Kışlık buğday tane verimi, verim öğeleri ve fenolojik dönemler arasındaki ilişkiler

Bu çalışma ile 16 kışlık ekmeklik buğday çeşidinin tane verimi ile değişik verim öğeleri arasındaki ilişkileri korelasyon ve path analizi yöntemleri ile belirlenmiştir. Van ekolojik koşullarında, 2005-2006 ve 2006-2007 yetiştirme sezonunda yürütülmüştür. İki yılın ortalamasında, tane verimi metrekarede başak sayısı (r=0.752**), başakta tane sayısı (r=0.469**), başak tane verimi (r=0.188*),. bitki boyu (r=0.250**), tane dolum süresi (r=0.365**) ve başak boyu (r=0.355**) arasında önemli derecede pozitif korelasyonlara sahip olmuştur. Buna zıt olarak tane verimi ile vejetasyon süresi (r=-0.415**) arasında önemli derecede olumsuz ilişkiler bulunmuştur. Tane verimi ile diğer incelenen öğeler arasında istatistiki önemsizlikte ilişkiler tespit edilmiştir. Path analizinden elde edilen doğrudan etkiler, tane verimine birinci derecede metrekarede fertil başak sayısının, ikinci derecede başakta tane veriminin etkili olduğunu göstermiştir. Bu nedenle, bölgede ekmeklik buğday ıslah çalışmalarında tane verimini geliştirmek için en önemli seçim kriterleri olarak metrekarede başak sayısı ve hatta erken başaklanma süresi, başakta tane sayısı ve başakta tane verimi kullanılabilir.

Relationships among grain yield, yield components and phenological stages in winter wheat

Interrelationships among various yield components were determined both by simple correlation and path coefficient analyses for sixteen bread wheat cultivars. This study was carried out during 2005-2006 and 2006-2007 under ecological condition of Van. In average of two year, grain yield had a significant positive correlation with number of spike m"2 (r=0.752**), number of kernel spike"1 (r=0.469**), kernel weight spike"1 (r=0.188*), plant height (r=0.250**), grain filling duration (r=0.365**) and spike length (r=0.355**). In contrast, it was obtained that there was significant negative correlation between grain yield and plant vegetative duration (r=-0.415**). Grain yield had non significant correlations with other traits. The direct effects obtained in the path analysis, indicated that grain yield depended mainly upon number of spike per m.2 and secondly upon the grain weight spike-1. Therefore number of spike m-2 was the most selection criteria and also earlier heading time, number of kernel per spike and kernel weight per spike that can be use as selection criteria for improving grain yield in bread wheat breeding program in the region.

PDF

___

Anonim. 2005. Van Tarım İl Müdürlüğü Kayıtları.
Anonim. 2007. Van Meteoroloji Bölge Müdürlüğü Kayıtları.
Başer. İ., Korkut, K.Z. ve Bilgin, O. 2005. Ekmeklik buğdayda (Triticum aestivum L.) kurağa dayanıklılıkla ilgili özellikler arasındaki ilişkiler. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 2(3), 253-259.
Bilgin, O. ve Korkut, K. Z. 2005. Bazı Ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşit ve hatlarının tane verimi ve bazı fenolojik özelliklerinin belirlenmesi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 2(1), 57-65.
Borojevic, S. ve Williams, W.A. 1982. Genotype x environment interactions for leaf area parameters and yield components and their effects on wheat yield. Crop Science, 22, 1020-1025.
Çölkesen, M., Öktem, A., Eren, N., Yağbasanlar, t. ve Özkan, H. 1994. Çukurova ve Harran koşullarına uygun ekmeklik ve makarnalık buğday çeşitlerinin saptanması üzerine bir araştırma. Tarla Bitkileri Kongresi, 25-29 Nisan, İzmir, 18-21.
Demir, İ. ve Tösün, M. 1991. Ekmeklik ve makarnalık buğdaylarda verim ve bazı verim komponentlerinin korelasyonu ve path analizi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 28(1), 7-24.
Deshmukh, P.W., Atala, S.B., Korgade, F.W. ve Vitkare, D.G. 1990. Evaluation of some yield contributing characters under rainfed and irrigated conditions in durum wheat. Annals of Plant Physiology, 4(1), 80-85.
Dewey D.R. ve Lu, K.H. 1959. A correlation and path coefficient analysis of components of crested wheatgrass seed production. Agronomy Journal, 51,515-518.
Dofing S.M. ve Knight, C.W. 1992. Alternative model for path analysis of small grain yield. Crop Science, 32,487-489.
Ehdaie, B. ve Waines, J.G. 1989. Genetic variation heritabilty and path analysis in landraces of bread wheat from Southwestern Iran. Euphytica, 41(3), 183-190.
Erekul, O. ve Köhn W. 2006. Effect of weather and soil conditions on yield components and bread-making quality of winter wheat (Triticum aestivum L.) and winter triticale (Triticosecale wittm.) varieties in North-East Germany. Journal of Agronomy and Crop Science, 192,452-464.
Fonseca, S. ve Patterson, F.L. 1968. Yield component heritabilities an interrelationships in winter wheat. Crop Science, 8, 614-617.
Garcia del Moral, L.F., Ramos, J.M., Garcia del Moral, M.B. ve Jimenez-Tejada, M.P. 1991. Ontogenetic approach to grain production in spring barley based on path coefficient analysis. Crop Science, 31, 1179-1185.
Gebeyehou, G., Knott, D.R. ve Baker, R.J. 1,982a. Relationships among durations of vegetative and grain filling phases, yield components, and garin yield in durum wheat cultivars. Crop Science, 22, 287-290.
Gebeyehou, G., Knott, D.R. ve Baker, R.J. 1982b. Rate and duration of grain filling in durum wheat cultivars. Crop Science, 22, 337-340.
Geçit, H. H. 1982. Ekmeklik buğday (Triticum aestivum L. Em Thell) çeşitlerinde ekim sıklıklarına göre birim alan değerleri ile ana sap ve çeşitli kademedeki kardeşlerin tane verimi ve verim komponentleri üzerine araştırmalar. Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü, Doçentlik Tezi, 91 sayfa, Ankara (Basılmamış).
Genç, İ, Ülger, A.C., Yağbasanlar, T. Kırtok, Y. ve Topal, M. 1988. Çukurova koşullarında tritikale, buğday ve arpanın verim ve verim öğeleri üzerinde kıyaslamak bir araştırma. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 3(2), 1-14.
Genç, İ. 1978. Cumhuriyet-75 buğday çeşidinde bitki başına kardeş sayısının verim ve verim unsurları üzerine bir araştırma. Bilimsel İnceleme ve Araştırma Tezleri. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Yayın no: 21, 227 sayfa.
Ho, K.M. ve Jui, P.Y. 1989. Duration and rate of kernel filling in barley. Cereal Research Communications, 17, 69-76.
Kara, B. ve Akman Z. 2007. Yerel buğday ekotiplerinde özellikler arası ilişkiler ve path analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 11 (3), 219-224.
Kırtok, Y. 1984. Tahıllarda biyolojik verim, hasat indeksi ve tane yerimi. II. Birbirleriyle olan ilişkiler ve bunların seçim kriteri olarak kullanımları. Doğa Bilim Dergisi, D2, 8(3), 375-386.
Kumbhar, M.B., Larik, A.S., Hafiz, H.M. ve Rind, MJ. 1983. Interrelationship of polygenic traits affecting grain yield in Triticum aestivum L. Wheat information Services, 57, 42-45.
Leilah, A.A. ve Al-Khateeb, S.A. 2005. Statistical analysis of wheat yield under drought conditions. Journal of Arid Environments, 61,483-496.
Mohamed, A. 1999. Some statistical procedures for evaluation of the relative contribution for yield components in wheat. Zagazig Journal of Agricultural Research, 26(2), 281-290.
Olgun, M., Partigöç, F. ve Yıldırım, T. 1999. Erzurum şartlarında buğday ıslahında tartılı derecelendirme yönteminin kullanılması. Orta Anadolu 'da Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yollan Sempozyumu, 8-11 Haziran, Konya, 70-76.
Öztürk, A. 1999. Kuraklığın kışlık buğdayın gelişmesi ve verimine etkisi. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 23, 531-540.
Öztürk, A. ve Akten, Ş. 1999. Kışlık buğdayda bazı morfofizyolojik karakterler ve tane verimine etkileri. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 23, 409-422.
Pathak, N.N., Nema, D.P. ve Pillai, F.V.A. 1986. Correlation and path analysis in wheat under high temperature and moisture stress conditions. Wheat Information Service, 61, 6268-73.
Puri, Y.P., CO. Qualset ve Williams, W.A. 1982. Evaluation of yield components as selection criteria in barley breeding. Crop Science, 22, 927-931
Rana, V.K. and Sharma, S.C. 1987. Correlation among some morpho-physiological characters associated with drought tolerance in wheat. Crop Improv., 24 (2), 194-199.
Sade, B., Topal, A. ve Soylu, S. 1995. Ekmeklik buğday genotiplerinde verim ve bazı verim komponentlerinin korelasyonu ve path analizi. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 7(9), 32-41.
Saleem, U., Khaliq, I., Mahmood, T. ve Rafique, M. 2006. Phenotypic and geno-typic correlation coefficients between yield and yield components in wheat. Journal of Agricultural Research, 44(1),1-8.
SAS, 1989. S AS/STAT User's Guide, Version 6, Fourth Edition, Volume 2. SAS Institute, Inc., Cary, North Carolina, USA.
Shalaby, E.M., El Rahim, H.M.A., Mosaad, M.G. ve Masoud, M.M. 1988. Effects of watering regime on morpho-physiological traits and harvest index and its components of wheat. Assiut Journal of Agricultural Sciences, 19 (5), 195-207.
Shelembi, M.A. ve Wright, A.T. 1992. Correlation and path-coefficient analysis on yield components of twenty spring bread wheat genotypes evaluated at 2 locations in Arusha Region of Tanzania. Seventh Regional Wheat Workshop for Eastern Central and Southern Africa, Nakuru, Kenya, 16-19.
Simena, B., Struik, F.C., Nachit, M.M. ve Peacock, J.M. 1990. Ontogenic analysis of yield components and yield stability of durum wheat in water-limited environments. Euphytica, 71(3), 211-219.
Sönmez, F., Ülker, M., Yılmaz, N., Ege, H., Bürün B.ve Apak R. 1999. Tir buğdayında tane verimi ile bazı verim öğeleri arasındaki ilişkiler. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 23,45-52.
Toklu, F., Genç, İ., Yağbasanlar, T., Özkan, H. ve Yıldırım, M. 2001. Çukurova koşullarında son 21 yıllık dönemde (1980-2000) yetiştirilen ticari ekmeklik buğday çeşitleri ve seleksiyon hatlarında verim potansiyelindeki değişimin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kongresi, 17-21 Eylül, Tekirdağ, 53-59.
Tosun, O. ve Yurtman, N. 1973. Ekmeklik buğdaylarda (Triticum aestivum L.) verime etkili morfolojik ve fizyolojik karakterler arasındaki ilişkiler. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yıllığı, 30 (3-4), 485-502.
Voltas, J., Van Eeuwijk, F.A., Sombrero, A., Lafarga, A., Igartua, E. ve Romagosa, I. 1999. Integrating statistical and ecophysiological analyses of genotype by environment interaction for grain filling of barley I.Individual grain weight Field Crops Research, 62, 63-74.
Wiegand, C.L. ve Cuellar, J.A. 1981. Duration of grain filling and kernel weight of wheat as affected by temperature. Crop Science, 21,95-101.