Ankara eyaleti Haymanateyn kazasının XIX. yüzyıl ortalarında sosyal ve ekonomik yapısı üzerine tespitler ve sonuçlar

Bu makalede Ankara eyaletine bağlı Haymaneteyn kazasının 19. yüzyıl ortalarındaki sosyal ve ekonomik yapısı temettuat defterlerine dayanılarak açıklanmadır. Başbakanlık Osmanlı Arşivinde Ankara eyaleti Haymanateyn kazasına ait toplam 91 adet temettuat defteri kaydı bulunmaktadır. Bunların tamamı Haymana’ya tabi toplam kırk iki köyü muhtevidir. Bu defterlerin incelenmesi neticesinde 19.yüzyıl ortalarında Haymaneteyn kazasının nüfus istatistikleri, hane reislerinin meslekleri ve gelir türleri ile bunlardan edindikleri gelirler, her yıl ödedikleri vergi türleri ve miktarları gibi her dönemde sosyal ve ekonomik yapıyı ifade eden rakamlara ulaşmamız mümkün olmuştur. Bu veriler ışığında bölgenin sosyal ve ekonomik hayatı ortaya çıkarılmıştır.

Findings and conclutions on the socio-economic structure of the country of Haymanateyn in the mid of 19 th century

This article aims at presenting the social and economic structure of Haymanateyn Country which belongs to Ankara state on the basis of temettuat register in the mid 19th century. The aim and frame of the article is based on the TUSOKTAR Project which is conducted efficiently by the Turkish Historical Society between 1995 and 2000. As a matter of fact, the electronic data system and the special program which were developed for the data related to past times of Ankara were utilized in this article. Therefore, the study intends to shed light and contribute to the social and economic lives of the Ottoman society within the frame of a local area in terms of both the archive materials and being a part of such a major project.

PDF

___

A. Arşiv Belgeleri
BOA, ML.VRD.TMT.nr. 734, 735, 736, 737, 738, 739, 740, 741, 742, 743, 744, 745, 746, 1371, 1372, 1373, 1375, 1376, 1377, 1378, 1379, 1380, 1381, 1382, 1383, 1384, 1385, 1386, 1390, 1391, 1392..
B. Tetkik Eserler
Afyoncu, Erhan, (2000). “Ulu Yörük”, Anadolu’da ve Rumeli’de Yörükler ve Türkmenler Sempozyum Bildirileri, Tarsus, s.1-9.
Ankara Salnameleri, (H.1300/M.1882). Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi
Ankara Salnameleri, (H.1318/M.1902). Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi
Ankara Salnameleri, (H.1320/M.1904). Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi
Arslan, Ömer Faruk, (2006). “Temettuat Defterlerine Göre (1844–1845) Havza’nın Sosyal ve Ekonomik Yapısı” Yüksek Lisans Tezi (Danışman: Yrd. Doç. Dr. Şennur Şenel), Ankara.
Çağatay, Neşet (1947). “Osmanlı İmparatorluğunda Reayadan Alınan Vergi ve Resimler”, DTCFD, V/1 (Ocak-Şubat), s.483–511.
Çakır, Coşkun, (2001). Tanzimat Dönemi Osmanlı Maliyesi, İstanbul, Küre Yayınları
Çalış, Bahattin, (1977). Dün Bugün Haymana, Ankara, Kaynak Kitapevi.
Davison, Roderic H., (2005). Osmanlı İmparatorluğu’nda Reform 1856–1876, İstanbul, Agora Kitaplığı.
Develioğlu, Ferit, (2008). Osmanlıca – Türkçe Ansiklopedik Lügat, Ankara, Aydın Kitapevi.
Eldem, Vedat, (1994). Osmanlı İmparatorluğu’nun İktisadi Şartları Hakkında Bir Tetkik, Ankara, Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Emecen, Feridun, “Ağnam Resmi”, DİA, C.I, .s.467-468.
Erdoğan, Emine, (2004). “Ankara’nın Bütüncül Tarihi Çerçevesinde Ankara Tahrir Defterlerinin Analizi(Tüsoktar Veri Tabanına Dayalı Bir Araştırma)” Basılmamış Doktora Tezi, Gazi Üniv.Sos.Bil.Enst., Ankara.
Erdoğan, Emine, (2007). “XVI. Yüzyılda Ankara Yörüklerini İktisadi Hayatı(Tahrir Defterlerine Göre)”, Anadolu’da Yörükler Tarihi ve Sosyolojik İncelemeler, Editör: Hayati Beşirli, İbrahim Erdal, Phoenix Yay., Ankara.
Ergenç, Özer (1995 ) XVI. Yüzyılda Ankara ve Konya, Ankara Enstitüsü Vakfı Yayınları, Ankara.
Evliya Çelebi Seyahatnamesinden Seçmeler, (2007). Karanfil Yayınları, İstanbul
Genç, Mehmet, (2007). Osmanlı İmparatorluğunda Devlet Ve Ekonomi, Ötüken yay., İstanbul.
Gündüz, Tufan (1996). “Osmanlı Devleti’nde Konar-Göçer Riayete Dair”, Akademik Araştırmalar, Yıl 1, S.3, s.84-87.
Güran, Tevfik, (1998). 19. Yüzyıl Osmanlı Tarımı, Eren yay., İstanbul.
Halaçoğlu, Yusuf, (1991). XVIII. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nun İskân Siyaseti ve Aşiretlerin Yerleştirilmesi, TTK. Ankara.
Halaçoğlu, Yusuf, (2000). “Osmanlı Döneminde Türkiye’nin Nüfus Yapısı ve Aşiretler”, Anadolu’da ve Rumeli’de Yörükler ve Türkmenler Sempozyum Bildirileri, Tarsus, s.137-147.
İnalcık, Halil, (2000). Osmanlı Sosyal ve Ekonomik Tarihi (1300-1600), (Editör: Halil İnalcık ve Donald Quataert, Türkçeye çev. Halil Berktay), C.I., İstanbul.
Karal, Enver Ziya, (1943). Osmanlı İmparatorluğunda İlk Nüfus Sayımı 1831, Ankara.
Karamursal, Ziya, (1989). Osmanlı Mali Tarihi Hakkında Tetkikler, Ankara, Türk Tarih Kurumu Basımevi
Karpat, Kemal, (1978, s.237-274). “Ottoman Population Records and The Census of 1881/1882-1893”, International Journal of Middle East Studies, 9.
Özdemir, Rifat (1991). “Ankara”, İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul, Cilt 3, s.207.
Pamuk, Şevket, (2007). Osmanlı – Türkiye İktisadi Tarihi, İstanbul, İletişim Yayınları
Quataert, Donald, (2008). Anadolu’da Osmanlı Reformu ve Tarım, İstanbul, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
Sayar, Ahmed Güner, (2006). Osmanlı İktisat Düşüncesinin Çağdaşlaşması, İstanbul, Ötüken Yayınları
Saydam, Abdullah, (2000). “XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Aşiretlerin İskânına Dair Gözlemler”, Anadolu’da ve Rumeli’de Yörükler ve Türkmenler Sempozyum Bildirileri, Tarsus, s.217-231.
Stanford Shaw, “The Ottoman Census System and Population 1831-1914”, International Journal of Middle East Studies, 9 (1978), s.325-338.
Şenel, Şennur, (2002). “XIX. Yüzyıl Ortalarında Ankara Eyalet Merkezinin Sosyal ve İktisadi Durumu” Basılmamış Doktora Tezi, G.Ü. Sos.Bil. Enstitüsü, (Danışman: Prof. Dr. Bahaeddin Yediyıldız), Ankara, 2002.
Şenel, Şennur-A.Fuat Karaman, (2008). “Ayaş’ın XIX.Yüzyıl Ortalarında Sosyal ve Ekonomik Yapısı Üzerine Tespitler ve Sonuçlar”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Hacettepe Üniv., Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, S.9, (Güz), s.505-542, Ankara.
Uçak, Halil İbrahim, (1986). Tarih İçinde Haymana, Ankara, Haymanalılar Yardımlaşma Ve Tanışma Derneği
Üzümeri, M.Ekrem, Selami Dinçer,-Sadi Kazancı, (1956). “Haymana” Türkiye Ansiklopedisi, Ankara, Cilt III,