Akademinin atıf dizinleri ile savaşı

Atıf dizinlerinde bulunan dergilerde yayın sahibi olma konusu akademinin tartıştığı konular arasında yer almaktadır. Bu tartışmanın ortaya çıkmasındaki en temel neden, akademideki kişilerin yayın sayıları ile değerlendirilmesi gerektiğini savunan yaklaşımın mevcut uygulama- larda yaygın şekilde kullanılmasıdır. Özellikle çeşitli üniversitelerdeki akademik yükseltme- lerdeki ölçütler atıf dizinleri kapsamında yayın yapmayı olmazsa olmaz bir koşul olarak öne çıkarmaktadır. Atıf dizinleri kapsamındaki dergilerde yayın sahibi olmaya yönelik motivasyon sadece akademik yükseltmelerle sınırlı değildir. Akademik yükseltme ölçütlerinin dışında, Türkiye’de atıf dizinleri kapsamında yayın yapmak çeşitli şekillerde teşvik edilmektedir. Bu teşvik mekanizmaları içinde ilk akla gelenler arasında bu dizinlerde yayın yapmış kişilere yurt dışındaki etkinliklere (kongre, sempozyum gibi) katılım desteği sağlanması ve Uluslararası Bi- limsel Yayınları Teşvik Programı kapsamında para verilmesi yer almaktadır. Bu teşvikler Tür- kiye adresli yayın sayısında gözle görülür şekilde artış olmasını da beraberinde getirmektedir. Özellikle son 20 yıllık süre incelendiğinde Türkiye, atıf dizinleri kapsamındaki yayın sayısı en çok artan ülkelerin başında gelmektedir. Öte yandan atıf dizinlerinin ortaya çıkış amacı ve kul- lanımının dikkatli şekilde gözden geçirilmesi ve zaman içinde yaşanan değişimlerin iyi şekilde anlaşılması gerektiği açıktır. Dünyada atıf dizinleri yaygın olarak bilgiye erişmek amaçlı kul- lanılmaktadır. Türkiye’de ise bilgiye erişmek amaçlı kullanımdan performans ölçümüne doğru giden bir yönelim olduğu dikkat çekmektedir. Ülkemizdeki performans değerlendirmesi ile ilgili mevcut uygulamalar dünyadaki değişim ve gelişmelerden bağımsız olarak günlük karar- lara dayalı olarak şekillenmekte ve bu yaklaşım birtakım sorunları beraberinde getirmektedir. Her ne kadar belli konularda geçmişe göre ilerleme olduğu görülse de, mevcut uygulamalar hâlâ niceliğin ön planda tutulduğunu, disiplinlerarası farklılıklar dikkate alınmadan akademisyenlerin değerlendirildiğini göstermektedir. Bu çalışmada genel hatlarıyla atıf dizinlerinin ne olduğu, hangi amaçlarla kullanıldığı, zaman içindeki değişimin kimleri nasıl etkilediği, Türkiye’de atıf dizinleri temel alınarak yapılacak değerlendirmelerde nelere dikkat edilmesi gerektiği konuları tartışılmaktadır. Ayrıca çalışma kapsamında, üniversitelerde gerçekleştiri- len atama ve yükseltmelerde uygulanan ölçütlerde atıf dizinlerindeki yayınların ne ölçüde rol oynadığı ele alınmakta ve akademisyenlerin ne şekilde değerlendirilmesi gerektiğine yönelik birtakım öneriler sunulmaktadır.

The war of academia with citation indexes

One of the hot topics that has been discussed within the academia is publishing articles in journals that are listed in citation indexes. The main reason for the emergence of this debate is some widely used approaches that defend the idea of evaluating academic staff according to the number of articles that they publish. Especially in some universities, having articles listed in citation indexes is one of the prominent prerequisites for the academic advancement. The motivation for publishing articles that are covered by citation indexes is not limited with the academic advancement criteria only. In Turkey, besides these criteria, to write articles indexed in citation indexes is encouraged in various other ways. Giving financial support to those who have articles indexed in citation indexes to make their participation possible in the activities (conference, symposium, etc.) that are held in abroad and to give money under the Incentive Program for International Scientific Publications. These incentives cause a significant increase in the number of articles with affiliations in Turkey. Turkey has increased the number of articles indexed in citation indexes remarkably within the last 20 years. Yet, it is obvious that a careful review of the emergence and the purpose of citation indexes, and the changes in the citation indexes occurring over time, are needed. Citation indexes are widely used to get access to information around the world. However, in Turkey, it is noteworthy that the aim of using citation indexes is increasingly being oriented towards performance evaluation rather than accessing information. Current practices related to performance evaluation in our country are based on some daily decisions regardless of the changes and the developments in the world. This approach brings along several problems. Although some progress is observed in certain issues, current practices show that quantity still comes first and the performance evaluations of the academic staff is still performed on the basis of number of publications and citations thereto regardless of the differences among the disciplines. In this study, the definition and the purpose of the use of citation indexes were delineated. Moreover, changes in time, effects of these changes and the issues that should be taken into consideration in Turkey for the evaluations based on citation indexes were discussed. In addition, the question of to what extent articles indexed in citation indexes play a role on the academic advancement criteria was discussed and some recommendations related to the evaluation of academic staff for the academic advancement were presented.

PDF

___

Adair, W.C. (1955). Citation indexes for scientific literature? American Documentation, 6, 1: 31-32.
Al, U. ve Soydal, İ. (2012). Dergi kendine atıfının etkisi: Energy Education Science and Technology örneği. Türk Kütüphaneciliği, 26, 4: 699-714.
Al, U. ve Soydal, İ. (2011). Atıf dizinlerinin değişen yapısı. Cumhuriyet Bilim ve Teknoloji, 24, 1244: 12-13.
Baird, L.M. ve Oppenheim, C. (1994). Do citations matter? Journal of Information Sci- ence, 20, 1: 2-15.
Bakkalbasi, N., Bauer, K., Glover, J ve Wang, L. (2006). Three options for citation tracking: Google Scholar, Scopus and Web of Science. Biomedical Digital Libraries, 3, 7. 6 Eylül 2013 tarihinde http://www.bio-diglib.com/content/3/1/7 adresinden erişildi.
Balcı, M. (2011). Yüksek sayıda makalenin sırrı. Matematik Dünyası, 4: 9-13.
Batmaz, A. (2013). Türkiye’de bilim üretimi ve arkeoloji. Cumhuriyet Bilim ve Teknoloji, 1369: 18.
Center for Research Libraries. (2014). Compare databases. 10 Temmuz 2014 tarihinde http://adat.crl.edu/databases adresinden erişildi.
Demircioğlu, M.Y. (2013). Doçentlik sınavında idari süreç. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 109: 141-176.
Elsevier. (2014). Content overview. 10 Temmuz 2014 tarihinde http://www.elsevier.com/ online-tools/scopus/content-overview adresinden erişildi.
Falagas, M.E. ve Alexiou, V.G. (2008). The top-ten in journal impact factor manipulation. Archivum Immunologiae et Therapiae Experimentalis, 56, 4: 223-226.
Hacettepe Üniversitesi. (2013a). Hacettepe Üniversitesi öğretim elemanlarının bilimsel niteliklerinin geliştirilmesi projesi. 6 Eylül 2013 tarihinde http://www.research. hacettepe.edu.tr/tr-TR/nitelik/ adresinden erişildi.
Hacettepe Üniversitesi. (2013b). Hacettepe Üniversitesi öğretim üyeliğine yükseltme ve atama kriterleri taslakları. 6 Eylül 2013 tarihinde http://www.hacettepe.edu.tr/aka- demik/atama-kriterleri-taslak.php adresinden erişildi.
Herther, N.K. (2009). Research evaluation and citation analysis: key issues and implica- tions, Electronic Library, 27, 3: 361-375.
Mabe, M. ve Amin, M. (2001). Growth dynamics of scholarly and scientific journals. Scientometrics, 51, 1: 147-162.
Mark Ware Consulting. (2006). Scientific publishing in transition: an overview of current developments. 24 Mayıs 2014 tarihinde http://www.stm-assoc.org/2006_09_01_ Scientific_Publishing_in_Transition_White_Paper.pdf adresinden erişildi.
Moed, H. (2006). Bibliometric rankings of world universities. Centre for Science and Technology Studies Report 2006-01. 3 Eylül 2013 tarihinde http://ranking.crimea. edu/fde/datas/2008/01/04/1199436420/2.pdf adresinden erişildi.
Moed, H.F. (2002). The impact factors debate: the ISI’s uses and limits. Nature, 415: 731-732.
Mustafa Kemal Üniversitesi. (2013). Mustafa Kemal Üniversitesi bilimsel faaliyet teşvik sistemi uygulama esasları. 12 Eylül 2013 tarihinde http://www.mku.edu.tr/fi- les/577_dosya_1368695130.pdf adresinden erişildi.
Öğretim Üyeliğine Yükseltilme ve Atanma Yönetmeliği. T.C. Resmi Gazete (17588, 28 Ocak 1982).
Tekinsoy, M.A. ve Mısır, M.B. (2012). Öğretim üyeliğine atanma sürecinin başlangıcı, ek koşullar ve jüri raporları. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 61, 1: 351-382.
Testa, J. (2011). The globalization of Web of Science: 2005-2010. 9 Eylül 2013 tarihinde http://wokinfo.com/media/pdf/globalwos-essay.pdf adresinden erişildi.
Thomson Reuters. (2013a). Journal Citation Reports notices. 12 Eylül 2013 tarihinde http://admin-apps.webofknowledge.com/JCR/static_html/notices/notices.htm ad- resinden erişildi.
Thomson Reuters. (2013b). Journal Citation Reports. 10 Temmuz 2014 tarihinde http:// admin-apps.webofknowledge.com/JCR/ adresinden erişildi.
ULAKBİM. (2013). TÜBİTAK Türkiye adresli uluslararası bilimsel yayınları teşvik programı (UBYT). 12 Eylül 2013 tarihinde http://www.ulakbim.gov.tr/cabim/ ubyt/ adresinden erişildi.
Ulrichsweb Global Serials Directory. (2013). Ulrichsweb: Global Serials Directory. 6 Eylül 2013 tarihinde http://ulrichsweb.serialssolutions.com/ adresinden erişildi.
ÜAK. (2013). Doçentlik sınavı alanları ve başvuru koşulları. 6 Eylül 2013 tarihinde http://www.uak.gov.tr/?q=node/13 adresinden erişildi.
Van Noorden, R. (2013). New record: 66 journals banned for boosting impact factor with self-citations. 10 Temmuz 2014 tarihinde http://blogs.nature.com/news/2013/06/ new-record-66-journals-banned-for-boosting-impact-factor-with-self-citations. html adresinden erişildi.
Van Noorden, R. (2012). Record number of journals banned for boosting impact factor with self-citations. 10 Temmuz 2014 tarihinde http://blogs.nature.com/news/2012/06/ record-number-of-journals-banned-for-boosting-impact-factor-with-self-citati- ons.html adresinden erişildi.
Van Raan, A.F.J. (2005). Fatal attraction: Conceptual and methodological problems in the ranking of universities by bibliometric methods. Scientometrics, 62, 1, 133-143.
YÖK. (2013). Yükseköğretim kurumlarının öğretim üyeliğine atanma kriterleri. 6 Eylül 2013 tarihinde http://personel.yok.gov.tr/AtanmaKriter/ adresinden erişildi.
YÖK. (2014). Tüm üniversiteler. 10 Temmuz 2014 tarihinde http://www.yok.gov.tr/web/ guest/universitelerimiz;jsessionid=9C399F3EB7FB7A6C38B9B1372CD10B5B adresinden erişildi.
Zhou, Y-B., Lü, L. ve Li, M. (2012). Quantifying the influence of scientists and the- ir publications: distinguishing between prestige and popularity. New Journal of Physics, 14, 3: 033033. 10 Temmuz 2014 tarihinde http://iopscience.iop.org/1367- 2630/14/3/033033 adresinden erişildi.