Türk tarihinde milli hakimiyet fikrinin ortaya çıkışı ve tarihi gelişimi

Türk Tarihinde Milli Hâkimiyet fikrinin ortaya çıkışı ve gelişimi çeşitli aşamalardan geçmiştir. Osmanlı Devleti’nin son yıllarında Türk aydınının zihninde yer almaya başlayan “hâkimiyet-i milliye” fikri, Osmanlı Devleti’nin yıkılıp yerine milli bir devlet olarak kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nin temel ilkelerinden biri olarak kabul görmüş ve olgunlaşmıştır. Milli Hâkimiyet fikrinin gelişmesinde II. Meşrutiyet dönemi önemli bir kilometre taşıdır. Ancak bu fikir uygulama alanında yer almak için Atatürk faktörüne ihtiyaç duymuştur. Zira Türk siyasi hayatında milli hâkimiyet ilkesini cesaretle ele alan ve savunan Atatürk olmuştur. Atatürk’ün tesis ettiği cumhuriyet rejimi sayesinde yönetimde milli hâkimiyet esasına geçmek mümkün olabilmiştir.

Coming out and historical improvement the idea of soveregnity in Turkish history

Coming out the idea of national sovereignity and its improvement have had variety of stages in Turkish history at the last years of Ottoman Empire. Beginning to make on impression on the mind of Turkish İntellectual, the idea of “Sovereignity of National” had recovered and been admited as one of the main Fundamentals of Turkish Republic that been established as a new government instead of demoslished Ottoman Empire. The Second Constitutional Monarchy is an important factor on the improvement of the idea of national sovereignity. However, the idea had needed Atatürk to take a place in the implementation area. He was Atatürk dealing with a courage way and defensing the fundamental of national sovereignity in Turkish political life. It could bu possible to pass the princible of national sovereignity in the administration thanks to the regime of republic that Atatürk founded.

PDF

___

Ali Suavi (1989), "Demokrasi: Hükûmet-i Halk, Müsavat", Türkiye Günlüğü, (haz. M. Türköne), Sayı 1, Ankara, 12-14.
AFETİNAN, Ayşe (1999), M. Kemal Atatürk'ün Karlsbad Hatıraları, İstanbul.
AKÇAKAYALIOĞLU, Cihat (1985), "Atatürk, Milli Egemenlik ve Türk Çocuğu", Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt I, Sayı 2, Ankara, 577-585.
ALKAN, Mehmet Ö. (2004), "İmparatorluktan Cumhuriyete Modernleşme ve Ulusçuluk Sürecinde Eğitim", Osmanlı Geçmişi ve Bugünün Türkiye'si, (Derleyen: Kemal H. Karpat, Çeviren: Sönmez Taner), İstanbul, 73-242.
ATATÜRK, Kemal (1951-1952), Nutuk (1919-1920), C. I-II, İstanbul.
Atatürkçülük, (1983), I. Kitap, Ankara.
Atatürk'ün Okuduğu Kitaplar, (2001), Cilt XXIV, Ankara.
Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri, (1954), Cilt III, Ankara.
ATEŞ, Toktamış (1992), Biz Devrimi Çok Seviyoruz Atatürkçülük ve Sosyal Demokrasi Üzerine Düşünceler, İstanbul.
BAY AR, Celal (1965-1966), Bende Yazdım Milli Mücadeleye Gidiş, C. I-II, İstanbul.
DAL, Kemal (1985), "Milli Egemenlik ve Temsili", Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt II, Sayı 4, Ankara, 97-109.
DEMİR, Fevzi (2002), "İkinci Meşrutiyet Dönemi'nde Hâkimiyet-i Milliye Kavramının Kullanılışı", Yeni Türkiye (Türkoloji ve Türk Tarihi Araştırmaları Özel Sayısı-IV Düşünce/Bilim/Sanat), Sayı 46, Ankara, 245-251.
EKİNCİKLİ, Mustafa (2003), "Milli Hâkimiyet Sürecinde Milli İradenin Ortaya Çıkışı", Erzurum ve Sivas Kongreleri Sempozyumu (27-29 Mayıs 2002 Ankara), Ankara, 87-197.
EROGLU, Hamza (1984), "Milli Egemenlik İlkesi ve Anayasalarımız", Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt I, Sayı 1, Ankara, 137-163.
EROĞLU, Hamza (1990), Türk İnkılâp Tarihi, Ankara.
FEYZİOĞLU, Turhan (1985), "Türk Milli Mücadelesinin ve Atatürkçülüğün Temel İlkelerinden Biri Olarak Millet Egemenliği", Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt I, Sayı 3, Ankara, 741-791.
GEORGEON, François (1986), Türk Milliyetçiliğinin Kökenleri Yusuf Akçura (1876-1935), (çev. Alev Er), Ankara.
Gerekçeli, Notlu ve Alfabetik Endeksli Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, (1968), Ankara.
GÖÇGÜN, Önder (1987), Nâmık Kemâl, Ankara.
GÖKALP, Ziya (1977), Malta Konferansları, (haz. M. Fahrettin Kırzıoğlu), Ankara.
İnönü'nün Söylev ve Demeçleri TBM Meclisinde ve CHP Kurultaylarında (1919-1946), (1946), Cilt I, İstanbul.
KANSU, Mazhar Müfit (1988), Erzurum'dan Ölümüne Kadar Atatürk'le Beraber, Cilt I, Ankara.
KARAKAŞ, Selim (1998), Türk İdare Tarihinde Hâkimiyet Anlayışı (Türkçe Kaynaklara Göre Başlangıcından XI. Yüzyılın Sonuna Kadar), Gazi Üniversitesi Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
KARAL, Enver Ziya (1986), Atatürk'ten Düşünceler, İstanbul.
KARADUMAN, Necmeddin (1985), "Milli Egemenlik", Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt I, Sayı 2, Ankara, 315-317.
KİLİ, Suna-A. Şeref Gözübüyük (1985), Türk Anayasa Metinleri Sened-i İttifaktan Günümüze, Ankara.
KİTAPÇI, Zekeriya (1987), "Atatürk'te Milli Birlik-Milli Hâkimiyet Anlayışı ve Onun Tarihî Realitesi", Türk Dünyası Tarih Dergisi, Say 1, İstanbul, s.16-19.
KOLOĞLU, Orhan (1994), "Cumhuriyet terimi Üzerine", Tarih ve Toplum, Sayı 124, İstanbul, 13-17.
KURDAKUL, Necdet (1997), Tanzimat Dönemi Basınında Sosyo-Ekonomik Fikir Hareketleri, Ankara.
KUTLU, Sacit (2004), Didâr-ı Hürriyet Kartpostallarla İkinci Meşrutiyet (1908-1918), İstanbul.
Milli Egemenlik Makaleler Antolojisi, (1985), Ankara.
Nâmık Kemal (1989), "Tanzîmât", Türkiye Günlüğü, (çev. Sıddık Çalık), Sayı 8, Ankara, 3-5.
Nizamü'l-Mülk (1995), Siyasetname (Siyerü'l-Mülük), (trc. Nurettin Bayburtlugil), İstanbul.
ÖGEL, Bahaeddin (1988), Dünden Bugüne Türk Kültürünün Gelişme Çağları, İstanbul.
ÖLÇEN, Ali Nejat (1982), Osmanlı Meclisi Meb'usanında Kuvvetler Ayrımı ve Siyasal İşkenceler, Ankara.
ÖZÇELİK, Ayfer (2002), "1908 Meclis-i Mebusanı'nda Temel Haklar ve Hâkimiyet-i Milli ile İlgili Bazı Tartışmalar", Türkler, Cilt XIV, Ankara, 751-764.
Prens Sabâhaddin (1999), Türkiye Nasıl Kurtarılabilir ve hah'lar, (çev. Fahri Unan), Ankara.
Said Halim Paşa (1998), Buhranlarımız ve Son Eserleri, (haz. M. Ertuğrul Düzdağ), İstanbul.
SAKAL, Fahri (1999), Ağaoğlu Ahmed Bey, Ankara.
SARAY, Mehmet (2003), "Hâkimiyet-i Milliyeyi Müdafaa İçin Atatürk'ün Komünizme ve Diktatörlüğe Karşı Verdiği Mücadele", Erzurum ve Sivas Kongreleri Sempozyumu (27-29 Mayıs 2002 Ankara), Ankara, 45-50.
ŞIVGIN, Hale (1996), "Atatürk'ün Hakimiyet Telakkisi", Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi (Doğumunun 125. yılında Atatürk Özel Sayısı), Sayı 80-81, Ankara, 4-7.
TANÖR, Bülent (1996), Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri (1789-1980), İstanbul.
TANPINAR, Ahmet Hamdi (1997), 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul.
TANSEL, Fevziye Abdullah (1977), Ziya Gökalp Külliyatı Şiirler ve Halk Masalları, Cilt I, Ankara.
TUNAYA, Tarık Zafer (1952), Türkiye'de Siyasi Partiler (1859-1952), İstanbul.
TÜFEKÇİ, Gürbüz D. (1986), Atatürk'ün Düşünce Yapısı, Ankara.
TÜNAY, Bekir (1984), "Mustafa Kemal ve İttihat ve Terakki", Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt I, Sayı 1, Ankara, 236-266.
Türkiye'de İslamcılık Düşüncesi Metinler/Kişiler, (1987), Cilt II, (haz. İsmail Kara), İstanbul.
TÜRKÖNE, Mümtaz'er (1989), "Ağaoğlu'ndan Medeniyet Dersleri", Türkiye Günlüğü, Sayı 2, Ankara, 35-38.
ÜNÜVAR, Süleyman (2005), "Cumhuriyet, Atatürk ve Milli Egemenlik", Türk Dünyası Araştırmaları, Sayı 154, İstanbul, 25-38.
YALÇIN, E. Semih (2003), "Milli Hâkimiyet", Erzurum ve Sivas Kongreleri Sempozyumu (27-29 Mayıs 2002 Ankara), Ankara, s.1-10.
Türk İnkılâp Tarihi ve Atatürk İlkeleri (Kolektif Eser), (1994), Ankara: Siyasal kitapevi.
YUVALI, Abdülkadir (1986), "Milli Hâkimiyet Anlayışımızın Dayandığı Tarihi Temeller", Milli Kültür, Sayı 53, Ankara, 46-49.