İBN RÜŞD’ÜN KELAMCILARIN HUDUS VE İMKAN DELİLLERİNE YÖNELTTİĞİ ELEŞTİRİLER

İbn Rüşd İslâm düşünce tarihinde önemli bir yeri bulunan düşünürlerden biridir. Bu çalışmanın öncelikli amacı, Allah’ın varlığını ispat için kelamcıların kullandığı hudus ve imkan delillerine İbn Rüşd tarafından yapılan eleştirileri ortaya koymaktır. İbn Rüşd bu delilleri yeterli olarak görmemekte ve daha çok Eş’ariler üzerinden eleştirmektedir. İbn Rüşd’ün hudûs deliline yönelik eleştirileri genel olarak; mukaddimelerinin birtakım şüpheler barındırdığı, halka hitap etmediği, burhana dayanmadığı ve kullanılan yöntemlerin âlimler tarafından bile anlaşılmasının zor olduğu noktalarında yoğunlaşmaktadır. İbn Rüşd, İmkân deliline de çeşitli eleştiriler getirmiştir. O, eleştirisini öncelikle Cüveynî’nin delili üzerinden yapar. İbn Rüşd bu delilin iki öncül üzerine bina edildiğini ifade eder ve bu iki öncülü de eleştirir. Bu çalışmanın diğer bir amacı da, İbn Rüşd’ün bu delillere karşı ortaya koyduğu kendi delillerini ele almaktır. İbn Rüşd bu delilleri ‘İnâyet’ ve ‘İhtirâ’ olarak isimlendirmiştir.

AVERROES'S CRITIQUES OF MUSLIM THEOLOGIANS’ARGUMENTS OF HUDÛTH AND IMKAN

Ibn Rushd (Averroes) is one of the foremost and most important thinkers in the history of Islamic thought.The primary objective of this study is to examine the critiques made by Ibn Rushd about arguments of hudûth (creation) and imkan (contingency) used by theologians to prove the existence of God. Ibn Rushd does not see this as sufficient evidences and voices criticism in the basic of al-Ash’ariyya in general. Criticism of Ibn Rushd about hudûs evidence in general; premises that they are including some doubts, it does not appeal to the public, it doesn't rely on definite evidence and the methods used are concentrated in the point that it is difficult to understand even by scholars. Ibn Rushd makes also variety critiques about argument of imkan (contingency). He makes his critique about al-Juwayni’s argument. Ibn Rushd says that this evidence is based on two premises and critique them. Another objective of this study is to discuss Ibn Rushd’s own alternative proofs.He entitles this evidences as al-Inâya and Ihtirâ.