Osmanlı Devleti, 19. yüzyılda, taşra idaresinde merkeziyetçi bir yönetim anlayışını benimsedi. Memâlik-i Mahrûse-i Şâhâne'de, 1867 yılında vilayet sistemine geçildi. Taşra idaresi, esaslı bir düzenlemeye tabi tutuldu. Uşak Kazası, 1867 yılında kurulan Hüdavendigar Vilayeti'nin, Kütahya Sancağı'na bağlandı. Kaza dâhilinde, mülkî-idarî bakımdan (taksîmât-ı mülkiyece) Banaz, Göbek ve Gediz Nahiyeleri teşkil edildi. Kısa süre sonra, yani 1871 yılında, Gediz Nahiyesi'nde kaza teşkilatı kuruldu. Gediz Kazası, Kütahya Sancağı'na bağlandı. 1907 yılında Karahallı Köyü'nde nahiye teşkilatı teşkil edildi. Böylece Uşak Kazası'ndaki nahiye sayısı tekrar üç oldu. 1914 yılında da Sivaslı Köyü nahiye yapıldı. Bu nahiyeleri, tayin edilen nahiye müdürleri, mal kâtipleri, tahrirat kâtipleri ve sair memurlar idare etti. Nahiyelerde ayrıca nahiye heyetleri oluşturuldu. Bu mülkî-idarî taksimat yanında, Uşak Kazası'nda teşkîlât-ı askeriyece ayrıca dört nahiye daha vardı. Bu nahiyeler, Banaz, Karahallı, Göbek ve Sivaslı isimlerini taşımaktaydı. Kaza dâhilinde kadı nâiblerinin yetki alanını ifade eden geleneksel adlî-kazaî nahiyeler ise mülkî-idarî nahiyeler ile örtüşmekteydi. Bir başka ifade ile mülkî-idarî nahiyeleri oluşturan Banaz ve Göbek Nahiyeleri'nde nâibler (kadı vekilleri) görev yapmaktaydılar. Belirtilen bu durum, mekânın mülkî-idarîaskerî-adlî organizasyonu çerçevesinde meydana geldi. Osmanlı merkezî idaresi ayrıca mekânın, iktisadî-ticarî bakımdan organizasyonunu da dikkate aldı. Bu bağlamda kaza dâhilinde hafta pazarları kuruldu. Uşak Kazası dâhilinde Uşak Kasabası'nda, Göbek Kasabası'nda, Sivaslı Köyü'nde ve Karahallı Köyü'nde birer hafta pazarı vardı. Bu pazarlar, Uşak Kazası'nda ticarî faaliyet merkezlerini işaret etmektedir. Kısaca mekânın belirtilen organizasyonları, merkezin taşraya bakış açısındaki öncelikleri göstermesi bakımından önem taşımaktadır Bu çalışma, 1870-1908 yılları arasında Uşak Kazası'nda mülkî-idarî-askerî-adlî-ticarî bakımlardan mekânın organizasyonu ve bu organizasyonun süreç içindeki gelişimi üzerinde durmakta, mülkî-idarî nahiyelerin idaresini derinlemesine bir analize tabi tutmaktadır. Çalışma; Başbakanlık Osmanlı Arşivi'nin çeşitli tasniflerinde yer alan çok sayıdaki belgelerdeki ve Hüdavendigar Vilayeti Salnameleri'ndeki bilgiler üzerine inşa edilmektedir. Çalışmada, konuyla ilgili literatürden de mümkün mertebe istifade edilmektedir.

Ottoman State adopted a centralist way of administration in the provinces in 19th century. In 1867, the province (vilâyet) system was introduced in the Ottoman realms. The provincial administration was subjected to a radical reorganization. Uşak District (Kaza) became a part of Kütahya Sancak of Hüdavendigar Province which was constituted in 1867. Banaz, Göbek and Gediz Nâhiyes were created as civil-administrative units (taksîmât-ı mülkiyece) within the districts. After a while, in 1871, the district organization was established in Gediz Nâhiye which was then subordinated to Kütahya Sancak. In 1907, nâhiye institutions were established in Karahallı Village, so the number of nâhiyes in Uşak District increased to three. In 1914, Sivaslı Village was transformed into nâhiye as well. These nâhiyes were governed by centrally appointed officials such as nâhiye managers (müdirs), finance officers, tax-registrars, clerks… etc. Nâhiye commissions were composed in the nâhiyes as well. In addition to this civil-administrative division in Uşak District, there were four military-administrative bases which were Banaz, Karahallı, Göbek, and Sivaslı Nâhiyes. Within the nâhiyes, the borders of traditional judicial-administrative nâhiyes, which referred to the jurisdiction area of qadi regents, were overlapping that of the civil-administrative nâhiyes. In other words, the regents (qadi regents) from the civil-administrative units, Banaz and Göbek Nâhiyes, were carrying out judicial duties in the region. This situation took place within the framework of the civil-administrative-military-judicial organization of the region. The Ottoman central administration took economic-commercial organization of the region into consideration as well. In this juncture, weekly bazaars were set up within the borders of Uşak District, such as in Uşak and Göbek Nâhiye, and Sivaslı and Karahallı villages. These markets indicate the commercial activity centers in Uşak District. To sum up, the pointed organizations of the region are of great importance as they display the priorities in the central government’s perception of provinces This study, while dwelling on the organization of the region of Uşak District in terms of civil-administrativemilitary-judicialaspects and development of this organization in course of time, deeply analyzes the administrationof nâhiyes. The study is based on the data within a lot of documents in the various classifications present in thePrime Ministry Ottoman Archives and the yearbooks of Hüdavendigar Province. Besides, the secondary sourcesare made use of as much as possible in this paper