KUR’ÂN-I KERİM’DE ÇEVRE FELSEFESİ KONUSUNDA TEMEL YAKLAŞIMLAR

Çevre felsefesinin gittikçe öneminin arttığı zamanımızda Müslümanların bu konuya yaklaşımını hangi kavramlar ve ilkeler belirlemelidir? İslam'ın varlık ve hayat anlayışı, insanın doğasına ilişkin açıklamaları bu konuda ne gibi yönlendirmelerde bulunuyor? İslam, insanın toplum ve tabiatla ilişkilerinde hangi değerleri öne çıkarıyor? Mevcut politik ekolojinin tenkide açık yönleri yok mudur? Bu ve benzeri sorular, İslam açısından çevrenin ele alınmasını ve bu konuda onun temel aldığı ilkelerin tespit edilmesini gerekli kılmaktadır. Bu makalede Kur’an ayetleri bağlamında varlığın değeri, varlıkta hayatın değeri, insanın varlık içindeki konumu, onun âlemle olan varoluşsal ilişkisi ve çevreye karşı nasıl bir tutum içerisinde olması gerektiği gibi meseleler temellendirilmeye çalışılacaktır. Böylece bir taraftan Allah eksenli bir ekosistem ve onun oluşturduğu çevre anlatılmaya, diğer taraftan bu konuda İslam anlayışına dayalı bütüncül bir bakış açısı sunulmaya gayret edilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Çevre, ekolojik sistem, varlık, insan, değer, emanet, sorumluluk, imar.

THE BASIC APPROACHES ON ENVIRONMENTAL PHILOSOPHY IN THE QUR'AN

Which concepts and principles should determine Muslims’ approach to environmental philosophy which is an increasingly important topic today? What sort of guidance is presented by the sense of existence and being in Islam and its explanations on human nature related to the topic? Which values are emphasized about human’s relationships with the society and nature? Are there not any aspects of the political ecology in effect which are open to criticism? These questions necessitate discussing environment in terms of Islam and determining the underlying principles of Islam about environment. In this article, the questions above will tried to be answered, and the value of existence, the value of creature’s being, the position of human in the existence, human’s existential relationship with the universe and how his attitude should be towards the environment in which he lives will be tried to be based through the verses of Quran. Thus, a holistic perspective based on Islamic understanding will be tried to be presented while trying to explain a universe-centered ecosystem and an environment formed by this ecosystem.

Keywords:

Environment, ecological system, existence, human, value, trust, liability, development.,

PDF

___

Altuğ, Fevzi, Çevre Sorunları, Uludağ Üniversitesi Güçlendirme Vakfı Yay., Bursa, 1990.
Ardoğan, Recep, İslam’da Çevre Teolojisi, Ankara, 2009.
Bayraktar, Mehmet, İslam ve Ekoloji, DİB. Yay., Ankara, 1992.
Dihlevi, Şah Veliyyullah, Hüccetullah‟l-Baliğa, Çev. Mehmet Erdoğan, İz Yay., İstanbul, 1990.
Görmez, Kemal, Çevre Sorunları ve Türkiye, Gazi Kitabevi Yay., Ankara, 1997.
Güney, Emrullah, Çevre Sorunları- Ortam Kirlenmesi-, Bizim Gençlik Yay., Kayseri, tsz.
Halil, İmamüddin, İslam’ın Tarih Yorumu, Risale Yay., İst., 1988.
Hökelekli, Hayati, İslam’da İnanç İbadet ve Günlük Yaşayış Ansiklopedisi, İnsan Maddesi, İFAV Yay., İstanbul, 2006.
Isfahânî, Rağıb, Müfredât, (thk. safvan adnan davûdi), Daru‟ş-şâmiye, Beyrut, 1996.
Izutsu, Toshihiko, Kur’an’da Allah ve İnsan, Çev. Süleyman Ateş, Yeni Ufuklar Neş., Ankara, tsz.
Komisyon, Kur‟an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir, DİB Yay., Ankara, 2007.
Koç, Turan, İslam Estetiği, İSAM Yay., İst., 2008.
Nasr, Seyyid Hüseyin, İslam Kozmoloji Öğretilerine Giriş, Çev., Nazife Şişman, İnsan Yay., 1985.
---------, İslam’da Düşünce ve Hayat, çev., Fatih Tatlılıoğlu, İnsan Yay., İstanbul, 1988.
---------, İnsan ve Tabiat, Çev., Nabi Avcı, Ağaç Yay.,İstanbul, 1991.
Nesefi, Abdullah b. Ahmed, Medariku’t-Tenzil ve Hakaiku’t-Te’vil, Kahraman Yay., İstanbul, 1984.
Özdemir, İbrahim, Çevre ve Din, Ankara, 1997.
Özel, İsmet, Zor Zamanda Konuşmak, Şule Yay., İstanbul, 2000
Özköse, Kadir, Tasavvuf ve Ekoloji, Çevre Ve Ahlak Sempozyum Bildiri Metinleri, Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep, 2014.
Serinsu, Ahmet Nedim, Kur’an Nedir?, Şule yay., İstanbul, 1996.
Ülken, Hilmi Ziya, Bilgi ve Değer, Ülken Yay., İstanbul, 2001.
Zemahşeri, Muhammed b. Ömer, el-Keşşaf an Hakaiki’t-Tenzîl, Daru‟l- Kutubi‟l- İlmiyye, Beyrut, 2009.