URARTU SANATINDA HAYVANLAR HAKİMİ BETİMİ

Urartu Devleti'nde hayvanlar hakimi betimi çok sık işlenmemiştir. Bilinen örnekleri de bir adet mühür, bir adet mühür baskısı ve bir at alınlığı üzerinde işlenmiş olanlardır. Söz konusu eserlerde hayvanlar hakimi betimi tanrı ve insan formunda tasvir edilmiştir. Hayvanlar hakimi betimlemeleri kendi aralarında giysileri, başlıkları, üzerinde hakimiyet kurdukları hayvanlar ve işleniş biçimleri açısından farklılıklar göstermektedir. Giysiler, mühür ve mühür baskısı üzerindeki örneklerde tek parça iken at alınlığında içte dize kadar gelen bir tunik ile bunun üzerinde ayak bileğine kadar uzanan bir mantodan oluşmaktadır. Ayrıca figürlerde sivri konikli, silindir ve yuvarlak tipli olmak üzere üç tip başlık kullanılmıştır. Hayvanlar hakimi Urartu ikonografisinde önemli bir yerleri olan aslan, dağ keçisi, boğa ve karışık yaratıklar üzerinde hakimiyet kurarken tasvir edilmiştir. Yine hayvanlar hakimi betimlemelerinde üslup farklıları da bulunmaktadır. Bu üslup farklılığı özellikle kanat, sakal ve duruş pozisyonlarında görülmektedir. Bunların yanı sıra Urartu sanatında tasvir edilmiş olan hayvan hakimi, çağdaşları Geç Hitit ve Yeni Assur sanatında işlenmiş olanlarla da benzerlikler sergilemektedir. Nitekim bu benzerlikler Urartu sanatında betimlenmiş olan hayvanlar hakimi figürlerinde Mezopotamya ve Anadolu geleneklerinin olduğunu göstermektedir

DEPICTION OF MASTER OF ANIMALS IN URARTIAN ART

Depiction of master of animals has not been described frequently in Urartian State. Known samples are depictions described on one seal, one seal impression and one horse frontlet. The master of animals has been depicted in the form of god and human on these works. The depictions of master of animals differ from each other in terms of their clothes, caps and animals on which they exerted dominance. While the clothes are in one piece on samples on the seal and seal impression, they consist of a tunica reaching to the knee in the inner and on this a cloak reaching to the ankle on the horse frontlet. Additionally, three types of caps as pointed conical, cylindrical and round-typed have been used on the figures. The master of animals have been depicted as it exerted dominance on lion, goat, bull and mixed creatures which have a significant place in Urartian iconography. Also there are style differences among depictions of master of animals. This style difference can be seen particularly on wing, beard and standing positions. Beside these, the master of animals depicted in Urartian art also resembles with ones depicted in Late Hittite and Neo-Assyrian art, contemporaries of it. Hence, these similarities show that there are traditions of Mesopotamia and Anatolia on figures of master of animals depicted in the Urartiand art

PDF

___

Ayvazian, A. (2006), Urartian Glyptic: New Perspectives, (Doctoral dissertation) , Berkeley: University of California.
Biber, H. (2004), “Van Müzesi’nden “Hayvanlar Hakimi” Betimli Bir Urartu Damga Mühürü”, Anadolu Araştırmaları, 17 (2), ss. 79-84.
Curtis, J. (1997), Mesopotamia and Iran in the Persian Period: Conquest and Imperialism 539-331 BC, London: Published by British Museum Press.
Çavuşoğlu, R. (2011), “Van Müzesi’nden Urartu Taşıt Aksamları”, 28. Araştırma Sonuçları Toplantısı 2, ss. 115-130.
Çavuşoğlu, R. (2014), Urartu Kemerleri/Urartu Belts, İstanbul: Rezan Has Müzesi Yayınları.
Darga, A. M. (1992), Hitit Sanatı, İstanbul: Akbank Yayınları.
Emre, K. (1971), Anadolu Kurşun Figürünleri ve Taş Kalıpları, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Frankfort, H. (1977), The Art and Architecture of the Ancient Orient, London.
Garrison, M. B. (2010), “The Heroic Encounter in the Visual Arts of Ancient Iraq and Iran ca. 1000- 500 BC”, The Master of Animals in Old World Iconography, (eds., D. B. Counts and B. Arnold), Budapest: ss. 151-174.
Garrison, M. B. - Root, M. C. (2001), Seals on the Persepolis Fortification Tablets. Volume I: Images of Heroic Encounter. Oriental Institute Publications 117, Chicago: The University of Chicago.
Herbordt, S. (1992), Neuassyrische Glyptic des 8. – 7. Jh. V. Chr., State Archives of Assyria Studies Volume I, Helsinki: University of Helsinki.
Kantor, H. J, (1962), “A Bronze Plaque with Relief Decoration from Tell Tainat”, Journal of Near Eastern Studies, Vol. 21, No. 2: pp. 93-117.
Kellner, H. J. (1991), Gürtelbleche aus Urartu, Stuttgart: Franz Steiner Verlag.
Maass, M. (1987), “Helme, Zubehör Von Wagen Und Pferdegeschirr Aus Urartu”, Archaeologische Mitteilungen Aus Iran 20: ss. 65-92.
Merhav, R. (1991), “Pairing and Grouping of Chariot and Horse Gear”, Urartu: A Metalworking Center in the First Millennium B.C.E., (ed. R. Merhav), Jerusalem: ss. 97-113.
Mitchell, T. C. - Searight, A. (2008), Catalogue of the Western Asiatic Seals in the British Musuem, Leiden-Boston: Published in Collaboration with the Trustees of the British Museum.
Muscarella, O. W., (2000), The Lie Became Great: The Forgery of Ancient Near Eastern Cultures, Studies in the Art and Archaeology of Antiquity Vol. I, Groningen: Styx Publications.
Porada, E. (1948), Corpus of Near Eastern Seals in North American Collections I. The Collection of the Morgan Library, Wahington: Pantheon.
Seidl, U. (1988), “Die Siegelbilder”, Bastam II: Ausgrabungen in den Urartäischen Anlagen 1977– 1978, (ed. W. Kleiss), Berlin: Mann: ss. 145-152.
Seidl, U. ( 1991), “Horse Trappings”, Urartu: A Metalworking Center in the First Millennium B.C.E., (ed. R. Merhav), Jerusalem: ss. 79-96.
Seidl, U. ( 2004), Bronzekunst Urartus, Mainz am Rhein: Verlag Philipp Von Zabern.
Yağcı, R. (1993), “Anadolu Medeniyetleri Müzesi Koleksiyonunda Bulunan Akhaemenid Cam Mühürleri”, Anadolu Medeniyetleri Müzesi 1992 Yıllığı, ss. 138-167.
Winter, I. J. (1980), A Decorated Breastplate from Hasanlu, Iran/Type, Style and Context of an Equestrian Ornament, Philadelphia: The University Museum University of Pennsylvania.