Sosyal Bilgiler Öğretmen Adayları Perspektifinden Bilim, Teknoloji, Öğretim Materyali, Bilgi-İletişim ve Öğretmenlik Algısı

Bu araştırmada amaç, günümüz sosyal bilgiler öğretim programında vurgulanan beş temel kavram yardımıyla sosyal bilgiler öğretmen adaylarının kelime ilişkilendirme testi kullanarak bilişsel algılarını ortaya çıkarmaktır. Araştırmanın verileri 2017-2018 eğitim-öğretim yılı güz döneminde İç Anadolu Bölgesinde bir devlet üniversitesindeki 158 sosyal bilgiler öğretmen adaylarından toplanmıştır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan fenomenoloji deseni kullanılmıştır. Öğretmen adaylarına “Bilim”, “Teknoloji”, “Öğretim Materyali”, “Bilgiİletişim” ve “Öğretmenlik” olmak üzere beş kavram yöneltilmiş ve bu anahtar kavramların onlarda uyandırdığı çeşitli kelimelerle frekans tabloları oluşturulmuştur. Anahtar kavramlar arasındaki ilişki durumu incelendiğinde öğretmen adaylarının sadece iki anahtar kavram (Bilim ve Teknoloji) arasında doğrudan ilişki kurdukları, diğer anahtar kavramlar arasında doğrudan bir ilişki kuramadıkları sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmen adaylarının bu anahtar kavramlarla ilişkilendirdikleri kelime sayısının oldukça fazla ve geniş bir yelpazede olması sosyal bilgiler dersinin multidisipliner bir çalışma alanı olmasından kaynaklandığını kanıtlar niteliktedir. Bundan sonraki araştırmalar için sosyal bilgiler disiplinindeki farklı öğrenme alanlarından daha spesifik konuların ele alınarak bu konularla ilgili öğretmen ve öğretmen adayı algılarının ortaya çıkarılması önerilebilir.

Perceptions of Science, Technology, Instructional Material, Information-Communication and Teaching Profession from Pre-Service Social Studies Teachers’ Perspective

The aim of this study is to reveal the cognitive perceptions of prospective social studies teachers with the help of five basic concepts emphasized in today's social studies curriculum using the word association test. The data of the study were collected from the 158 prospective social studies teachers in a state university in the Central Anatolia Region in the fall semester of 2017-2018 academic year. Phenomenology design, one of the qualitative research methods, was used in the study. Prospective teachers were posed with five key concepts; Science, Technology, Teaching Material, Information-Communication and Teaching, and frequency tables were created with the various words that these key concepts awakened in them. When the relationship between key concepts was examined, it was concluded that prospective teachers established a direct relationship between two key concepts (Science and Technology) while they could not establish a direct relationship among the other key concepts (Teaching Material, InformationCommunication and Teaching). The fact that the number of words prospective teachers associate with these key concepts is quite extensive and this proves that the social studies course is a multidisciplinary field of study. It may be recommended that perceptions of teachers and prospective teachers about more specific subjects from different learning areas in the social studies discipline should be investigated in further studies.

PDF

___

Aküzüm, C. (2013). Eğitim ve teknoloji ile ilgili temel kavramlar. Sever, R. ve Koçoğlu, E. (Ed.), Sosyal bilgiler öğretiminde eğitim teknolojileri ve materyal tasarımı(s. 1-16) içinde. Ankara: Pegem Akademi.
Ata, B. (2010). Bilim ve teknolojinin sosyal değişme etkisi. Ata, B. (Ed.), Bilim teknoloji ve sosyal değişme (3. Baskı)(s. 1-11) içinde. Ankara: Pegem Akademi.
Balbağ, M. Z. (2018). Fen bilgisi öğretmen adaylarının kelime ilişkilendirme testi kit kullanılarak kütle ve ağırlık kavramlarına ilişkin bilişsel yapılarının belirlenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Estüdam Eğitim Dergisi, 3(1), 69–81.
Baloğlu Uğurlu, N. (2012). Sosyal bilgiler eğitiminde teknoloji araçlarının kullanımının önemi, Safran, M. (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi (2. Baskı)(s. 243-265) içinde. Ankara. Pegem Akademi.
Çelikkaya, T. (2013). Sosyal bilgiler öğretiminde araç-gereç ve materyal kullanının önemi. Sever, R. ve Koçoğlu, E. (Ed.), Sosyal bilgiler öğretiminde eğitim teknolojileri ve materyal tasarımı(s. 39-68) içinde. Ankara: Pegem Akademi.
Çelikten, M., Şanal, M., ve Yeni, Y. (2005). Öğretmenlik mesleği ve özellikleri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(19), 207-237.
Deveci, H., Çengelci Köse, T., ve Gürdoğan Bayır, Ö. (2014). Öğretmen adaylarının sosyal bilimler ve sosyal bilgiler kavramına ilişkin bilişsel yapıları kelime ilişkilendirme testi uygulaması. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(16), 101–124.
Durukan, U. G., Hacıoğlu, Y., ve Dönmez-Usta, N. (2016). Bilgisayar ve öğretim teknolojileri öğretmeni adaylarının “teknoloji” algıları. Journal of Computer and Education Research, 4(7), 24-46.
Ersoy, F. (2013). Teknolojinin tarihçesi ve eğitimde kullanımı. Sever, R. ve Koçoğlu, E. (Ed.), Sosyal bilgiler öğretiminde eğitim teknolojileri ve materyal tasarımı(s. 2138) içinde. Ankara: Pegem Akademi.
İnel, Y., Akar, C., ve Uztemur, S. (2016). Ortaokul 8 sınıf öğrencilerinin yönetim biçimleri kavramlarına yönelik algılarının kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla tespiti. Journal Of History School, 9(XXVIII), 523–540.
İşman, A., ve Eskicumalı, A. (2003). Eğitimde planlama ve değerlendirme (4. Baskı). İstanbul: Değişim Yayınları.
Kaya, B., ve Akış, A. (2015). Coğrafya öğrencilerinin hava kavramıyla ilgili bilişsel yapılarının kelime ilişkilendirme testi ile belirlenmesi. Journal of Turkish Studies, 10(7), 557–557.
Kaya, M. F., ve Taşdere, A. (2016). İlkokul Türkçe eğitimi için alternatif bir ölçme değerlendirme tekniği kelime ilişkilendirme testi. Journal of Turkish Studies, 11(9), 803–803.
Kayaduman, H., Sırakaya, M., ve Seferoğlu, S. S. (2011, Şubat). Eğitimde fatih projesinin öğretmenlerin yeterlik durumları açısından incelenmesi. Sözel bildiri, Akademik Bilişim’11 - XIII. Akademik Bilişim Konferansı, İnönü Üniversitesi, Malatya.
MEB [Milli Eğitim Bakanlığı] (2018, Mart). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar), http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201812103847686SOSYAL%20B%C4%B0LG%C4%B0LER%20%C3%96%C4%9ERET%C4% B0M%20PROGRAMI%20.pdf adresinden erişilmiştir.
Oktay, A. (1991). Öğretmenlik mesleği ve öğretmenin nitelikleri. Marmara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 3, 187-193.
Önal, N. (2017). Bilişim teknolojileri öğretmen adaylarının bölümlerine yönelik bilişsel algılarının kit aracılığıyla incelenmesi, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 18(2), 255-272
Safran, M. (2011). Sosyal bilgiler öğretimine bakış. Tay, B. ve Öcal, A. (Ed.), Özel öğretim yöntemleriyle sosyal bilgiler öğretimi (2. Baskı) (s. 2-16) içinde. Ankara: Pegem Akademi.
Saygılı, S. (2011). Paul K. Feyerabend’in bilim anlayışı: çoğulcu bilim kuramı, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 15(2), 83-94.
Taşdere, A., Özsevgeç, T., ve Türkmen, L. (2014). Bilimin doğasına yönelik tamamlayıcı bir ölçme aracı kelime ilişkilendirme testi. Fen Bilimleri Öğretimi Dergisi, 2(2), 129–144.
TDK [Türk Dil Kurumu], (2019, Mart). http://tdk.org.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5c9b2 598414b10.99980472 adresinden erişilmiştir.
UNESCO [United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization] (2006). Using ICT to Develop Literacy UNESCO ICT in Education Programme. Bankok, Thailand: United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO), www.unescobkk.org/education/ict (ISBN 92-9223088-3).
Uslu, S. (2014). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının özel alan yeterliklerine ilişkin özyeterlik inançlarının incelenmesi (Doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Yavuz, S., ve Coşkun, A. E. (2008). Sınıf öğretmenliği öğrencilerinin eğitimde teknoloji kullanımına ilişkin tutum ve düşünceleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (H. U. Journal of Education), 34, 276-286.
Zorlu, Y., ve Baykara, O. (2014). Teknoloji bilimin uygulaması mıdır? Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının görüşleri. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 123-144.