İDARİ USULDE ÖKSÜZ KALMIŞ BİR ALAN:İDARİ İŞLEMLERE KARŞI ZORUNLUİDARİ BAŞVURULARDAN KAYNAKLANANSORUNLAR

İdari işlemlerin hukuka uygunluğu yalnızca yargı denetimiyle sağlanmamakta, hukuka aykırılıklar idari denetim yoluyla da giderilebilmektedir. Yapılış amacı ve sonuç-ları bakımından ihtiyari başvurulardan farklı nitelikler taşıyan zorunlu idari başvurular, mahkemeye erişim hakkının kullanılabilmesi bakımından bariyer niteliği taşımaktadır. Adil yargılanma hakkını sınırlandıran bu başvuruların yapılış usulünün ve sonuçlarının kanunda düzenlenmesi gerekmektedir. Ancak mevcut uygulamada zorunlu başvuruların büyük bir kısmının zorunlu niteliğinin ve yapılış usulünün içtihat yoluyla belirlendiği görülmektedir. Bu başvurular bakımından kanunda son derece yüzeysel düzenlemeler yer almakta olup, bu haller içtihatla şekillenmiştir. Bu durum ise, sözü geçen alanın gri, belirsiz, “öksüz” hale gelmesine yol açmıştır. Zira, bu alanda yer alan başvurularda ba-zen ihtiyari başvuru yollarına ilişkin usuller kıyasen uygulanmış, bazense başvurunun niteliği dikkate alınarak özgün çözümler bulunmuştur. Üstelik bu çözüm arayışında tüm zorunlu idari başvurularda uygulanabilir ortak kurallar oluşturulamamış, içtihat birliği de sağlanamamıştır. Bu belirsizlik ise, başvurunun yapılması ve incelenmesi aşamasında mahkemeye erişim hakkının kaybına yol açacak uygulamalara sebep olmuştur. Ayrıca, zorunlu başvuru yolunun işletildiği hallerde idari yargıda dava konusu edilebilecek işle-min belirlenmesi aşamasında oluşan karmaşa hak kayıplarına sebep olabilmektedir. Pek çok sakıncayı barındıran bu karmaşanın ortadan kaldırılması için içtihadın yeniden göz-den geçirilmesi gerektiği şüphesizdir.

PDF

___

AKSOYLU Özge, “Yargıcın Bakış Açısıyla İdare Hukukunda “Kazanılmış Hak” Kavramı” Yıldızhan Yayla’ya Armağan, Galatasaray Üniversitesi Yayınları, Ar-mağan Serisi No:4, İstanbul, 2003, ss. 65-82.

AKURAL Sami / ZİYLAN Çetin, Danıştay Sekizinci Daire Kararları, Danıştay Yayınları, Ankara, 1974.

AKYILMAZ Bahtiyar / SEZGİNER Murat / KAYA Cemil, Açıklamalı İçtihatlı Türk İdari Yargılama Hukuku, Savaş Yayınevi, Ankara, 2019.

AKYILMAZ Bahtiyar, “Bir İdari Usul İlkesi Daha Anayasa m.40/2 Başvuru Yol-larının Gösterilmesi”, Yıldızhan Yayla’ya Armağan, Galatasaray Üniversitesi Yayınları, Armağan Serisi No:4, İstanbul, 2003, ss. 83-90.

AKYILMAZ Bahtiyar, İdari Usul İlkeleri Işığında İdari İşlemin Yapılış Usulü, Yetkin Yayıncılık, Ankara, 2000.

ALAN Nuri, “İptal Davalarının, Ön ve Esastan Kabul Şartları”, Danıştay Dergisi, S. 50-51, 1983, ss. 22-50.

ASLAN Zehreddin / BARLASS İrfan / BERK Kahraman / ARAT Nilay / SAYHAN Şebnem / BARDAKÇI Mehmet Akif / GÜMÜŞKAYA Gamze / KAĞITÇIOĞLU Mutlu / ALTINDAĞ Halil, Açıklamalı ve İçtihatlı İdari Yargılama Usulü Ka-nunu, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2019.

AVCI Mehmet Alpertunga / TAŞIR Ahmet, “Hukuk Devleti İlkesi ve Adil Yargılan-ma Hakkı Çerçevesinde Kamu İhale İşlemlerinde İdarî Başvuru Yolları”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 23, S. 1, 2015, ss. 95-115.

AYAYDIN Cem, İdare Hukukuna Giriş, İstanbul, 2008.BAĞRIAÇIK Ahmet, “İdari Yargılama usulü Kanunu’nun 11. Maddesine Göre Yapı-lan Başvuruya Zımni Retten Sonra Gelen Açık Ret Cevabının Dava Açma Süresi-ne Etkisi”, Ankara Barosu Dergisi, S. 3, 2018, ss. 81-102.

BAL Yakup / KARABULUT Mustafa / ŞAHİN Yahya, İdari Yargılama Usulü ile İlgili Danıştay 10. Dairesinin Seçilmiş Kararları, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2003.

BERK Kahraman, “İdare Hukukuna ve İdari Yargıya İlişkin Değerlendirmeler 1”, İs-tanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. LXV, S. 2, 2007, ss. 35-48.

BİLGİN Hüseyin, İdari Davalar ve Çözüm Yolları, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2018.

BÜLBÜL Erdoğan, İdari İşlemlerin Yürürlükten Kaldırılması, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2010.

CANDAN Turgut, Açıklamalı İdari Yargılama Usulü Kanunu, 7. bası, Yetkin Ya-yınları, Ankara, 2017.

CHAPUS René, Droit du contentieux administratif, 13e édition, Montchrestien, Paris, 2008.

CİDECİGİLLER Aynur, İdarenin Taraf olduğu Uyuşmazlıkların Sulh Yoluyla Çözülmesi, Adalet Yayınevi, Ankara, 2015.

Conseil d’Etat, Les Recours Administratifs Préalables Obligatoires (Etude adoptée par l’Assemblée générale du Conseil d’Etat, La Documentation fran-çaise, Paris, 2008.

ÇAĞLAYAN Ramazan, İdari Yargılama Hukuku, 5. bası, Seçkin Yayıncılık, An-kara, 2014.

DENİZ Yusuf / BOZ Selman Sacit / GÜRKAN Mehmet Fatih, “İdari Yargılama Usu-lü Kanunu’nun 11. Maddesine Göre Yapılan İdari Başvurular”, Selçuk Üniversi-tesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 21, S. 2, 2013, ss. 31-62.

DURAN Lutfi, “İdari Müracaatlar ve Bunlar Karşısında İdarenin Sükut Meselesi”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. XII, S. 1, 1946, ss. 130-199.

ERDEM KARAHANOĞULLARI Özlem, “İdari Davalarda Süre Sorunları”, İdari Yargı Panel, 11 - 12 Nisan 2003 Mersin, Türkiye Barolar Birliği Yayınları, 2003, ss. 87-121.

EREN Hayrettin / ŞİŞMAN Gülden, “Türk Tabipler Birliğine ve Tabip Odalarına Yapılacak İdari Başvurular”, Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. IV, S. 2, 2009, ss. 53-74.

ERKUT Celal, “İdari Davaya Konu Olabilecek Kesin ve Yürütülebilir İşlem Kav-ramı”, I. Ulusal İdare Hukuku Kongresi Birinci Kitap İdari Yargı 1-4 Mayıs 1990, Danıştay Matbaası, 1991, ss. 109 - 114.

ERKUT Celal, İptal Davasının Konusunu Oluşturma Bakımından İdari İşlemin Kimliği, Danıştay Yayınları No: 51, Ankara, 2015.

EROĞLU DURKAL Müzeyyen, İdari Makamların Sükutu, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2018.

ESİN Yüksel, Danıştay’da Açılacak Tazminat Davaları - Birinci Kitap: Usul, An-kara, 1976.

GIRARDOT Thierry - Xavier, “La theorie du recours administratif préalable obli-gatoire a l’épreuve de la commission de recours des militaires”, RFDA, 2006, Dalloz.fr. (Erişim: 16.03.2020).

GÖZLER Kemal / KAPLAN Gürsel, İdare Hukuku Dersleri, Ekin Yayıncılık, 14. bası, Bursa, 2013.

GÖZÜBÜYÜK A. Şeref / TAN Turgut, İdare Hukuku Cilt II İdari Yargılama Hu-kuku, 8. bası, Turhan Kitabevi, Ankara, 2016.

GÖZÜBÜYÜK A. Şeref, Yönetsel Yargı, 33. bası, Turhan Kitabevi, Ankara, 2013.

GÜNDAY Metin, İdare Hukuku, 11. bası, İmaj Yayıncılık, Ankara, 2017.

HATİPOĞLU Cengizhan, “İdari Merci Tecavüzü ve Dört Gri Alan”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, S. 21, 2015, ss. 359-384.

HONDU Selçuk, “İdari Yargılama Usulü Kanununda Yeralan İdari Usuller ve Uygu-laması”, T.C. Başbakanlık İdari Usul Kanunu Hazırlığı Uluslararası Sempoz-yumu, 17-18 Ocak 1998 Ankara, Bildiriler Kitabı, 1998, ss. 260-264.

IŞIKLAR Celal, “İdari Yargılamada İlk İncelemenin Sıra, Düzen ve Usulü”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, C. 1, S. 6, 2011, www.acarindex.com., (Erişim Tari-hi: 02.03.2020).

İŞÇİ Jülide, İdari Merci Tecavüzü, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2019.KAĞITÇIOĞLU Mutlu, “İdari İşlem Teorisi Çerçevesinde İdari Merci Tecavü-zü Kavramının Değerlendirilmesi”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, S. 30, 2017, ss. 237-271.

KAĞITÇIOĞLU Mutlu, “İdari İşlemin İcrailiği”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 103, 2012, ss. 267-284.

KAPLAN Gürsel, İdari Yargıda Dava Açma Süreleri, 3. bası, Turhan Kitabevi, Ankara, 2011.

KAPLAN Gürsel, İdari Yargılama Hukuku, 3. bası, Ekin Yayınevi, Bursa, 2018.

KARAHANOĞULLARI Onur, “Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin İyi İdare Konusunda Üye Devletlere CM/Rec (2007) 7 Sayılı Tavsiye Kararı”, (İngilizce’den çeviri), Danıştay Dergisi, S. 116, www.politics.ankara.edu.tr [Eri-şim Tarihi: 07.03.2020.]

KARAHANOĞULLARI Onur, “Zimni Retten Sonra Gelen Açık Yanıtlarda Dava Açma Süresi (İçtihat Değerlendirmesi)”, http://80.251.40.59/politics.ankara.edu.tr/karahan/makaleler/zimniredsonradangelenyanit.pdf, (Erişim Tarihi: 11.02.2020).

KARAHANOĞULLARI Onur, İdarenin Hukukla Kavranması: Yasallık ve İdari İşlemler, 3. bası, Turhan Kitabevi, Ankara, 2015.

KARAHANOĞULLARI Onur, İdari Yargı İdarenin Hukuka Zorlanması, Turhan Kitabevi, Ankara, 2019.

KAYA Cemil, “İdari Vesayet Makamının “Onay” İşleminin Hukuki Niteliği ve So-nuçları”, Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 6, S. 1-2, 2011, ss. 143-158.

KAYA Cemil, “Türk İdare Hukukunda İcrai Olmayan İdari İşlemler”, Gazi Üniver-sitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. IX, 2005, ss. 253-284.

KÜÇÜK Füsun Ceren, İdari Yargılama Usulü Kanununun 11. Maddesi Uyarınca Ya-pılan Başvurunun Kapsam ve Sonuçları, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2019.

LANDAIS Claire / LENICA Frédéric, “Précisions sur le régime des recours admi-nistratifs préalables obligatoires”, AJDA, 2005, Dalloz.fr. (Erişim: 18.03.2010).

MURATOĞLU Tahir, “İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 11. Maddesi Kapsamın-daki Başvurularda Başvuru Gününün Dava Açma Süresinin Hesabında Dikkate Alınıp Alınmayacağı Sorunu”, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 21, S. 34, 2016, ss. 1-24.

ODYAKMAZ Zehra / ÇINARLI Serkan / AVCIOĞLU AKSOY Ezgi, İdare Huku-kunda Yargı Öncesi Uyuşmazlık Çözüm Usulleri, 2. bası, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2018.

ONAR Sıddık Sami, İdare Hukukunun Umumi Esasları, C. 2, İsmail Akgün Mat-baası, İstanbul, 1966.

ÖNGÖREN Gürsel, Türk Hukukunda Dava Açma Süreleri, Kazancı Hukuk Ya-yınları, İstanbul, 1990.

ÖZKAN Gürsel, “4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu’nda Öngörülen Zorunlu İdari Başvuru Yolları”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, S. 17, 2014, ss. 63-110.

ÖZTÜRK K. Burak, Hak Arama Özgürlüğü Çerçevesinde Zorunlu İdari İtiraz, Yetkin Yayınları, Ankara, 2015.

PACTEAU Bernard, Contentieux administratif, 5e édition, PUF, Paris, 1999.

SANCAR Mithat, “İdari Yargılama Usulü Kanununun 10 ve 11. Maddeleri Bağla-mında İptal Davalarında Süre”, Amme İdaresi Dergisi, Mart/1990, S. 23/1, ss. 69-88.

SERTER Yusuf Sertaç, İdari Uyuşmazlıkların Çözümünde Yargı Dışı Bir Araç Olarak İdari Başvurular, Adalet Yayınevi, Ankara, 2015.

SEZER Yasin / BİLGİN Hüseyin, “Danıştay Kararlarında İdari Başvurular”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 57, S. 4, ss. 337-366.

SEZGİNER Murat, “İdari İşlem - İcrailik - Ayrılabilir İşlem - Yargısal Denetim”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. LXIX, S. l-2, 2011, ss. 241-250.

SEZGİNER Murat, “İdari Makamların Sükutu Üzerine Açılan Davalarda Süre”, Sel-çuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Şakir Berli’ye Armağan, C. 5, 1996, S. 1-2, ss. 417-441.

SOYBAY Selçuk, İdarenin Yargısal Olmayan Biçimlerde Denetimi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1994.

TAN Turgut, “İdarenin “Kesin İşlemleri” ve 5917 Sayılı Kanun Uygulaması”, Amme İdaresi Dergisi, C. 2, S. 4, 1969, ss. 99-115.

UYANIK Halit, “Türk İdare Hukukunda Zımni Red ve Zımni Kabul Müesseseleri Üzerine Değerlendirmeler”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. LXXII, S. 1, 2014, ss. 673-694.

VIEL Marie Therese / ÖNÜT Lale Burcu, “İdari Başvuru ve İdari Yargı Birleşimi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 14, S. 1, 2012, ss. 67-78.

YILDIRIM Ramazan, İdari Başvurular, 2. bası, Mimoza Yayınları, Konya, 2006.

YILDIRIM Turan, “İdari Usul Yasası Kapsamında İdareye Başvuru”, İdari Usul Ka-nunu Hazırlığı Uluslararası Sempozyumu 17-18 Ocak 1998, Bildiriler Kitabı, 1998, ss. 247-253.

YILDIRIM Turan, İdari Yargı, 2. bası, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2010.

YILDIZ AKGÜL Şerife, “İdarenin Hareketsizliğine Karşı Bir Çözüm Olarak Zımni Kabulün Uygulanabilirliği Meselesi”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi Özel Hukuk Sempozyum Özel Sayısı Cevdet Yavuz’a Armağan, 2012, ss. 3405 - 3434.

YILMAZ Dilşat, “Türk İdare Hukukunda İdari İşlemin “Kesin”liği Üzerine Bir De-ğerlendirme “Kime Göre?”, “Ne İçin?” Kesinlik”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fa-kültesi Dergisi, C. XXI, S. 2, 2017, ss. 105-153.

YILMAZ Dilşat, İdari İşlemin İcrailik Özelliği, Astana Yayınları, Ankara, 2014.

ZABUNOĞLU Yahya K., “İdari Yargıda Dava Açma Süresi”, I. Ulusal İdare Hu-kuku Kongresi, Birinci Kitap, İdari Yargı 1-4 Mayıs 1990, Danıştay Matbaası, 1991, ss. 187-207.