TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE BİR ÜNLEMLEŞME ÖRNEĞİ:BAŞLATMA - AŞLARIM

İnsanların çeşitli (sevinç, üzüntü, korku, heyecan vb.) duygularını yansıtan kelimeler olarak değerlendirilen ünlemler ortaya çıkışları, gelişimleri ve üstlendikleri anlamlar bakımından bir hayli önemli unsurlardır. Dillerin ortaya çıkışı teorilerine de konu olan ünlemlerin ayırt edici özelliği konuşmada vurgu ve tonlamadır. Konuşma dili için geçerli olan vurgu ve tonlamanın yerini yazı dilinde ünlem işareti alır. Dolayısıyla yazı dilinde ünlem görevinde kullanılabilen kelimelerin belirleyicisi ve habercisi metnin yazarıdır. Ancak yazarın ünlem işaretiyle yaptığı uyarıya ihtiyaç duymadan da bir duygunun habercisi olabilen kelimeler vardır. Buna en güzel örneklerden biri başlatma ve başlarım ifadeleridir. Her ikisi de başlamak fiiline dayanan bu ifadeler dilin değişimine paralel olarak zaman içerisinde gerçek anlamları dışında kızgınlık ve öfke belirtisi yansıtan anlamlar da üstlenmişlerdir. Bu makalede Türkçe Ulusal Derleminden tespit edilen örnekler ışığında başlatma ve başlarım ifadelerinin nasıl ünlem görevi üstlendikleri üzerinde durulmuştur

An Example of Becoming an Exclamation in Turkish: Başlatma - Başlarım

Exclamations, that can be considered as the reflections of various (happiness, sadness, fear, excitement, etc.) emotions of people into words, are highly important aspects in terms of their emergence, development and the meaning values they undertake. The distinctive features of exclamation, which is a subject of the theory of the emergence of the languages, in speaking is stress and intonation. The stress and intonation that is valid for speaking are replaced by an exclamation mark in writing. Thus the determiner and the source of the words that are used as exclamations in written language is the author. But there are words that can refer to the emotion without the need for the author's warning with an exclamation mark. One of the best examples to this is the başlatma ve başlarım statements. These statements that both depends on başlamak verb undertake anger and rage meaning other than their primary meaning, in parallel to the evolution of the language in the course of time. In this article, we study how "başlatma" and "başlarım" expressions act as an exclamation in the light of examples that were found from Turkish National Corpus

PDF

___

AKALIN, Şükrü Halûk (2011), "Türkiye Türkçesinde Ünlem", Türk Gramerinin Sorunları Bildiriler, Ankara: TDK Yayınları.
AKSAN, Yeşim, vd. (2012), "Construction of the Turkish National Corpus (TNC)", In Proceedings of the Eight International Conference on Language Resources and Evaluation (LREC 2012), İstanbul: http://www.lrec-conf.org/proceedings/lrec2012/papers.html
AKTUNÇ, Hulki (1998), Türkçenin Büyük Argo Sözlüğü, İstanbul: YKY Yayınları.
ATABAY Neşe, KUTLUK İbrahim, ÖZEL Sevgi (1983), Sözcük Türleri, Ankara: TDK Yayınları.
AMEKA Felix (1992), "Interjections: The Universal Yet Neglected Part Of Speech", Journal of Pragmatics 18, s. 101-l18.
BANGUOĞLU, Tahsin (1995), Türkçenin Grameri, Ankara: TDK Yayınları.
BİLGEGİL, M. Kaya (2009), Türkçe Dilbilgisi, Erzurum: Salkımsöğüt Yayınları.
BROWN, Keith ve MILLER, Jim (2013), The Cambridge Dictionary of Linguistics, New York: Cambridge University Press.
DENY, Jean (2012), Türk Dil Bilgisi (Çev. Ali Ulvi Elöve, günümüz Türkçesine uyarlayan Ahmet Benzer), İstanbul: Kabalcı Yayınları.
DEVELLİOĞLU, Ferit (1980), Türk Argosu, Ankara: Aydın Kitabevi.
EDİSKUN, Haydar (1992), Türk Dilbilgisi, İstanbul: Remzi Kitabevi Yayınları.
ERGİN, Muharrem (2009), Türk Dil Bilgisi, İstanbul: Bayrak Yayınları.
GEDİZLİ, Mehmet (2015), "Türkçede Ünlemler Ve Temel İşlevi", Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, S. 36, s. 126-134.
GENCAN, Tahir Nejat (1979), Dilbilgisi, Ankara: TDK Yayınları.
HACIEMİNOĞLU, Necmettin (1984), Türk Dilinde Edatlar, MEGSB Yayınları.
KAHRAMAN, Tahir (1996), Çağdaş Türkiye Türkçesindeki Fillerin Durum Ekli Tamlayıcıları, Ankara: TDK Yayınları.
KOÇ, Nurettin (1997), Yeni Dilbilgisi, İstanbul: İnkılâp Yayınları.
KONONOV, A. N. (2001), Grammatika Sovremennogo Turetskogo Literatur-Nogo Yazıka, İstanbul: Multilingual Yayınları.
KORKMAZ, Zeynep (2009), Türkiye Türkçesi Grameri Şekil Bilgisi, Ankara: TDK Yayınları.
KONIG, Ekkehard; SIEMUND, Peter (2007), "Speech Act Distinctions in Grammar", Language Typology and Syntactic Description (ed. Timothy Shopen),: New York: Cambridge University Press.
KURTOĞLU, Fatma Süreyya (1995), Türkiye Türkçesinde Ünlemler Ve Fonksiyonları, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara.
MICHAELIS, Laura A. (2001), "Exclamative Constructions", Language Typology and Language Universals, (ed. Martin Haspelmath vd.) Volume:2, Berlin, New York: Walter de Gruyter, s. 1038-1050.
NORRICK, Neal R. (2009), "Interjections As Pragmatic Markers", Journal of Pragmatics, Volume 41, s. 866-891.
Türkçe Sözlük (1945), İstanbul: TDK Yayınları.
Türkçe Sözlük (1969), Ankara: TDK Yayınları.
Türkçe Sözlük (2005), Ankara: TDK Yayınları.
Türkçe Sözlük, Genel Ağ, TDK sayfası. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts& arama=gts&guid=TDK.GTS.5624e8af87bcd7.63653825 (ET: 19.08.2015).
ZÜLFİKAR, Hamza (2011), "Ünlemler ve Ses Yansımalı Kelimeler", Türk Gramerinin Sorunları Bildiriler, Ankara: TDK Yayınları.