Modern Türk şiirinde mitolojiye bağlı kaynaklanma sorunu

Mitoslar, bütün sanat dallarının beslendiği kaynaklardan biridir. Bu verimli ve geniş kaynak, belli bir değerler düzenini haber verir. İnsanın ürettiği mitoslar, toplumların bilinçaltında yaşar ve özellikle sanatçıların her zaman ilgisini çeker. Türk şiirinde, 1900’lere gelene kadar, İran kaynaklı mitoslara göndermeler yapılır. Türk modernleşmesi sürecindeki kaynak arayışlarına “mitoloji” de dâhil olur. Modern Türk şiirinde, mitolojiye bağlı bir “kaynaklanma” arayışı vardır. Yunan mitosları, Doğu ve İslâm kaynaklı menkıbeler ile Türk mitleri, bu arayışta yazar ve şairlerin ilgi odağı olmuştur. Bu ilgi, sadece şiirle sınırlı değil, aynı zamanda kültürle de ilgilidir. Makalemizde, mitoloji ilgisinin açtığı kültürel sorunlar, şiir bağlamında değerlendirilmiş ve modern Türk şiirindeki mitolojiye bağlı kaynaklanma sorunu irdelenmiştir.

Mythology based resource problem in modern Turkish poetry

Myths are one of the sources from which all art branches are fed. This efficient and vast source, gives information about certain values order. The myths produced by human being, live in the subconscious of societies and always attract attention of the artists. In Turkish poem, until 1900’s, Persian originated myths are referred to. During the Turkish modernization period, in search for a source “Mythology” was also included. In modern Turkish poem, there is a search in affiliating to mythology in terms of derivation. Greek myths, eastern and Islamic rooted legends and Turkish myths have always been hotspots of writers and poets in this search. This interest is not only limited to poem, but also it is related to culture. In this article, the cultural problems derived from the mythological interest, had been evaluated in terms of poem and the mythological origination problem caused in Turkish poem had been scrutinized.

PDF

___

AFACAN, Aydın (2003) Şiir ve Mitologya Cumhuriyet Dönemi Şiirinde Yunan ve Latin Mitologyası, İstanbul: Doruk Yayınları.
AHMET ZEKİ VELÎDÎ (1931) “Türk Destanının Tasnifi”, Atsız Mecmua, Mayıs/1, İstanbul.
ANDAY, Melih Cevdet (1963) “Kitaba Ek”, Yeditepe, Ocak/79.
ANDAY, Melih Cevdet (1979) Sözcükler, İstanbul, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
AYVAZOĞLU, Beşir (1987) Geçmişi Yeniden Kurmak, İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı.
CASSIRER, Ernst (1997) İnsan Üstüne Bir Deneme, (Çeviren: Necla Arat), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
CAUDWELL, Christopher (1988) Yanılsama ve Gerçeklik, (Çeviren: Mehmet H. Doğan), İstanbul: Payel Yayınları.
DOĞAN, Mehmet Can (2005) Şiiraze Şiirin İç Dikişi Üzerine Yazılar, Ankara: Elips Yayınları.
DOĞAN, Mehmet Can (2008) “Hümanist Bir Kültür Projesi: ‘İnsan’ ”, Türk Yurdu, Haziran/250, Ankara.
ELİADE, Mircea (1993) Mitlerin Özellikleri, (Çeviren: Sema Rifat), İstanbul: Simavi Yayınları.
ELİADE, Mircea (2000) “Mit, Bir Tanım Denemesi” içinde: Mitolojiler Sözlüğü, (Yöneten: Yves Bonnefoy), II. Cilt, (Türkçe baskıyı yayına hazırlayan: Levent Yılmaz), Ankara: Dost Yayınları.
ERCİLASUN, Bilge (1994) Servet-i Fünûn’da Edebî Tenkit, İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
ERCİLASUN, Bilge (1995) İkinci Meşrutiyet Devrinde Tenkit 1. Türkçü Tenkit, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
ERHAT, Azra (1978) Mitoloji Sözlüğü, İstanbul: Remzi Kitabevi.
ERTOP, Konur (1965) “Sanatımızda Bereketli Bir Kaynak: Mitologya”, Soyut, Mayıs/2.
ESİN, Emel (2006) Türklerde Maddi Kültürün Oluşumu, İstanbul: Kabalcı Yayınları.
EYUBOĞLU, Sabahattin (1938a) “Yeni Türk San’atkârı Yahut Frenkten Türke Dönüş”, İnsan, Nisan/1, İstanbul.
EYUBOĞLU, Sabahattin (1938b) “Fuzuli’de Şiir Telâkkisi”, İnsan, Mayıs/2, İstanbul.
EYUBOĞLU, Sabahattin (1938c) “Yaşayan Mazi”, İnsan, Birinci Teşrin/5, İstanbul.
GENÇOSMANOĞLU, Niyazi Yıldırım (1973) “Söyleşi”, Töre, Mart/22, Ankara.
İNAN, Abdülkadir (2000) Tarihte ve Bugün Şamanizm, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
KAPLAN, Ramazan (1998) Klâsikler Tartışması (Başlangıç Dönemi), Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
LEVEND, Agâh Sırrı (1984) Divan Edebiyatı Kelimeler ve Remizler, Mazmunlar ve Mefhumlar, İstanbul: Enderun Kitabevi.
MERİÇ, Cemil (1985) Bu Ülke, İstanbul: İletişim Yayınları.
METTRA, Claude (2000) “Mit İhtiyacı” içinde: Mitolojiler Sözlüğü, (Yöneten: Yves Bonnefoy), II. Cilt, (Türkçe baskıyı yayına hazırlayan: Levent Yılmaz), Ankara: Dost Yayınları.
MOLİNO, Jean “Mit ve Siyasal Kuram” içinde: Mitolojiler Sözlüğü, (Yöneten: Yves Bonnefoy), II. Cilt, (Türkçe baskıyı yayına hazırlayan: Levent Yılmaz), Ankara: Dost Yayınları.
NAMIK KEMAL (1975) Celâleddin Harzemşah, (Hazl. Hüseyin Ayan), İstanbul: Dergâh Yayınları.
NECATİGİL, Behçet (1983) Düzyazılar 2/Konuşmalar Konferanslar, İstanbul, Cem Yayınevi.
ÖMER SEYFETTİN (1919) “Garp Edebiyatı ve Yunan Klasikleri”, Türk Kadını Mecmuası, İkinci Kanun/15, İstanbul.
PAZ, Octavio (1995) Öteki Ses Şiir ve Yüzyılın Sonu, (Çev. Hüseyin Demirhan), Ankara: Suteni Yayıncılık.
PEPEYİ, Halûk Nihat (1951) Erenler, Gaziler Destanı, İstanbul: İsmail Akgün Matbaası.
SEVGİ, Ahmet-ÖZCAN, Mustafa (1995) Prof. Dr. Ali Cânip Yöntem’in Yeni Türk Edebiyatı Üzerine Makaleleri, Konya, Sözler Basım Yayın Dağıtım.
SÜREYA, Cemal (1966) “Mitoloji Havarileri”, Papirüs, Ağustos/3, İstanbul.
SÜREYA, Cemal (1982) Günübirlik, İstanbul: Adam Yayınları.
ŞAHABEDDİN SÜLEYMAN (1330/1914) “Nâyîler-Yeni Bir Gençliğin Karşısında”, Safahat-ı Şiir ve Fikir, Mart/1, İstanbul.
TÖKEL, Dursun Ali (2000) Divan Şiirinde Mitolojik Unsurlar-Şahıslar Mitolojisi, Ankara: Akçağ Yayınları.
TURAL, Sadık (1983) “Yahya Kemal’in Arayışlarının Yol Açtığı Bir Edebî Topluluk: Nâyîler” içinde: Ölümünün Yirmibeşinci Yılında Yahya Kemal Beyatlı, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
ÜLKEN, Hilmi Ziya (2006) Anadolu Kültürü ve Türk Kimliği Üzerine, İstanbul: Ülken Yayınları.
ÜNAYDIN, Ruşen Eşref (1985) Diyorlar ki, (Hazırlayan: Şemseddin Kutlu), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
YÜCEL, Hasan Âli (1945) “Yunan Özel Sayısı”, Tercüme, Mart/29-30, Ankara.
YÜCEL, Hasan Âli (1989) Edebiyat Tarihimizden, İstanbul: İletişim Yayınları.