FERÂHÎ’NİN MÜFREDÂTU’L-KUR’ÂN’I VE GARÎBU’L-KUR’ÂN İLMİNDEKİ YERİ

Kur’an’ı anlama ve yorumlamayı konu edinen ilimlerden biri de Garîbu’l-Kur’an’dır. Ulumu’l-Kur’an konusunda mütebahhir bir alim olan Ferâhî bu konularla ilgili bir çoğu matbu bir o kadar da matbu olmayan eser kaleme almıştır. Geliştirdiği Nizam ve Nazm teorisini eserlerine uygulamış, Kur’an’ı anlama ve yorumlama konusuna farklı bir boyut getirmiştir. Kur’an’ın bazı garîb lafızlarını anlama ve manalarını tespit noktasında yazmış olduğu Müfredatu’l-Kur’an adlı eseri önem arz etmektedir. Bu eserde lugat ve tefsîr kitaplarını yeterli görmeyerek Kur’an’ın Kur’an’la tefsiri çerçevesinde lafzın Kur’an’da kullanımına önem vermiş ve Arap şiirine müracaat etmiştir. Ferâhî’nin bu eserinde İbranice ve Süryanice dillerindeki kelimelerle karşılaştırmalar yapması eseri önemli ve farklı kılmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Garîb, Yorum, Şiir, Dil, Lehçe.

FERÂHÎ’S MÜFREDÂTU’L-QUR’ÂN AND ITS PLACE IN GARÎBU’L-QUR’ÂN KNOWLEDGE

One of the efforts to understand and interpret the Qur’an is Garîbu’l-Qur’an. Ferahî, very knowledgeable scholar about Ulumu’l-Qur’an has written many printed subject about this subject. He performed nizam and nazm theory, improved by him, to his subject, he has brought a different dimension about umderstanding and interpretending of Qur’an. Mufradatu’l-Qur’an written for understand to utterence of Qur’an and fix the meanings, takes different dimension. He thinks dictionairies and books don’t competent to give importence to using the utterence in Qur’an setting on commentary to Qur’an by Qur’an and apply to Arabic poetry. Comparison words in the languages of hebrew and syriac to make the words important.

Keywords:

Garîb, commentary, poem, language, dialect.,

PDF

___

Acar, Ömer, Arab Dilinde Ta‟rîb Olgusu Açısından Garîbu‟l-Kur‟an, Basılmamış Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi, Bursa 2007.
Akk, Halid Abdurrahman, Usûlü‟t-Tefsîr ve Kava‟iduhû, Daru‟n- Nefais, 3. Baskı, Beyrut 1994.
Albayrak, İsmail, Abdülhamîd el-Ferâhî Ve Emin Ahsen el-Islâhî‟nin Geliştirdikleri Kur‟an Tefsiri Metodolojisi, SAÜ. İlahiyat Fakültesi Dergisi, s. 4, Sakarya 2001.
Birışık, Abdulhamid, Hind Altkıtası Düşünce ve Tefsîr Ekolleri, İnsan Yayınları, İstanbul 2001.
Cerrahoğlu, İsmail, DİA, “Garîbu‟l-Kur‟an”, İstanbul 1997.
Cevherî, İsmail b. Hammad, es-Sıhâh Tâcu‟l-Luga ve Sıhâhu‟l-„Arabiyye, Tah: Ahmed Abdulgafur Attar, Daru‟l- İlm, y.y. 1982.
Ebu‟s-Su‟ûd, Muhammed b. Muhammed b. Mustafa el-„Imadî, İrşadu Akli‟s-Selîm ilâ Mezaye‟l-Kur‟ani‟l-Kerîm, Riyad 1997.
Endelüsî, Ebu Hayyan, Tuhfetü‟l-Erîb bima fi‟l-Kur‟âni Mine‟l-Garîb, Tahk. Semîr el-Meczûb, el-Mektebetü‟l-İslamî, 1.Baskı, Beyrut, 1983.
Ferâhî, Abdulhamîd, Fatihâtu Nizâmi‟l-Kur‟ân, A‟zamgarh 1937, Tefsîru Nizâmi‟l-Kur‟ân ve Tefsîru‟l-Kur‟ân bi‟l-Kur‟ân, A‟zamgarh 1908.
---------,İm‟ân fi Aksâmi‟l-Kur‟ân, Daru‟l-Kalem, 1. Baskı, Beyrut 1994. ----------,Müfredâtu‟l-Kur‟an, Şerh ve Tahk.: Muhammed Ecmel Eyyub el-Islâhî, Daru‟l-Garbi‟l-İslamî, Riyad 2002.
---------, et-Tekmîl fî Usûli‟t-Te‟vîl, Matbaatu‟l-Hamidiyye, 2. Baskı, A‟zamgarh 1994.
Ferâhîdî, Halil b. Ahmed, Kitabu‟l-„Ayn, Tahk.: Abdulhamîd Hindâvî, Daru‟l-Kütübi‟l-İlmiyye, Beyrut 2003.
Ferhat, Muhammed İkbal Ahmed, Usûlü‟t-Tefsîr İnde‟l-Allame el-Ferahî (Arz ve Nakd), Mecelletü Câmiâti‟ş-Şârika li‟l- Ulûmi‟ş-Şer‟iyyeti ve‟l-İnsaniyye, c. 3, s. 2, „Acman 2006.
Ferrâ, Ebu Zekeriyya Yahya b. Ziyad, Me‟âni‟l-Kur‟ân, 3.Baskı, Alemü‟l- Kütüb, Beyrut 1983.
Fenîsân, Su‟ud b. Abdillah, Âsâru‟l-Hanâbile fî „Ulûmi‟l-Kur‟an: el- Matbu‟, el-Mahtût, el-Mefkûd, Riyad trs.
Habıt, Fevzi Yusuf, Me‟âcimu Ma‟ânî Elfâzı‟l-Kur‟ân, Arabistan 2000.
Hasenî, Şerif Abdulhay b. Fahriddîn b. Abdialî Talibî, Nüzhetü‟l-Havâtır ve Behcetül-Mesâmi Haydarabad 1970. ve‟n-Nevâzır,
Dairetü‟l-Ma‟arifi‟l-Osmanî,
Isfahânî, Ebu‟l-Kasım el-Hüseyin b.Muhammed Ragıb, el-Müfredât fi Garîbi‟l- Kur‟ân, Mektebetü‟n-Nezzar, Mısır 1961.
İbn-i Kesîr, Ebu‟l-Fidâ İsmail b. Kesîr el-Kureşî, Tefsîru‟l-Kur‟âni‟l-„Azîm, Daru‟l- Ma‟rife, Beyrut 1969.
İbn-i Manzûr, Ebu‟l-Fadl Cemaluddin Muhammed b. Mükrim, Lisânu‟l- „Arab, Daru Sadır, Beyrut trs.
İbnü‟l-Hâim, Şihâbuddin Ahmed b. Muhammed b. „Imad, et-Tibyân fî Tefsîr-i Garîbi‟l-Kur‟an , Tahk. Abdulbakî Muhammed, Daru‟l- Garbi‟l-İslâmî, Beyrut 2003.
Jeffery, Arthur, The Foreign Vocabulary of The Qur‟an, Oriental Instidute, Baroda, India 1938.
Kaysî, Ebu Muammed Mekkî b. Ebî Talib, Tefsîru‟l-Müşkil Min Garîbi‟l- Kur‟ani‟l-„Azîm Ale‟l-Îcaz ve‟l-İhtisar, Tahk. Hüdâ et-Tavîl el- Ma‟raşlî, Daru‟n-Nuru‟l-İslamî, 1. Baskı, Beyrut 1988.
Kurtûbî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekir b. Ferah el- Ensar el-Hazrecî, el-Cami‟ li Ahkâmi‟l-Kur‟an, Tahk. Hişam Semîr el-Buharî, Daru Alemi‟l-Kütüb, Riyad 2003.
Râzî, Fahreddin, Mefâtihu‟l-Gayb, Mısır trs.
Suyûtî, Celaleddin Abdurrahman, el-Itkân fî „Ulûmi‟l-Kur‟ân, 3. Baskı, Daru İbn-i Kesîr, Beyrut 1996.
---------, ed-Dürrü‟l-Mensûr fi‟t-Tefsîr bi‟l-Me‟sûr, Tahk. Abdullah b. Abdilmuhsin et-Türkî, Kahire 2003.
Şürbecî, Muhammed Yusuf, el-İmam Abdulhamîd el-Ferâhî ve Menhecuhû fî Tefsîrihî, Mecelletü Câmiâti Dımeşk Li‟l- „Ulûmi‟l-Iktısâdiyye ve‟l-Kânûniyye, c. 20, s. 2, Şam 2004.
Taberî, Muhammed b.Cerîr, Câmi‟u‟l-Beyân „an Te‟vîli Âyi‟l- Kur‟ân, Daru‟l-Fikr, Beyrut 1995.
Turgut, Ali, Tefsîr Usûlü ve Kaynakları, M.Ü.İ.F.V. Yayınları, İstanbul 1991.
Yolcu, Mehmet, Râgıb El-Isfahânî Ve El-Müfredât Fî Garîbi‟l-Kur‟ân‟ı, Hikmet Yurdu, Yıl: 1, sayı 1, Ocak 2008.
Zeccac, Ebu İshak İbrahim b. Es-Seriyy, Ma‟âni‟l-Kur‟ân ve İ‟rabuhu, Tahk.: Abdulcelil Şelebî, Alemu‟l- Kütüb,Beyrut 1988.
Zemahşerî, Mahmud b. Ömer, el-Keşşâf an Hakâiki Gavamidı‟t- Tenzîl, Daru‟l-Kitabi‟l-Arabî, Beyrut 1986.
Zerkânî, Muhammed Abdulazîm, Menâhilü‟l-İrfân fî „Ulûmi‟l-Kur‟ân, Daru İhyai‟t-Türasi‟l-Arabî, Beyrut trs.
Zerkeşî, Bedreddin Muhammed, el-Burhân fî „Ulûmi‟l-Kur‟ân, Daru‟l- Kütübi‟l-İlmiyye, Beyrut 1988.
Zıllı, Ishtıyaq A., DİA, “Hamîduddîn Ferahî”, İstanbul 1997.