AYDIN GÜNEŞ, Mehmet ALPASLAN, M. Rüştü KARAMAN, Kenan YALVAÇ, Selami YAZAR

Ankara yöresinde yetiştirilen buğdayın azot, fosfor, potasyum, çinko, bor beslenme durumlarının toprak ve bitki örnekleri ile değerlendirilmesi

Bu çalışmada, Ankara koşullarında buğday yetiştirilen alanların verimlilik durumları ile, bu topraklar üzerinde yetiştirilen buğdayın azot (N), fosfor (P), potasyum (K), bor (B) ve çinko (Zn) beslenme durumları araştırılmıştır. Bu amaçla yöreyi temsil edebilecek 46 adet toprak, bitki ve tane örnekleri alınmıştır. Toprak örneklerinde pH, $CaCO_3$, organik madde, tuz, KDK, teksttir, toplam N, bitkiye-yarayışı P, K, B ve Zn, bitki örneklerinde N, P, K, B ve Zn analizleri yapılmıştır. Analiz sonuçları, sınır değerleri ile karşılaştırılarak, örnekleme yapılan topraklarının fiziksel koşulları ve besin maddesi durumları ile bitkilerin beslenme durumları ortaya konulmuştur. Elde edilen bulgulara göre, araştırma yöresi toprakları genel olarak; hafif bünyeli, nötr pH'lı, kireçli, tuzsuz, organik maddesi düşük düzeydedir. Topraklarının toplam N, elverişli K ve B düzeyleri yeterli ve fazla düzeydedir. Toprakların elverişli P kapsamları % 75' inde yetersiz, Zn kapsamları ise % 60' ında yetersizdir. Bitki analiz sonuçlarına göre N, K ve B ile beslenmeyle ilgili herhangi bir soruna rastlanılmamıştır. Bununla birlikte P ve Zn yetersizliklerinin yörede oldukça yaygın olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

toprak test etme, buğday, azot, fosfor, potasyum, bor, çinko, besin maddeleri, bitki beslenmesi, toprak verimliliği, bitki analizleri

Evaluation of nitrogen, phosphorus, potassium, boron, zinc nutritional status of wheat grown in Ankara district with soil and plant samples

In this study, fertility of the wheat grown soils in Ankara region and nutritional status of wheat plants grown on these soils were investigated. For this objective, 46 representative soil, plant and grain samples were collected. Texture, pH, $CaCO_3$, organic matter, total soluble salt, CEC, total nitrogen (N), available phosphorus (P), potassium (K), boron (B) and zinc (Zn) concentrations in soil samples and total N, P, K, B and Zn concentrations in plant and grain samples were determined. The results of the soil and plant samples were compared with the sufficiency ranges given for soils and plants. Physical conditions and nutrient content of the soils and nutritional status of the plants were evaluated. In general, the soils were light in texture, neutral pH, calcareous, non-saline and low in organic matter. Nitrogen, K and B contents of the soils were sufficient and high level. Phosphorus and Zn contents of the soils were deficient in 75% and 60% respectively. According to the plant analysis; there is any problem in respect to N, K and B nutrition. However, P and Zn deficiency are seriously widespread in the region.

Keywords:

soil testing, wheat, nitrogen, phosphorus, potassium, boron, zinc, nutrients, plant nutrition, soil fertility, plant analysis,

___

Alpaslan, M., Güneş, A, İnal, A, 1998. Deneme Tekniği. A.Ü.Ziraat Fakültesi Yayın No: 1501, Ders Kitabı:455, 537s, Ankara.
Anonim., 1954. Diagnosis and Improvement of Saline and Alkaline Soils. U.S. Salinity Lab. U.S.D.A. Agric. Handbook Number 60. Washington, D.C.
Anonim., 2001. Wheat in the Developing World. Cimmyt. http://www.cimmyt.org/researcli/wheat/map/dev eloping_world/wheat_developing-world.htm.
Bassam, N.E., 1998. A concept of selection for low input wheat varieties. Euphytica, 100: 95-98.
Bergman, W., 1992. Nutritional Disorders of Plants. Development, Visual, and Analytical Diagnosis. Gustav Fischer Verlag, Jena, Germany. Black, C.A., 1965. Method of Soil Analysis. Part H American Society of Agronomy Inc. Publisher. Madison, U.S.A.
Bouyoucos, G. 1,1955. A Recalibration of the Hydrometer Method for Making Mechanical Analysis of the Soils. Agronomy Journal, 4,9,434.
Bremner, J.M., 1960. Determination of Nitrogen in Soil by Kjeldahl Method. J. Agr. Sci. 55. 1-23.
Chapman, H.D., Pratt, P.F., 1961. Methods of Analysis for Soils, Plants and Waters. University of California, Divison of Agric. Science. U.S.A.
Çakmak, L, Kalaycı, M.3 Ekiz, H., Yılmaz, A., Antmen, B., Berkman, A., Derici, R., Gülüt, K.Y., îspir, T., Kıhnç, Y., Kutlu, H.R., Tamer, L., Torun, B., Btaun, H. J., 1998. Selection and characterization of cereal genotypes with high zinc efficiency and evaluation of bioavailability of zinc in wheat for central anatolia region. NatoS.F.S. Projesi.
Çakmak, İ, Yılmaz, A., Kalaycı, M., Ekiz, H., Torun,B., Erenoğlu,B., Braun, H.J., 1996. Zinc deficiency as acritical problem in wheat production in Central Anatolia. Plant and Soil 180: 165-172.
Dang., Y.P., Edwards, D.G., Dalai, R.C., Tiller, K.G., 1993. Identification of an index tissue to predict cine status of wheat. Plant and Soil 154: 161-167.
Ekiz, H., Yılmaz, A., Gültekin,İ., Bağcı, S.A., Torun, B., Çakmak, L, 1998. Konya yöresinde çinko noksanlığı üzerinde yürütülen çalışmalar ve sağlanan gelişmeler. I. Ulusal Çinko Kongresi 12-16 Mayıs, Eskişehir, 115-123.
Erdal, İ., Torun, B., Karanlık, S., ekiz, H., Çakmak, İ., 1998. Türkiye' de yetiştirilen buğdayların çinko ve fitin asidi içerikleri ve çinkonun biyolojik yarayışlılığı. I. Ulusal Çinko Kongresi 12-16 Mayıs, Eskişehir, 71-79.
Eyüboğlu, F., 1999. Türkiye Topraklarının Verimlilik Durumu. T.C. Başbakanlık Köy Hizm. Gn. Müd. Toprak ve Gübre Araştırma Enst. Müd. Yay. Genel Yayın No: 220. Teknik Yayın No: T-67.
Eyüboğlu, F., Kumcu, N., Talaz, S., 1998. Türkiye topraklarının bitkiye yarayışlı çinko bakımdan genel durumu. I. Ulusal Çinko Kongresi 12-16 Mayıs, Eskişehir, 99-107.
FAO, 2001. Statistical Databases. http://apps.Fao.org.
Güneş., A.2000. Fosfor eksikliğine dayanıklı mısır (Zea mays L,) genotiplerinin belirlenmesi. A.Ü.Z.F. Tarım Bilimleri Dergisi, 6(3), 144-148.
Hatipoğlu, F., Alpaslan, M., Güneş, A., 1996. Türkiye'de gübre kullanımı ve çevre üzerine etkileri. Tr. J. of Agriculture and Forestry, 20 (Özel sayı) 1 -5. Hizalan, E., Ünal, H., 1966. Topraklarda Önemli Kimyasal Analizler. A.Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları, 278.
Jackson, M.C., 1967. Soil Chemical Analysis. Prentice-Hall of India Private Limited. New Delhi.
Kacar, B., 1972. Bitki ve Toprağın Kimyasal Analizleri, E. Bitki Analizleri, A. Ü. Ziraat Fakültesi yayınları No: 453.
Kalaycı, M., Aydın, M., Özbek, V., Çekiç, C, Çakmak, L, 1998. Eskişehir koşullarında buğdayda çinko noksanlığı üzerine yapılan çalışmalar. I. Ulusal Çinko Kongresi 12-16 Mayıs, Eskişehir, 107-115.
Kitson, R.E., Mellon, M.G., 1944. Colorimetric determination of phosphorus as molybdo-vanadophosphoric acid. Ind. Eng. Chem. Anal. Ed. 16: 379-383.
Koutroubas, S.D., Veresoglou, D.S., Zounas, A., 2000. Nutrient use efficiency as a facyor determining the structure of herbaceous plant communities in low-nutrient environments. J.Agronomy & Crop Science 184: 261-266.
Lindsay, W.L., Norvell, W.A., 1978. Development of a DTPA soil test for zinc, iron, manganese and copper. Soil Sci. Am. J.,42 (3): 421-428.
McKenzie, R.H., 2001. Micronutrient requirement of crops. Alberta Agriculture and Rural Development. http ://www. agric. gov/ab.ca/agdex/ 500/3100001.html.
Olsen, S.R., Sommers, EX., 1982. Phosphorus Availability Indices. Phosphorus Soluble in Sodium Bicarbonate. Methods of Soil Analysis. Part 2. Chemical and Microbiological Properties. Edit: A.L.Page, R.H. Miller, D.R. Keeny, 404-430.
Peterson, G.A., Westfall, D.G., Sherrod, L., Kolberg, R., Poss, D., 1996. Sustainable dryland agroecosystem management. Technical Bulletin TB96-1. March 1996. p80. Colorado State University.
Pratt, P.F., 1965. Methods of Soil Analysis. Part 2. Chemical and Microbiological Properties of Soils. Ed. C.A Black. Amer. Soc. of Agron. Inc. Pub. Agron. Series No:9.
Rehm, G., Schmitt, M., 2001. Potassium for crop production.http://www.Extension.umn.edu/distru -bition/cropsystems/DC6797 .html
Silanpaa, M., 1982. Micronutrients and the nutrient status of the soils: A global study. FAO Soils Bulletin 48: Food and Agriculture Organization of the United Nations, Rome.
Taban, S., Alpaslan, M., Güneş, A., Aktaş, M., Erdal L, Eyüboğlu, H., Baran, L, 1998. Değişik şekillerde uygulanan çinkonun buğday bitkisinde verim ve çinkonun biyolojik yarayışlılığı üzerine etkisi. I. Ulusal Çinko Kongresi 12-16 Mayıs, Eskişehir, 147-155.
Wolf, B., 1971. The determination of boron in soil extracts, plant materials, composts, manures, water and nutrient solitions. Soil Sci. and Plant Anal. 2 (5), 363-374.

Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi-Cover

ISSN: 1300-2910
Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
Başlangıç: 1985
Yayıncı: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi Yayın Ofisi