HAYVANLARIN KORUNMASINA DAİR GÖRÜŞLERE ELEŞTİREL BİR BAKIŞ

Geçmişten bugüne insanlar ve hayvanlar arasındaki yakın ama karmaşık, bir nevi "şizofrenik" ilişkidir. Bu ilişkinin bir tarafı olan insanın rolünü belirlemeye ve diğer tarafı olan hayvanları korumaya yönelik, tarihsel süreçte "hayvan refahı", "hayvan özgürleşmesi" ve "hayvan hakları" olmak üzere üç görüş ortaya çıkmıştır. Hayvan refahı görüşünde hayvanların, araştırmada kullanılmasında, yiyecek olarak satılmasında ve spor amaçlı avlanmasında ahlaki bir yanlışlık olmadığı savunulmaktadır. Bentham ve Mill'den felsefi temellerini alan hayvan refahı görüşü, genel görünüm itibariyle "yarar"cıdır. Hayvan özgürleşmesi görüşünde, biyolojik karakteristik ya da psikolojik özellikler ne olursa olsun tüm türlere eşit muamele yapılması gerekliliği vurgulanmaktadır. Bu görüşün mimarı olan Peter Signer, yararcı felsefenin temel savlarıyla örtüşmektedir. Hayvan hakları görüşünde ise hayvanların kullanılmasının ve istismar edilmesinin tamamen ortadan kaldırılması gerektiği belirtilmektedir. Hayvan hakları görüşünün önemli figürlerinden Regan, hayvan haklarını, Kant'ın "değer" kavramından hareket ederek geliştirdiği "içkin değer" kavramıyla gerekçelendirmiştir. Ayrıca hayvan haklarını "hayvan doğası"ndan hareketle gerekçelendiren, doğal hukuk ve ekolojik bakış da bulunmaktadır.

A CRITICAL APPROACH TO VIEWS ON ANIMAL PROTECTION

Humans have always had a close but complex, "schizophrenic," relationship with animals. Until today, three views "animal welfare", "animal liberation" and "animal rights" have been suggested for determining the parameters of animal protection and human's role as one side of the relationship. Animal welfare holds that humans do nothing wrong when they use animals in research, raise them to be sold as food, and hunt them for sport. The justifi cation of this view is based on arguments of Bentham and Mill and is "utilitarian" in nature. On the other hand, animal liberation claims that all species should be treated the same, without taking into consideration biological and psychological features. As an architect of animal liberation, Peter Signer's arguments coincide with utilitarian propositions. Lastly, animal rights view proposes that human utilization of animals should be abolished in practice. Regan as the leading fi gure of the view, takes Kant's concept of "worth" a step further by using the term "inherent value". Furthermore, there are "natural law" and "ecological approach" views that justify animal rights characterized by "animal nature".

PDF

___

İnternet Kaynakları
http://www.etymonline.com/index.php?allow e d _ i n _ frame=0&search=animal, (erişim tarihi 02.03.2016).
http://www.etymonline.com/index.php?allowed_in _ frame=0&search=right, (erişim tarihi 03.03.2016).
http://www.etymonline.com/index.php?allowed_in _ frame=0&search=right, (erişim tarihi 03.03.2016).
http://www.navs.org.uk/about_us/24/0/286/, (erişim tarihi 05.03.2016).
http://www.oxforddictionaries.com/definition/english/animal, (erişim tarihi 06.01.16).
http://www.oxforddictionaries.com/definition/english/liberation, (erişim tarihi 02.03.2016).
http://www.oxforddictionaries.com/definition/english/right, (erişim tarihi 06.01.16).
http://www.oxforddictionaries.com/definition/english/welfare, (erişim tarihi 07.01.16).
http://teacherweb.com/ON/PerthDistrictCollegiateInstitute/ CindyRotar/What-is-the-difference-between-a-Right-and-a-Freedom.pdf, (erişim tarihi 30.12.15).
Diğer Kaynaklar
A Dictionary of Biology, Third Edition, Oxford University Press, Oxford, 1996.
A Dictionary of Science, Sixth Edition, Oxford University Press, Oxford, 2010.
ABERCROMBIE, M./HICKAMN, M./JOHNSON, M. L./THAIN, M., The New Penguin Dictionary of Biology, Eighth Edition, Penguin Books, 1990.
AKALIN, Şebnem, "Kuşevi", İslam Ansiklopedisi, Yıl: 2002, Cilt: 26.
AKGÜNDÜZ, Ahmet, Osmanlı Kanunnameleri ve Hukuki Tahlilleri, İstanbul, 1992.
AKGÜNDÜZ, Ahmet, Osmanlı Kanunnameleri ve Hukuki Tahlilleri, İstanbul, 1990.
AKKOYUNLU ERTAN, Kıvılcım, "Çevre Etiği", Amme İdaresi Dergisi, Cilt: 31, Sayı: 1, 1998.
AKTAŞ, Hamza, "İslam'da Çevre Bilinci ve Eğitimi", Turkish StudiesInternational Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Cilt: 9, Sayı: 8, 2014, 153-170.
BEAUCHAMP, Tom L., "Rights Theory and Animal Rights", The Oxford Handbook of Animal Ethics, (der. BEAUCHAMP, Tom L./FREY, R. G. Frey), Oxford University Press, New York, 2011.
BENTHAM, Jeremy, An Introduction to The Principles of Morals and Legislation, T. Payne and Son, London, 1780.
BERLIN, Isaiah, "İki Özgürlük Kavramı", Kirpi ve Tilki Seçme Makaleler, (der. Murat Borovalı, çev. Mete Tunçay, Zeynep Mertoğlu), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2008.
BERLIN, Isaiah, Four Essays on Liberty, Clarendon Press, Oxford, 1969.
CAVALIERI, Paola, "Animal Liberation Ethics", Encyclopedia of Animal Rights and Animal Welfare, (ed. Marc Bekoff with Carron A. Meaney, Foreword by Jane Goodall), Greenwood Press, USA, 1998.
CRANSTON, Maurice, "İnsan Hakları Nelerdir?", Sosyal ve Siyasal Teori, (der. Atilla Yayla), Siyasal Kitabevi, 1993.
DEGRAZIA, David, "Autonomy of Animals, Animal Rights" Encyclopedia of Animal Rights and Animal Welfare, (ed. Marc Bekoff with Carron A. Meaney, Foreword by Jane Goodall), Greenwood Press, USA, 1998.
DYKE, Vernon Van, "The Cultural Rights of Peoples", Universal Human Rights, Vol.: 2, No.: 2, 1980, 1-21.
EDMUNDSON, William A., "Do Animals Need Rights?", The Journal of Political Philosophy, Vol.: 23, No.: 3, 2015, 345-360.
ELIADE, Mircea, Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi I, Taş Devrinden Eleusis Mysterialarına, (çev. Ali Berktay), Üçüncü Basım, Kabalcı Yayınevi, İstanbul, 2012.
ERMAN, Deniz Onur, "Bird Houses in Turkish Culture and Contemporary Applications", Procedia-Social and Behavioral Sciences, Vol.: 122, 2014, 306-311.
FRANCIONE, Gary L., Hayvan Haklarına Giriş, Çocuğunuz mu Köpeğiniz mi?, (çev. Renan Akman, Elçin Gen), İletişim Yayınları, İstanbul, 2008.
FRANCIONE, Gary L.,"Animal Rights Movement, New Welfarism", Encyclopedia of Animal Rights and Animal Welfare, (ed. Marc Bekoff with Carron A. Meaney, Foreword by Jane Goodall), Greenwood Press, USA, 1998.
FRANCIONE, Gary L./CHARLTON, Anna E., "Abolitionist Approach to Animal Rights" Encyclopedia of Animal Rights and Animal Welfare, (ed. Marc Bekoff with Carron A. Meaney, Foreword by Jane Goodall), Greenwood Press, USA, 1998.
FRASER, David, "Animal Welfare" Encyclopedia of Animal Rights and Animal Welfare, (ed. Marc Bekoff with Carron A. Meaney, Foreword by Jane Goodall), Greenwood Press, USA, 1998.
FRIEDMAN, Milton, Kapitalizm ve Özgürlük, (çev. Doğan Erberk, Nilgün Himmetoğlu), Altın Kitaplar, İstanbul, 1988.
FRIEDMANN, Wolfgang, Legal Theory, Fourth Edition, Stevens & Sons Limited, London, 1960.
GIBSON, Miah, "The Universal Declaration of Animal Welfare", Deakin Law Review, Vol.: 16, No.: 2, 2011, 539-567.
GÖKPINAR, Mahmut, "Bir Kavram Olarak İnsan Hakları ve Çeşitli Açılardan Sınıfl andırılması", TBB Dergisi, Cilt: 120, 2015.
GÖZLER, Kemal, "Tabii Hukuk ve Hukuki Pozitivizme Göre Adalet Kavramı",Muhafazakar Düşünce, Cilt:4, Sayı: 15, 2008, 77-90.
GÜRİZ, Adnan, Hukuk Felsefesi, Siyasal Kitabevi, Ankara, 2007.
JAMIESON, Dale, "Rights, Justice, and Duties to Provde Assistance: A Critique of Regan's Theory of Rights", Ethics, Vol.: 100, No.: 2, 1990, 349- 362.
JONAS, Hans, The Imperative of Responsibility, University of Chicago Press, 1984.
KANT, Immanuel, Lectures on Ethics, Cambridge University Press, Cambridge, 2001.
KANT, Immanuel, Pratik Aklın Eleştirisi, 5. Baskı, Türkiye Felsefe Kurumu, Ankara, 2014.
KISTLER, John M., Animal Rights, A Subject Guide, Bibliography and Internet Companion, Greenwood Press, USA, 2002.
Kur'anı-ı Kerim ve Açıklamalı Meali, 26. Baskı, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 86-A, Ankara, 2012.
KUYURTAR, Erol, Haklar, http://www.liberal.org.tr/sayfa/haklarerol-kuyurtar,232.php, (erişim tarihi 10.02.2016).
LINZEY, Andrew, "Christian Theology and Animal Rights", http:// www.shapworkingparty.org.uk/journals/articles_89/6_Linzey.pdf, (erişim tarihi 10.02.2016).
LLORENTE, Renzo, "The Moral Framework of Peter Signer's Animal Liberation: An Alternative to Utilitarianism", Ethical Perspectives, Vol.: 16, No.: 1, 2009, 61-80.
MATHENY, Gaverick, "Utilitarianism and Animals" In Defense of Animals, Second Wave, (ed. Peter Signer), Blackwell Publishing, 2006.
MILL, John Stuart, "Whewell on Moral Philosophy" Autobiography and Literary Essays by John Stuart Mill, (ed. John M. Robson, Jack Stillinger), University Of Toronto Press, Collected Works, Vol.: X.
NİSANYAN, Sevan, Sözlerin Soyağacı, Genişletilmiş ve Gözden Geçirilmiş 6. Baskı, Everest Yayınları, İstanbul, 2012.
ORUÇ, Soner, "Kuş Evleri Almadan Verebilmenin Sembolü", http:// www.trakus.org/kods_bird/pdf/22856.pdf, (erişim tarihi 11.02.2016).
ÖKTEM, Niyazi/TÜRKBAĞ, Ahmet Ulvi, Felsefe, Sosyoloji ve Hukuk, Der Yayınları, İstanbul, 2012.
REES, Paul A., Dictionary of Zoo Biology and Animal Management, Wiley Blackwell, 2013.
REGAN, Tom, "Animal Rights" Encyclopedia of Animal Rights and Animal Welfare, (ed. Marc Bekoff with Carron A. Meaney, Foreword by Jane Goodall, Greenwood Press), USA, 1998.
REGAN, Tom, "Hayvan Hakları için Temel Argümanlar (The Case for Animal Rights)", (çev. Elçin Gen), Birikim Dergisi, No.: 195, 2005.
REGAN, Tom, Case for Animal Rights, University of California Press, USA, 1983.
REGAN, Tom, Kafesler Boşalsın Hayvan Haklarıyla Yüzleşmek, (çev. Serpil Çağlayan), İletişim Yayınları, İstanbul, 2007.
ROWLANDS, Mark, Animal Rights Moral Theory and Practice, 2. Edition, Palgrave Macmillan, UK, 2009.
SCRUTON, Roger, Animal Rights and Wrongs, http://www.demos. co.uk/files/Animalrightsandwrongs2nded.pdf, (erişim tarihi 09.02.2016).
SHERRY, Cliff ord, J., Animal Rights: A Reference Handbook, 2. Edition, Greenwood Publishing, USA, 2009.
SIGNER, Peter, Hayvan Özgürleşmesi, (çev. Hayrullah Doğan), Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2002.
SIGNER, Peter, "A Utilitarian Defense of Animal Liberation", Animal Rights and Human Obligations, (ed. Tom Regan, Peter Signer), Prentice Hall, 1976.
SIGNER, Peter, Animal Liberation, Harper Collins Publishers, New York, 2002.
SUMNER, L. W., "Animal Welfare and Animal Rights", The Journal of Medicine and Philosophy, Vol.: 13, 1988, 159-175.
SUNGURBEY, İsmet, Hayvah Hakları Bir İnsanlık Kitabı, İstanbul Üniversitesi Yayınları No.: 3685, İstanbul, 1992.
SZYTBEL, David, "Distinguishing Animal Rights from Animal Welfare" Encyclopedia of Animal Rights and Animal Welfare, (ed. Marc Bekoff with Carron A. Meaney, Foreword by Jane Goodall), Greenwood Press, USA, 1998.
ŞAHİN, Ümit, "Yeşiller ve Hayvan Hakları", Birikim Dergisi, Sayı: 195, 2005.
Tarihte İlginç Vakıfl ar, Vakıfl ar Genel Müdürlüğü Yayınları No.: 102, İstanbul, 2012.
Türkçe Sözlük, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurulu Yayınları, Ankara, 2010.
YAYLA, Atilla, Liberalizm, 6. Baskı, Liberte Yayınları, Ankara, 2011.
YOUNT, Lisa, Animal Rights, Revised Edition, Infobase Publishing, USA, 2008.