Babürname'de folklorik ve etnografik unsurlar

Bâbürnâme, Türk edebiyatında bilinen ilk hatıra kitabıdır. Yaşamı sürekli savaşlar içinde geçen Bâbür, başından geçen olayları anlatırken, gittiği yerlerin kültürel zenginliğini kaydetmeyi de ihmal etmez. Eser bu yönüyle adeta bir folklor ve etnografya ansiklopedisi gibidir. Bu makalede, Bâbürnâme’de yer alan folklorik ve etnografik unsurlar tespit edilmiş ve açıklanması faydalı görülen kısımlar halk kültürü açısından yorumlanmıştır.

Folkloric and etnographic elements in Baburnama

Baburnama is the earliest memoir recorded in Turkish literature. Leading a life filled with wars, Babur does not forget to record the cultural wealth of the places he visits while he narrates his adventures. From this aspect, this literary work is like a folkloric and ethnographic encyclopedia. In this article, the folkloric and ethnographic elements in Baburnama have been detected and the parts that deserve explanation have been interpreted with respect to public culture.

___

  • ABRAMZON, S.M. (2004), "S.E. Malov'un Etnografya Araştırmaları", (çev.: Bahtiyar Abdıldayev). Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, No: 11-1, 237-245.
  • AKÜN, Ömer Faruk (1991), "Bâbürnâme", Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, (IV, 404-408), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
  • ANOHİN, A. V. (2006), Altay Şamanlığına Ait Materyaller, (çev.: Dr. Zekeriya Karadavut, Jannet Meyermanova), Konya: Kömen Yayınları.
  • ARAT, Reşit Rahmeti (1946), Vekayi - Babur'un Hatıratı, C. II, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
  • AŞİROV, Adhamcan (2007), Özbek Hallaning Kadimiy Etikad ve Merasimleri, Taşkent: Alişer Nevaiy Namidegi Özbekistan Milliy Kütüphanesi Neşriyati.
  • ATALAY, Besim (1999), Divanü Lûgat-it-Türk Tercümesi, Cilt III, Ankara: TDK Yayınları.
  • AZİMCANOVA, Sebahat; KAYUMOV, Aziz (1965), Zahiriddin Muhammed Babir, Eserler, 3 Tomlik, Tom I. (Devan), Taşkent: Taşkent Bediiy Edebiyat Neşriyati.
  • Baburnama, III C., (1993), (Çağatayca Aslı. Abdurrrahim Hanhanan'ın Farsça Tercümesi ve İngilizcesi; hzl: W. M. Thackston; yayınlayanlar: Şinasi Tekin, Gönül Alpay Tekin), Harvard: Harvard Üniversitesi Yakındoğu Dilleri ve Medeniyetleri Bölümü.
  • Baburnâme "Babur'un Hâtıratı", (2000), (hzl.: Reşit Rahmeti Arat), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • BERBERCAN, Mehmet Turgut (2010), 'Türk Dili ve Kültürü Açısından
  • Baburname'de Avcılık", Erzurum: A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 42, 11-32.
  • BEYDİLİ, Celal (2005), Türk Mitolojisi-Ansiklopedik Sözlük, Ankara: Yurt Kitap-Yay.
  • CEYLAN, Nimet (2009), Gazi Zahirüddin Muhammed Bâbur Mirza'nın Eserlerindeki İkilemeler, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • CÖREYEV, M. (1991), El Dese Nevaiyni (Hazret Mir Alişer Nevaiy Hakide Rivayetler), Taşkent: Çolpan Neşriyati.
  • ÇORUHLU, Yaşar (2005), Türk Mitolojisinin Anahatları, İstanbul: Kabalcı Yay.
  • DUYMAZ, Ali (2005), "Oğuz Kağan Destanı'ndan Dede Korkut'a Toy Geleneğinin - Simgesel Anlamı ve Türk Paylaşım Modeli", Karadeniz Araştırmaları, Sayı 5 (Bahar), 37-60
  • ERGİN, Selma (2004), "Ali Şir Nevâyî'ye Bağlı Olarak Anlatılan Fıkralar", Millî Folklor, Yıl: 16, S. 64, 44-51.
  • GENÇ, Reşat (2009), Türk İnançları ile Milli Geleneklerinde Renkler ve Sarı Kırmızı Yeşil, Ankara: AKM Yayınları.
  • GÖKÇİMEN, Ahmet (2010), "Türkmenistan'da Bir Yağmur İyesi Burkut Ata", Bilig, Sayı: 52 (Kış), 69-78.
  • GÜLBEDEN (1944), Hümayunnâme, (Farsçadan çeviren: Abdürrab Yelgar; kadınların tercümei halleri hakkında yazılan kısmı İngilizceden çevirenler: Abdürrab Yelgar ve Eymen Manyas; giriş ve tarihi özeti yazan: Hikmet Bayur), Ankara: TTK Yayınları.
  • HASANOV, Hamidulla (1960), Zahiriddin Babir-Seyyah ve Âlim, Taşkent: Özbekistan SSR Devlet Neşriyati.
  • İNAN, Abdulkadir (1952), "Müslüman Türklerde Şamanizm Kalıntıları", Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 4, 19-30.
  • İNAN, Abdulkadir(1998a), Makaleler ve İncelemeler, C. 2, Ankara: TTK Yayınları.
  • İNAN, Abdulkadir(1998b), Makaleler ve İncelemeler, C. 1, Ankara: TTK Yayınları.
  • İNAN, Abdulkadir(2000), Tarihte ve Bugün Şamanizm-Materyaller ve Araştırmalar, Ankara: TTK Yayınları.
  • İSMAİLOV, Hayat (1992), Özbek Toyleri, Taşkent: Özbekistan Neşriyati.
  • KADİROV, M., (1963), Özbek Halk Ağzaki Dramasi (Surhanderya, Semerkand ve Buhara Materialleri Esaside), Taşkent: Özbekistan SSR Fenler Akademiyasi Neşriyati.
  • KOÇ, Kenan; BAYNİYAZOV, Ayabek ve BAŞKAPAN, Vehbi (2003), Kazakşa-Türikşe Sözdik; Kazak Türkçesi-Türkiye Türkçesi Sözlüğü, Türkistan: Turan Baspası.
  • KONUKÇU, Enver (1991), "Bâbür", Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, (IV, 395-396), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
  • KÖPRÜLÜ, M. Fuad (1970), "Bahşı", İslâm Ansiklopedisi, (II, 233-238), İstanbul: MEB Yayınlan.
  • KÖPRÜLÜ, M. Fuad (1989), Edebiyat Araştırmaları, C. I, İstanbul: Ötüken Yayınları.
  • MURADOV, Malik (1982), Allameler İbreti (Allameler ve Şairler Hakıdegi Halk Efsane ve Rivayetleri), Taşkent: Yaş Gvardiya Neşriyati.
  • ÖGEL, Bahaeddin (1995), Türk Mitolojisi (Kaynakları ve Açıklamaları ile Destanlar), C. II, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
  • ÖRNEK, Sedat Veyis (1995), Türk Halkbilimi, Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
  • Özbek Tilining İzahli Lügati, (1981), C. I, Moskva: İzdatelstvo Russkiy Yazık.
  • POLAT, Kemal (2009), "Kırgız Kültürü ve Dinî Hayatında Yer-Su İnancının İzleri", Uluslararası Türklük Bilgisi Sempozyumu (Bildiriler-2), 25-27 Nisan 2007, Erzurum, 837-847.
  • RAHMAN, Abdülkerim (1996), Uygur Folkloru, (çev.; Soner Yalçın, Erkin Emet), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • ROUX, Jean-Paul (1999), Eskiçağ ve Ortaçağda Altay Türklerinde Ölüm, (çev.: Aykut Kazancıgil), İstanbul: Kabalcı Yayınları.
  • SARIMSAKOV, B. (1986), Özbek Merasim Folklori, Taşkent: Özbekistan SSR Fen Neşriyati.
  • Semerkand Rivayetleri, (2007), (topleb neşrge teyyarlavçiler: Naşir Yakubov, sahib • Aminov, Mukımcan Arifov), Semerkand: Semerkand Devlet Universiteti.
  • SEYHAN, Tanju Oral (2007), "Çağatayca İki Zafernâme Tercümesinde Kullanılan Bazı Uzunluk Ölçüsü Birimleri", Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, C. 4, S. 2, Haziran 2007, 116-145.
  • SÜMBÜLLÜ, Yusuf Ziya (2009), "Türk Kültür Tarihinde Başa Çevirme Geleneği", Uluslararası Türklük Bilgisi Sempozyumu (Bildiriler-2), 25-27 Nisan 2007, Erzurum, 887-896.
  • URAZ, Murat (1994), Türk Mitolojisi, İstanbul: Düşünen Adam Yayınları.
  • YILMAZ, Nuran (2007), "Fuzûlî'nin Türkçe Divânı'ndaki "Başına Çizginmek" Tabirinin Türk Kültüründeki Anlamı", Turkish Studies, Volume 2/4, 1095-1104.
  • YUDAHİN, K. K. (1998), Kırgız Sözlüğü, (çev.: Abdullah Taymas), Ankara: TDK Yayınları.
  • YURDAKÖK, Murat (2007), "Bâbür Şah'ın (1483-1530) Ünlü Eseri Babürname'de Tıbbî Bilgiler", Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, S. 50, 73-77.