Manas’ın Dünyaya Gelişine Göstergebilimsel Bir Deneme

Destan, sözlü anlatım ürünü olarak folklor çalışmaları arasında oldukça önemli bir yere sahiptir. Aynı zamanda destan, halkların geleneklerine yön verirken onların yaşayış tarzını da yansıtmaktadır. Destan, bu yolculuğunu gerçekleştirirken tarihin her ögesini bizlere verir. Bu yüzden destanlar, her yönü ile incelenmeye değer bulunmuştur. Kırgızların milli destanı olan Manas’ın anlam evrenini incelemek, yardımcı ve engelleyici ögelerden birer sonuç çıkarmak bu çalışmanın asıl amacıdır. Özellikle destan içindeki karakterlerin yönünü belirleyen unsurları çeşitli yöntemler ile incelemek, bu noktada önem arz etmektedir. Çünkü destana yön veren kahramanın doğuşu, sadece fiziksel değil kültürel olarak da birçok motife işaret eder. Bu çalışmada Manas Destanı’nın belirlenmiş bölümüne göstergebilim açısından bakılarak, kahramanın ve olayların bir çerçeve içinde incelenerek çözümlenmesi amaçlanmıştır. Kahramanımız Manas’ın doğuşuna göstergebilim kuramı ile bakılacak ve Manas’ın dünyaya gelişi, bu bakış açısıyla yorumlanacaktır. Genel kalıplar olarak Paris Göstergebilim Okulu diye anılan Algidras Julien Greimas’ın ve Ferdinand Saussure’un yöntemleri benimsenmiştir. Bu çalışma, ana kahramanın doğuş mücadelesi üzerinde duracaktır. Çalışmamızda Sagımbay Orazbakov tarafından ulusal duyguları daha iyi bir şekilde aktarabilmek için hazırlanan ve başarılı bir şekilde rivayet edilen Manas Trilogiası’nın Abdülkadir İnan tarafından derlenen metni ele alınacaktır. Bunun yanında göstergeleri daha etkili biçimde göstermek için Cusup Mamay varyantından da yararlanılacaktır. Anahtar kelimeler: Manas, göstergebilim, destan, Greimas.

A Semiotic Essay on the Birth of Manas

Epic holds an important place among folkloric works as a product of oral expression. At the same time, the epic reflects peoples' traditions and their way of life. In carrying out ‘this journey’, the Epic provides us every element of history. Thus, every aspect of epics were examined. The main purpose of this study is to investigate the universe of meaning in Manas, the national epic of the Kyrgyz and to draw conclusions from the auxiliary and preventive elements. Especially, it is important to examine using various methods, the elements that determined the direction of the character development in the epic since the birth of the hero who leads the epic points to many motives not only physical but also cultural. Considering the semiotics of the chosen part of the Manas epic, this study, aims to analyze the hero and the events within this frame. Thus, the birth of our hero, Manas, will be analyzed and interpreted based on the semiotic theory. The paper will follow the methodology of Algidras Julien Greimas and Ferdinand Saussure, representatives of the so-called Paris Semiotics School. In our study, we will utilize the annotated edition of Sagimbay Orazbakov’s Manas Trilogy compiled by Abdulkadir Inan. In addition, Cusup Mamay variant will be used to show more effectively the indicators. Keywords: Manas, semiotics, epic, Greimas.

___

  • Erkman, F. A. (2005), Göstergebilime Giriş . Multilingual Yayınları, İstanbul.
  • Bayat, Fuzuli (2013), Oğuz Destan Dünyası, Oğuznamelerin Tarihî, Mitolojik Kökenleri ve Teşekkülü, İstanbul, Ötüken Neşriyat
  • İnan, A. (1954), Türk Destanlarına Genel Bir Bakış, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten. İstanbul.
  • İnan, A. (1992), Manas Destanı . Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları: 2127. Ankara.
  • Kaya, M. (2006). Ergenekon Destanı’ndan Yararlanan Eserler Üzerine Bir Değerlendirme. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Dergisi . İstanbul: s.5. C.2
  • Kıran, A. (2011), Yazınsal Okuma Süreçleri. Seçkin Yayıncılık, Ankara.
  • Moran, B. (1994), Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. Cem Yayınları, İstanbul.
  • Rifat, M. (1990), Dilbilim ve Göstergebilimin Çağdaş Kuramları . Düzlem Yayınları, İstanbul.
  • Rifat, M. (2009), Göstergebilimin ABC'si. Say Yayınları, İstanbul.
  • Saussure, F. (1998), Genel Dilbilim Dersleri. Multilingual Yayınları, İstanbul.
  • Yıldız, N. (1954), Manas Destanı (W. RADLOFF ) ve Kırgız Kültürü İle İlgili Tespit ve Tahliller. Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.