JOHN LOCKE'TA DOĞA DURUMU VE DİRENME HAKKI

17. yüzyılın önemli teorisyenlerinden John Locke, siyasal iktidarın sınırlandırılması düşüncesini benimsemiştir. Bu düşüncesini kaleme aldığı "Yönetim Üzerine İkinci İnceleme" adlı eserinde, devletin kaynak ve kapsamını belirlemeye çalışmıştır. Locke, devletin sınırlandırılmasına ilişkin fikirlerini ortaya koyarken, sosyal sözleşme teorisini dayanak almıştır. Siyasal toplumla iktidar arasında yapılan bu sözleşme ile siyasal toplum bazı yetkilerini siyasal iktidara devretmiştir. Bunun karşılığında devlet, bireylerin tabiatından kaynaklanan "hayat, hürriyet, mülkiyet" haklarını koruma altına almakla yükümlü kılınmıştır. Siyasal iktidar sözleşmeden kaynaklanan bu yükümlülüğünü yerine getirmediğinde veya bir şekilde siyasal toplum gözündeki meşruiyetini kaybettiğinde siyasal toplum, sözleşmeyi feshederek yeni bir siyasal iktidar kurma hakkına haiz olacaktır. Siyasal topluma verilen bu hak, Antik çağdan beri tartışılan direnme hakkıdır. Bu hak, Locke tarafından sistematik bir zemine oturtmuştur.

STATE OF NATURE AND RIGHT TO RESISTANCE ON JOHN LOCKE

John Locke, one of the 17th century's most important theorists, has adopted the idea of limited political power. He tried to determine the source and extent of state in his book "Two Treatises of Government" in which he wrote up his idea of limited political power. Revealing this ideas for limited government has relied on the social contract theory. Political society transferred some powers to government by the agreement between each other. State, in return, was obliged to take under protection the rights of "life, liberty, power" which arises from the nature of individual. When political power defaults its obligation under this agreement at in any way loses its legimacy in the eyes of political society, political society will have the right to establish a new political power, by dissolving the contract. This right which is granted to the political society is right to resist which has been argued since ancient times. What Locke did was to put this right in a sistematic theoritical ground. Keywords: Right to Resistance, State of Nature, Social Contract, Political Society, Political, Political Power.

PDF

___

Kitap ve Makaleler
1. ACAR, Harun: "Suriye Halkının Beşar Esad'a Direnme Hakkı: Üç Sözleşmeci Bakış." Uluslararası İlişkiler, C.10, Sa.37, Bahar 2013, s.117-144
2. AKARSU, Bedia: "John Locke'un Devlet Felsefesi", İstanbul Üniversitesi Felsefe Arkivi Dergisi, Sa.12, 1961, s.72-85
3. ARNHART, Larry: Siyasi Düşünce Tarihi. Çev. Ahmet Kemal BAYRAM, 2. Baskı, Adres Yayınları, Ankara, Ekim 2005
4. ARSLAN, Hüseyin: "John Locke'un Siyaset Felsefesinin Temelleri Üzerine Bir Deneme", Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sa.17, Yıl:2013/1, s.181-204
5. BAKIRCI, Fahri: John Locke'da Mülkiyet Anlayışı, Babil Yayınları, Ankara,2004
6. BAUMGOLD, Deborah: Contract Theory in Historical Context: Essays on Grotius, Hobbes and Locke, Brill Academic Publishers, Leiden&Boston, Aralık 2009
7. COŞKUN, Vahap: "Direnme Hakkı", Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi, 5. Kitap, İstanbul Barosu Yayınları, İstanbul,2002, s.52-79
8. DESTİCİ, Mustafa: John Locke'da Tabiat Kanunu Fikri, Gazi Üni- versitesi SBE Felsefe Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 1996
9. DIDIER, Jean: John Locke, 1.Baskı, Paradigma Yayıncılık, İstanbul, Şubat 2009
10. DUNN, John: Locke, Dost Kitabevi, Ankara, 2011
11. EMEKLİLER, Bilgehan: "Thomas Hobbes ve John Locke'un Güvenlik Anlayışlarının Karşılaştırmalı Bir Analizi", Güvenlik Stratejileri Dergisi, Sa. 13, 2011, s.99-123
12. FILMER, Robert: Patriarcha and Other Political Works, Ed. Peter LASLETT, Transaction Publishing, New Grunswick&London,2009
13. GEÇİT, Bekir: "John Locke'da Mülkiyet Hakkının Sınırları: Doğal Hukuk Temelinde Bir Değerlendirme", Beytulhikme: An International Journal of Philosophy, C.1, Sa.4, Haziran 2014, s.91-113
14. GEMALMAZ, Mehmet Semih: İnsan Hakları Hukukunun Genel Teorisine Giriş, 2.Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 1997
15. GINSBURG, Tom/ LANSBERG- RODRİGUEZ, Daniel/ VERSTEEG, Mila: "When to Overthrow Your Government: The Right To Resist in the World's Constitutions" UCLA Law Review, C.5, Sa. 60, ss. 1184-1260
16. GÖZE, Ayferi: Siyasal Düşünceler ve Yönetimler. 3. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, Eylül 1986
17. GÖZE, Ayferi: "Onyedinci ve Onsekizinci Yüzyıl Düşünürlerinde Baskıya Karşı Direnme Hakkı", İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C.35, Sa.1-4,s.49-73, 1970
18. GÖZLER, Kemal: Devletin Genel Teorisi, 1.Baskı, Ekin Yayınları, Bursa, 2007
19. GRADY, Robert C: "Obligation, Consent and Locke's Right to Revolution: Who Is to Judge?", Canadian Journal of Political Science, C.9, Sa. 2, 1976, s.285-291, ACAR, Harun: "Suriye Halkının Beşar Esad'a Direnme Hakkı: Üç Sözleşmeci Bakış." Uluslararası İlişkiler, C.10, Sa.37, Bahar 2013, s. 123'den naklen.
20. GRANT, Ruth W: John Locke's Liberalism, University of Chicago Press, Ağustos 1991
21. GRZESZİCK, Bernd: "Yazılı Olmayan Anayasa Hukuku". Çev: Can ÜNVER [ (içinde s. 429- 462) Ed. DEPENHEUER, Otto/ GRABENWARTER, Christoph; Çev. Ed. İlyas DOĞAN, Anayasa Teorisi, 1. Baskı, Lale yayıncılık, Ankara, Ekim 2014]
22. GÜRİZ, Adnan: Hukuk Felsefesi, 10.Baskı, Siyasal Kitabevi, Ankara, 2014
23. HAMPSHER- MONK, Iain: Modern Siyasal Düşünce Tarihi, Say Yayınları, İstanbul, 2004
24. HARRISON, Ross: Hobbes, Locke and Confusion's Masterpiece: An Examination of Seventeenth- Century Political Philosophy,Cambridge University Press, Cambridge, Aralık 2002
25. HAZAR, Zeynep: Francisco Suarez'de Yasa, Devlet ve Sosyal Sözleşme, 1.Baskı, Astana Yayınları, Ankara, 2016
26. HOBBES, Thomas: Leviathan, Çev. Semih LİM,3. Baskı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 1 Ocak 2014
27. HOFF, Shannon. "Locke and Nature of Political Authority", The Review of Politics, University of Notre Dame, Sa.77, 2015, s.1-22
28. HONORE, Tony: "The Right To Rebel", Oxford Journal of Legal Studies. C.8, Sa.1, Bahar 1988, s.34-54
29. IŞIKTAÇ, Yasemin: Hukuk Felsefesi. 3. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul,2010
30. KAHVECİ, Kutsi. "Direnme ve Sadakat Üzerine Düşünceler", Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, Sa. 16, Yıl: 2007, s.111-133
31. KAPANİ, Münci: Kamu Hürriyetleri, 7. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 1993,
32. KELLY, Paul: Locke's Second Treatise of Government, 1.Baskı, Continuum, London&New York, Kasım 2007
33. KILCULLEN, John: "Locke on Political Obligation.", The Review Politics, C.45, Sa.3, 1983, s.323-344
34. LEIDEN, Wolfgang von: John Locke Essays on The Law of Nature and Associated Writings, Oxford Press, Oxford& New York: 1988
35. LOCKE, John: Yönetim Üzerine İkinci İnceleme, Çev: Fahri BAKIRCI, 2.Baskı, Ebabil Yayınları, Ankara, Mayıs2012
36. LOCKE, John: Two Treatises of Goverment, Printed for Whitmore and Fennand C. Brown, London,1821
37. LOCKE, John: Tabiat Kanunu Üzerine Denemeler, Çev. İsmail ÇETİN, Paradigma Yayınları, İstanbul, 1999
38. LOCKE, John: "Bize Verilmiş Bir Ahlak Kuralı Ya Da Tabiat Kanunu Var Mıdır? Evet.", Çev. İsmail ÇETİN, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C.4, Sa.4, Yıl:4, 1992, s.333-338
39. MARK, Eric/ MEADOWCROFT, John: John Locke, Continuum Library of Educational Thought, London&New York, Mayıs 2014
40. ÖZCAN, Mehmet Tevfik: "John Locke'un Birey Anlayışının Felsefi Temelleri", İstanbul Hukuk Fakültesi Mecmuası Ord. Prof. Dr. Sulhi Dönmezer'e Armağan, C.52, Sa.1-4, 1986-1987, s.559-586
41. RAZMETAEVA, Yulia: "The Right to Resist and The Right to Rebellion", Jurisprudence, C.3, Sa. 21, 2014, s. 758-784
42. ROUSSEAU, Jean Jacques: İnsanlar Arasındaki Eşitsizliğin Kaynağı, Çev. Rasih Nuri İLERİ, 13. Baskı, Say Yayınları, İstanbul, 2015
43. ROUSSEAU, Jean Jacques: Toplum Sözleşmesi. Çev. Vedat GÜNYOL. 13.Basım, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, Ocak 2015
44. SALİHPAŞAOĞLU, Yaşar: Din ve Devlet Arasındaki İktidar Mü- cadelesi: Avrupa Örneği. 1.Basım, Adalet Yayınevi, Ankara, Nisan 2014
45. SANDER, Oral: Siyasi Tarih (İlkçağlardan 1918'e), 19. Baskı, İmge Kitabevi, Ankara, Aralık 2009
46. SCOTT, John T.: "The Sovereignless State and Locke's Language of Obligation", The American Political Science Review, C.94, Sa.3, 2000, s.547-561
47. TİMUÇİN, Ali: John Locke'un Siyaset Anlayışı, Bulut Yayınları, İstanbul, 2006
48. UDI, Juliana: "Locke and the Fundemantal Right to Peservation: on
the Convergence of Charity and Property Rights", The Review Poli- tics, University of Notre Dame, Sa.77, 2015, s.191-215
49. UYGUN, Oktay: Devlet Teorisi, 2. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, Kasım 2015
in Locke's Political Thought, Cambridge University Press, Cambridge, Kasım 2002
51. WOLLHOUSE, Roger: John Locke, Çev. Akın TERZİ. 1. Baskı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, Ekim 2011
52. ZUCKERT, Michael P./ COVINGTON, Jesse/THOMPSON, James: "John Locke: Toward a Politics of Liberty" [ (içinde s. 143-180) Ed. VELKLEY, Richard, Studies in Philosophy and The History of Phi- losophy: Freedom and The Human Person, Catholic University of American Press, December 2007]
53. YETKİN, Çetin: Siyasal İktidara Karşı Direnme ve Devrim, Toplum Yayınları, İstanbul, 1970
Tezler
1. AKDOĞAN, Çiğdem: John Locke'da Toplum Sözleşmesi Kavramı, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2001
2. ESPERANZA, Jerry Gaele: John Locke and The Natural Law, Uni- versidad de Navara Facultad Eclesiastica de Filosofia, Doctoral Thesis, Pamplona, 2006
Diğer Kaynaklar
1. British Library, Locke's Two Treatises of Goverment, 1690. http:// www.bl.uk/learning/timeline/item103653.html, Erişim: 21.03.2016
2. Tekvin, Bölüm 9. https://www.bibleonline.ru/bible/tur/01/09/, Erişim: 13.02.2016
3. Federal Almanya Cumhuriyeti Anayasası, 23 Mayıs 1949. http:// www.adalet.gov.tr/duyurular/2011/eylul/anayasalar/ulkeana/pdf/08- ALMANYA%20209-276.pdf, Erişim: 21.12.2015
4. Verfassung des Landes Hessen, 1 Aralık 1946, http://www.verfassungen.de/de/he/hessen46-index.htm, Erişim: 09.01.2016
5. Verfassungen Bremens, 21 Ekim 1947. http://www.verfassungen.de/de/ he/hessen46-index.htm, Erişim: 09.01.2016
6. Verfassung von Berlin, 23 Kasım 1995. https://www.berlin.de/rbmskzl/ regierender-buergermeister/verfassung/, Erişim: 09.01.2016
7. Fransa Anayasası, 4 Ekim 1958, https://anayasa.tbmm.gov.tr/docs/ Fransa-TR(4.10.1958).pdf, Erişim: 22.12.2015
8. The Fundemantal Law of Hungary, 25.04.2011. http://www.kormany. hu/download/e/02/00000/The%20New%20Fundamental%20Law%20 of%20Hungary.pdf, Erişim: 22.12 2015
9. The Constitution of Greek, http://www.hri.org/docs/syntagma/, Erişim Tarihi: 23.12.2015
10. Çin Halk Cumhuriyeti Anayasası, 1958, son değişikler: 14 Mart 2004, http://www.npc.gov.cn/englishnpc/Constitution/2007-11/15/con-tent_1372963.htm , Erişim: 23.12.2015
11. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, 31 Mayıs 1961 Tarihli 10810 sayılı Resmi Gazete: http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/10816.pdf , Erişim: 23.12.2015
12. The Declaration Independence: A Transcription. In Congress, 4 Temmuz 1776. http://www.archives.gov/exhibits/charters/declaration_ transcript.html, Erişim: 17.12.2015
13. The Virginia Declaration of Rights. 12 Haziran 1776, http://www. gunstonhall.org/georgemason/human_rights/vdr_final.html, Erişim: 17.12.2015