkânlarının gelişmesine bağlı olarak savaşın herhangi bir anına veya genel seyrine ait bir durum, çoğu zaman manipüle edilerek arzu edilen biçimde kitlelere ulaştırılmaya çalışılmıştır. Birinci Dünya Savaşı’nda sürdürülen propaganda faaliyetleri birkaç yönlü gerçekleşmekteydi. İçe dönük propaganda, ülke halkını savaşın haklılığına ikna etme ve üstün olunduğu düşüncesini pekiştirme amacı taşıyordu. Öte yandan savaşılan tarafın suçluluğu ile düşmanın cephelerde mağlup olduğuna dair bir izlenim de oluşturulmaya çalışılıyordu. Propagandanın dışa dönük yüzü ise uluslararası hukuk açısından haklılık mücadelesi niteliği taşımakta olup savaş sonrasına yönelik bir çabayı kapsamaktaydı.Bu çalışmada Birinci Dünya Savaşı içerisinde Deutscher Uberseedients Trans-ocean tarafından hazırlanmış ve “Album De La Grande Guerre” adıyla Berlin’de basılmış olan kitapçıklar ele alınmaktadır. Söz konusu propaganda albümleri Almanların cephe durumlarını, komutanları, askerî araçları, işgal edilen bölgelerdeki uygulamaları vb. başlıkları gösteren görseller içermektedir. Bütün bu bilgiler fotoğraflarla desteklenmiştir. Orijinal baskılarında İngilizce, Almanca, İspanyolca, İtalyanca, Fransızca açıklamalar bulunan eserlerin 33 adedi, Doğu İstihbarat Bürosu tarafından Osmanlı coğrafyasında kullanılmak amacıyla “Edition Pour L’orient” alt başlığıyla ve eklentilerle düzenlenmiştir. Bu baskılarda Osmanlıca, Arapça, Farsça notlar ve izahatlar mevcuttur.

An Example of German Propaganda Albums in The First World War: “Album De La Grande Guerre”

Besides the physical conflict that takes place on the fronts, the wars have a significant backgroundbehind the front. Today, the phenomenon described as propaganda is a part of both the front andthe behind of the front. Propaganda; In essence, it refers to a systematic work such as imposing anddirecting an idea, thought or perception to the other party. Propaganda, which aims to influence theindividual or the society, covers a narrower area such as only affecting the society in classicalperiods, but in modern times it has been used as a professional discipline. In fact, besides being thematerial of all propaganda that can be used as a tool, World War I demonstrated the importance ofwritten and visual propaganda in particular. A situation belonging to any moment of the war or thegeneral course of the war, depending on the development of photography technology and printingpossibilities, is often manipulated and tried to reach the masses as desired. The propaganda activities carried out during the First World War were taking place in several ways.Inwardly, propaganda aimed to convince the people of the country that the war was justified andreinforce the idea that it was superior. On the other hand, it was tried to create an impression thatthe enemy was defeated in the fronts with the guilt of the warring party. The outward face ofpropaganda was a struggle for justice in terms of international law, but included a post-war effort. In this study, booklets prepared by Deutscher Uberseedients Trans-ocean during the First WorldWar and published in Berlin under the name "Album De La Grande Guerre" are discussed. Theaforementioned propaganda albums are about Germans' frontline situations, their commanders,their military vehicles, their practices in the occupied areas, etc. All this information is supportedby photographs. 33 of the works with explanations in English, German, Spanish, Italian and Frenchin the original editions were organized by the Eastern Intelligence Office with the subtitle "EditionPour L'orient" and add-ons for use in the Ottoman geography. These editions contain notes andexplanations in Ottoman, Arabic, and Persian.

PDF

___

Album de la Grande Guarre, Muharebe-i Umumiye Resimleri, [1-33], Editör Georg Stilke, Redaktör J. Schumacher, Berlin 1915-1917. AVŞAR, Servet, “Birinci Dünya Savaşı’nda Rus Propaganda Faaliyetleri ve Osmanlı Devleti”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi (OTAM), S.14, 2003, ss. 65-127. AVŞAR, Servet, Birinci Dünya Savaşı’nda İngiliz Propagandası, Kim Yayınları, Ankara 2004. AYHAN, Bünyamin, Milli Mücadelede Basın Olağanüstü Durumlarda Propaganda, Tablet Yayınları, Konya 2007. BERGER, John, Bir Fotoğrafı Anlamak, Metis Yayın, İstanbul 2015.
BENJAMIN, Walter, “Little History of Photography (1931)”, Walter Benjamin Selected Writings Volume 2 1927-1934, Çev. Rodney Livingstone vd., The Belknap Press of Harvard University Press, Londra 1999, ss. 506-531.
CHAPNICK, Howard, Truth Needs No Ally: Inside Photojournalism, University of Missouri Press, Missouri 1984.
CHOMSKY, Noam, Medya Denetimi, Çev. Elif Baki, Everest Yayınları, İstanbul 2008.
CLAUSEWITZ, Carl Von, On War, Oxford University Press, London 2007.
DEMİREL, Gökhan- ULUÇ, Güliz, “Savaşa İlişkin Fotoğrafların Toplumsal Etkileri, Marmara İletişim Dergisi, S.27, 2017, ss. 63-79.
DEMİREL, Gökhan, “Fotoğrafın Manipülasyon ve Gündem Saptama Gücü”, International Journal of Social Sciences and Education Research, C.I, S.2, 2015, ss. 625-636.
DOMENACH, Jean Marie, Politika ve Propaganda, Çev. Tahsin Yücel, Varlık Yayınevi, İstanbul 2003.
DOMENACH, Jean Marie, Politika ve Propaganda, Çev. Tahsin Yücel, Varlık Yayınları, İstanbul 1969.
ERTEKİN, Yücel, “The Concept of Propaganda and the Use of Propaganda Techniques in World War I and II”, Turkish Public Administration Annual, S.13-1, 1998, ss. 99-114. FIRAT, Nazım Serhat, Savaş Fotoğraflarının Kullanımı Bağlamında Propaganda ve Manipülasyon, Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2008.
GÖK, Kemal, “Fotoğrafın Bulunuşu ve Sonrasında Oluşan Teknik Gelişmeler”, Yıldız Journal of Art and Design, C.III, S.1, 2016 ss. 43-66. Harp Mecmuası (Kasım 1915-Haziran 1916), TTK Yayını, Ankara 2015.
JOWET, Garth S.- O’DONNELL, Victoria, Propaganda & Persuasion, Sage Publications, Londra 2012.
KAŞIYUĞUN, Ali- Çolak, Mustafa, “Savaş ve Propaganda: Birinci Dünya Savaşı’nda Alman Propagandası”, History Studies, C.VI, S.5, 2014, ss. 157-176.
KÖROĞLU, Erol, Türk Edebiyatı ve Birinci Dünya Savaşı (1914-1918) Propagandadan Milli Kimlik İnşasına, İletişim Yayınları, İstanbul 2004.
LE BON, Gustave, Kitleler Psikolojisi, Hayat Yayınları, İstanbul 1997. Osmanlı Belgelerinde I. Dünya Harbi, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayını, İstanbul 2013.
ÖZBEK, Meral, “Walter Benjamin Okumak-III”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, C.L, S.4, ss. 83-110.
ÖZENDES, Engin, Osmanlı İmparatorluğu’nda Fotoğrafçılık 1839-1823, Yem Yayın, İstanbul 2013.
PRATKANIS, Anthony- ARONSON, Elliot, Propaganda Çağı- İknanın Gündelik Kullanımı ve Suiistimali, Paradigma Yayınları, İstanbul 2008.
QUELTER, Terence H., “Propaganda Teorisi ve Propagandanın Gelişimi”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, Çev. Ünsal Oskay, C.III, S.1, 1980, ss. 254-307.
SONTAG, Suzan, Başkalarının Acısına Bakmak, Çev. Osman Akınhay, Agora Kitaplığı Yayınları, İstanbul 2004.
SUN-TZU, Savaş Sanatı, Çev. Adil Demir, Kastaş Yayınları, İstanbul 2008.
TOPÇUOĞLU, Nazif Fotoğraf Ölmedi Ama Tuhaf Kokuyor, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2010.
ULU, Cafer, “Çanakkale Muharebeleri Sırasında Basının Propaganda Aracı Olarak Kullanılması: Harp Mecmuası Örneği”, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, Yıl 10, S.12, 2012, ss. 61- 83.
YACAVONE, Kathrin, Benjamin, Barthes ve Fotoğraf Tekilliği, Hayalperest Yayınevi, İstanbul 2015.