BİR MASALDAN MAGNA CHARTA’YA,MAGNA CHARTA’DAN 17. YÜZYILAMÜLKSÜZLEŞEN KÖYLÜLERİN HİKAYESİ

Bu makale bir hukuk tarihi araştırmasında birincil kaynak sayılmayacak bir me-tinden yola çıkarak erken modern dönemde iki farklı coğrafyada toprak mülkiyetinin bazı sorunsallarına eğilmeyi amaçlıyor. Aslen Rusya kökenli olup Türkiye sosyal gerçeklerine uyarlanmış bir halk masalı, makalenin çıkış noktası oldu. Masalda yer alan geçmişe özlem ve geçmişte ütopik bir Dünya düzeninin varlığı gibi temaların hukuk tarihinde bir karşılığı olup olmadığı, makalede konu edilen temel sorulardan biri sayılabilir. Zaman olarak 13. yüzyıldan 17. yüzyılın ortalarında kadar geçen süreyle sınırlanan makale, mekân olarak ise İngiltere ve Osmanlığı İmparatorluğu’ndaki sistem üzerinden gitmeyi tercih ediyor. Her iki ülkede köy-lünün toprağa erişimi, toprak üzerindeki haklarının tanımlanması, bu hakların zaman içinde kaybedilmesi, makalenin cevap aradığı edindiği temel sorular arasında sayılabilir.

___

ACKROYD Peter, The History of England Volume I Foundation, Pan Books, Londra, 2012.

AKGÜNDÜZ Ahmet, Osmanlı Kanunnâmeleri ve Hukuki Tahlilleri, C. 11, Os-manlı Araştırmaları Vakfı, İstanbul, 2016.

Araziye Dair Sultan Ahmed Han-ı Salis Kanunnâmesi, Türk Tarih Kurumu Kü-tüphanesi Serkis Karakoç Külliyatı 6108, Ankara.

Aşıkpaşazade Tarihi (Osmanlı Tarihi 1285-1502), (haz. Necdet Öztürk), Bilge Kültür Sanat, İstanbul, 2013.

AYDIN Mehmet Akif, Türk Hukuk Tarihi, 9. bası, İstanbul, Beta Yayınları, 2012.

BEAUD Michel, Kapitalizmin Tarihi 1500-2010, (çev. Fikret Başkaya), Yordam Kitap, İstanbul, 2015.

BIRRELL Jean, “Common Rights in the Medieval Forest: Disputes and Conflicts in the Thirteenth Century”, Past and Present, 117/1, 1987, ss. 22-49.

CİN Halil/AKYILMAZ Gül, Feodalite ve Osmanlı Düzeni, 2. bası, Çağ Üniversi-tesi Yayınları, Adana, 2000.

DARNTON Robert, The Great Cat Massacre and Other Episodes in French Cul-tural History, Basic Books, New York, 1984.

DAVIES Norman, Avrupa Tarihi, (çev. ed. Mehmet Ali Kılıçbay), (çev. Burcu Çığ-man vd.), İmge Kitabevi, Ankara, 2006.

DAVIES R.R., Lords & Lordship in the Britigh Isles in the Late Middle Ages, (haz. Brendan Smith), Oxford University Press, Oxford, 2009.

ELDEM Ethem, “Osmanlı Devleti ve Fransa 17. ve 18. Yüzyıllarda Devlet-Ekonomi İlişkilerine Karşılaştırmalı Bir Bakış”, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Problemler, Araştırmalar, Tartışmalar, (I. Uluslararası Tarih Kongresi Bildirileri) 2. bası., Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1998, s. 14-32.

FAROQHI Suraiya, “Coping with The Central State, Coping with Local Power: Otto-man Regions and Notables From the Sixteenth to the Early Nineteenth Century”, The Ottomans and the Balkans a Discussion Historiography, (haz. Fikret Adanır/Suraiya Faroqhi) Brill Publishing, Leiden, 2002, ss. 351-381.

FERGUSON Heather, The Proper Order of Things Language, Power, and Law in Ottoman Administrative Discourses, Stanford University Press, Kaliforniya, 2018.

FLEET Kate, “The Turkish economy, 1071-1453”, The Cambridge History of Tur-key Volume 1 Byzantium to Turkey 1071-1453, (haz. Kate Fleet), Cambridge University Press, New York, 2009, ss. 227-265.

FLEISCHER Cornell H., Tarihçi Mustafa Ali: Bir Osmanlı Aydını ve Bürokratı, (çev. Ayla Ortaç), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2013.

GENÇ Mehmet, “Osmanlı İktisadi Dünya Görünüşünün İlkeleri”, Osmanlı İmparatorluğu’nda Devlet ve Ekonomi, Ötüken Yayınları, İstanbul, 2010, s. 45-54.

GOLDSTONE Jack A., Revolution and Rebellion in the Early Modern World, University of California Press, Kaliforniya, 1991.

HILL Christopher, Dünya Altüst Oldu: İngiliz Devriminde Radikal Düşünceler, (çev. Uygur Kocabaşoğlu), İletişim Yayınları, İstanbul, 2013.

HOLLISTER C. Warren, Medieval Europe a Short History, 8. bası., ABD, McGraw-Hill, 1998.

HUBERMAN Leo, Feodal Toplumdan Yirminci Yüzyıla, (çev. Murat Belge), 17. bası., İletişim Yayınları, İstanbul, 2016.

İNALCIK Halil, “Aşıkpaşazade Tarihi Nasıl Okunmalı”, Söğüt’ten İstanbul’a Os-manlı Devleti’nin Kuruluşu Üzerine Tartışmalar, (haz. Oktay Özel/Mehmet Öz), 2. bası, İmge Yayınevi, İstanbul, 2005, s. 119-145.İngiltere’de Devrim Çağı 1603-1714, (çev. Uygur Kocabaşoğlu), İletişim Yayınları, İstanbul, 2016.

KAKINÇ Tarık Dursun, “Evvel Zaman İçinde Masal Vardı”, Deve Tellal Pire Ber-ber İken, Milliyet Yayınları, yyy., 1979, s. 9-24.

KEARNEY Hugh, Britanya Adaları Tarihi, (çev. Özgür Umut Hoşafçı), İnkılap Yayınevi, İstanbul, 2015.

KESKİNTAŞ Orhan, Osmanlı Siyasetnâmelerinde Adalet, Ahlak ve Nizam Üze-rine Bir İnceleme, İletişim Yayınevi, İstanbul, 2017.

KEYDER Çağlar “Osmanlı İmparatorluğu’nda Büyük Ölçekli Ticarî Tarım Var mıy-dı?”, Osmanlı’da Toprak Mülkiyeti ve Ticarî Tarım, (haz. Çağlar Keyder/Fa-ruk Tabak), (çev. Zeynep Altok), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1998, ss. 1-14.

“Köy, Köylü ve İmparatorluk”, Osmanlı İmparatorluğu, Toplum ve Ekonomi, 2. bası, Eren Yayınevi, İstanbul, 1996, s. 1-14.

“Kutadgu Bilig’de Türk ve İran Siyaset Nazariye ve Gelenekleri”, Osmanlı’da Dev-let, Hukuk ve Adalet, 3. bası, Kronik Kitap, İstanbul, 2016, s. 11-30.

LAMBERT Malcolm, Ortaçağda Dinsel Sapkınlıklar, (çev. Erdem Gökyaran), Ka-balcı Yayınevi, İstanbul, 2015.

LINEBAUGH Peter, The Magna Charta Manifesto Liberties and Commons for All, Berkeley, University of California Press, 2008.

Magna Charta, Büyük Sözleşme, (çev. Çiğdem Dürüşken), İstanbul, Kabalcı Ya-yınevi, 2009.

MCILWAIN Charles Howard, “Due Process of Law in Magna Charta”, Co-lumbia Law Review, S. 13-1, 1914, ss. 27-51, http://www.jstor.org/stable/1111001?seq=3#page_scan_tab_contents (Erişim tarihi: 07.09.2019)

MCKECHNIE William Sharp, Magna Charta a Commentary on the Great Char-ter of King John, 2. bası., James Maclehose and Sons, Glasgow, 1914.

METİN Sevtap, Magna Carta ve Sened-i İttifaktan Bugüne, On İki Levha Yayı-nevi, İstanbul, 2018.

MOORE Barrington Jr, Diktatörlüğün ve Demokrasinin Toplumsal Kökenleri, (çev. Şirin Tekeli/Alaeddin Şenel), 3. bası, İmge Yayınevi, Ankara, 2011.

OCAK Ahmet Yaşar, Osmanlı Toplumunda Zındıklar ve Mülhidler Yahut Dai-renin Dışına Çıkanlar (15.-17. Yüzyıllar), 4. bası, Tarih Vakfı Yurt Yayınevi, İstanbul, 2013.

REYHAN Cenk, Osmanlı’da Kapitalizmin Kökenleri Kent-Kapitalizm İlişkisi Üzerine Tarihsel-Sosyolojik Bir Çözümleme, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstan-bul, 2008.

RIGBY S.H., English Society in the Later Middle Ages: Class, Status, Gender, Macmillan, Londra, 1995.

ROBERTS J. M., Dünya Tarihi II. Cilt 18. Yüzyıl ve Sonrası, (çev. İdem Erman/Tansu Akgün), İnkılap Yayınevi, İstanbul, 2011.“Sikkenin Basılmadığı Akçenin Kesilmediği Zamanlardan Kalma Masal”, Deve Tel-lal Pire Berber İken, Milliyet Yayınları, yyy., 1979, s. 80-92.

STOYANOV Yuri, “Börklüce Mustafa ve Şeyh Bedreddin Ayaklanmasının Kıyamet-çi ve Mezhepsel Ayrımlarüstü Yönleri-Yorumlama Sorunları ve Araştırma İçin Yeni Bakış Açıları”, Uluslararası Börklüce Mustafa Sempozumu Bildirileri, (haz. KAYA, Alp Yücel vd.), Egeus Matbaası, İzmir, 2017, ss. 475-491.

SUMMERSON Henry, “Kingship, government and political life c. 1160-1280”, Short Oxford History of the British Isles the Twelfth and Thirteenth Centu-ries 1066-c. 1280, (haz. Barbara Harvey), Oxford University Press, Oxford, 2001, ss. 201-240.

TABAK Faruk, Solan Akdeniz 1550-1870 Coğrafî-Tarihsel Bir Yaklaşım, (çev. Nurettin Elhüseyni), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2010.TIETZSE Andreas, Mustafa Ali’s Counsel For Sultans of 1581C. 1, Osterreischen Akademie Der Wissenschaften, Viyana, 1979.

TOLSTOY Leo, “A Grain as Big as a Hen’s Egg”, Twenty-Three Tales by Tolstoy, (çev. L. Aylmer/M. Aylmer), Funk & Wagnalls Company, New York, 1907, ss. 134-135.

TURNER Ralph V., Magna Charta Through the Ages, Pearson Longman, Londra,2003.

WEISNER-HANKS Merry E., Erken Modern Dönemde Avrupa 1450-1789, Çev. Hamit Çalışkan, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2009.

WERNER Ernst, Büyük Bir Devletin Doğuşu Osmanlılar 1300-1481 Osmanlı Fe-odalizminin Oluşum Süreci, çev. Yılmaz Öner ve Orhan Esen, Yordam Kitap, İstanbul, 2014.

WERT Justin J., “With a Little Help from a Friend: Habeas Corpus and the Magna Charta after Runnymede”, PS: Political Science and Politics, S. 43-3, 2010, ss. 475-478.

WILKINSON B., “English Politics and the Politicians of the Thirteenth and Four-teenth Centuries”, Speculum, S. 30-1, 1955, s. 37-48, http://www.jstor.org/stab-le/2850036 (Erişim Tarihi: 16-09-2019).

YOUNG Charles R., “English Royal Forests under the Angevin Kings”, Journal of British Studies, S. 12-1, 1972, ss. 1-14, http://www.jstor.org/stable/175325, (Erişim tarihi: 12.04.2020).