BİREYSEL BAŞVURU KARARLARINDA CEZA MUHAKEMESİ HUKUKUNA İLİŞKİN UYUŞMAZLIKLAR BAKIMINDAN MAKUL SÜREDE YARGILANMA HAKKI

Şüpheli ya da sanığın soruşturma ve kovuşturma evresinde sahip olduğu temel haklar vardır. Masumiyet karinesi ilkesi ve suçlama hakkında bilgilendirilme, müdafiden yardım alma, tanığa soru sorma gibi haklar ceza davalarında önemli bir yer tutmaktadır. Ulusal ve uluslararası düzenlemelerde korunan adil yargılanma hakkı, yargılamanın mümkün olan en kısa sürede bitirilmesi alt ilkesini de barındırır. Ceza muhakemesi hukukuna ilişkin uyuşmazlıklar bakımından makul sürede yargılanma hakkının getirdiği güvenceler yadsınamaz. Özellikle tutuklu yargılanan kişilerde muhakemenin hızlı ve kesintisiz bir biçimde yürütülüp bitirilmesi beklenir. Kamu hukuku alanında bu hak; idari yaptırıma ilişkin uyuşmazlıklara değil, cezai uyuşmazlıklara uygulanır. Ancak uyuşmazlığın niteliği esasa bakılmak suretiyle özerk olarak belirlenmektedir. Sürenin makul olup olmadığı ise uyuşmazlığın başlangıç ve bitiş tarihi ile hesaplamada kullanılan değerlendirme ölçütleri göz önüne alınarak tespit edilir. Çalışma kapsamında tüm bu hususlar İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi ve Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru kararları çerçevesinde ele alınacaktır. Sonuç kısmında, kangrenleşen ve adeta kültürel bir tolerans haline gelen yargılamada gecikmeye karşı etkili olabilecek birtakım çare ve alternatifler önerilecektir

RIGHT TO TRIAL WITHIN A REASONABLE TIME IN TERMS OF CRIMINAL PROCEDURE LAW IN THE INDIVIDUAL APPLICATION DECISIONS

The suspected or accused has fundamental rights during the criminal investigation and prosecution phases. The principle of presumption of innocence and the right to be informed about the accusation, to benefit from the legal advice of a lawyer and to ask a question the witness is an important in criminal cases. The right to a fair trial, protected by national and international legislation, includes the sub-principle of concluding the trial as soon as possible. It is expected that the proceedings will be fast and uninterrupted, especially for those who are on arrested. This right in the field of public law; it is applied to criminal charge, not administrative sanctions. However, the notion is decided autonomously. Whether the period is reasonable or not is determined by considering the start and end date of the charge and the evaluation criteria used in calculation. Within the scope of the study, all these issues will be tackled with the decisions of individual application in the European Court of Human Rights and the Constitutional Court. In the conclusion part, some remedies and alternatives will be given against the delay in judgment, which has become gangrenous and a cultural tolerance.

PDF

___

AKBULUT Berrin, Türk Ceza Kanunu ile Kabahatler Kanununun Genel Hükümlerinin Yaptırım Hükümleri Dışında Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi, Adalet Yayınevi, 2010.

AKBULUT İlhan, “Ceza Davalarının Uzamasının Sebepleri”, Yargıtay Dergisi, C: 20, S. 4, 1994, ss. 436-457.

ALTINKÖK Serhat, “Bireysel Başvuru Açısından Suç Şüphelisi Olan Kişinin Yakalanması ve Tutulması/Gözaltına Alınması”, AÜHFD, C: 68, S. 2, 2015, ss. 267-328.

AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ, Adil Yargılanma Hakkı-Ceza Hukuku Yönü, Avrupa Konseyi Yayınları, 2014.

BALO Yusuf Solmaz, “Tutuklama Koruma Tedbirinin Bireysel Başvuruya Konu Olması ve Anayasa Mahkemesi’nin İmtihanı”, CHKD, C: 3, S. 1, 2015, ss. 7-31.

BAŞAR Mükerrem Onur, Avrupa İnsan Hakları Çerçevesinde Makul Sürede Yargılanma Hakkı, 12 Levha Yayıncılık, İstanbul, 2011.

BAYTAZ Abdullah Batuhan, “Hükme Bağlı Tutukluluk”, İstanbul Üniversitesi Ceza Hukuku ve Kriminoloji Dergisi, C: 6, S. 2, 2018, ss. 133-153.

CHADAMBUKA Zvıkomborero, “Serious Offences and the Right to Trial Within a Reasonable Time”, Essex Human Rights Review, Vol. 9, No. 1, June 2012, ss. 1-10. ÇELİK Abdullah, Adil Yargılanma Hakkı Rehberi, Anayasa Mahkemesi Yayınları, Ankara, 2014.

ÇIRAK Ezgi, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Çerçevesinde Adil Yargılanma Hakkının Uygulama Alanı”, D.E.Ü. HFD, Prof. Dr. Durmuş TEZCAN’a Armağan, C: 21, Özel Sayı, 2019, ss. 997-1028.

DİNÇ Güney, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine Göre Adil Yargılanma Hakkı, İzmir Barosu Yayınları, İzmir, 2006.

DOĞRU Osman / NALBANT Atilla, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi Açıklama ve Önemli Kararlar, 1. Cilt, Şen Matbaa, Ankara, 2012.

DOĞRU Osman / NALBANT Atilla, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi Açıklama ve Önemli Kararlar, 2. Cilt, Pozitif Matbaa, Ankara, 2013.

DÖNMEZER Sulhi / ERMAN Sahir, Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku, Cilt: 2, 14. Bası, Der Yayınları, İstanbul, 2019.

DUTERTRE Gilles, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarından Örnekler, Avrupa Konseyi Yayınları, 2003.

GÖKPINAR Mahmut, Adil Yargılanma Hakkının Asgari Gerekleri Karşısında Türk Kamu Hukuku, Adalet Yayınevi, Ankara, 2008.

GÖLCÜKLÜ Feyyaz / GÖZÜBÜYÜK Şeref, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması, 3. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara, 2002.

GÖLCÜKLÜ Feyyaz, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde Adil Yargılama”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, S. 49, 1994, ss. 199-234.

GÖLCÜKLÜ Feyyaz, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde Kişi Özgürlüğü ve Güvenliği”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, C: 49, S. 03, 1994, ss. 199-218.

GÖLCÜKLÜ Feyyaz, “Yargılama Makamları Önünde ‘Makul Süre’”, İnsan Hakları Merkezi Dergisi, Mayıs-Eylül 1991, C: 1, S. 2-3, ss. 1-6.

İNCEOĞLU Sibel, Adil Yargılanma Hakkı ve Yargı Etiği, Şen Matbaa, Ankara, 2007.

İNCEOĞLU Sibel, Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru El Kitapları Serisi- 4, Avrupa Konseyi Yayınları, 2018.

İNCEOĞLU Sibel, İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararlarında Adil Yargılanma Hakkı-Kamu ve Özel Hukuk Alanlarında Ortak Yargısal Hak ve İlkeler, Beta, İstanbul, 2002.

KANGAL Zeynel Temel, Kabahatler Hukuku, 2. Baskı, 12 Levha Yayıncılık, İstanbul, 2019.

KAŞIKARA Serhat, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 6. Maddesi Çerçevesinde Makul Süre İçerisinde Yargılanma Hakkı”, TBB Dergisi, S. 84, 2009, ss. 231-259.

KUNTER Nurullah, Ceza Muhakemesi Hukuku, 9. Bası, Yaylacık Matbaası, İstanbul, 1989.

MAHMUTOĞLU Fatih Selami, Kabahatleri Suç Olmaktan Çıkarma Eğilimi ve Düzene Aykırılıklar Hukukunda (İdari Ceza Hukukunda) Yaptırım Rejimi, Kazancı, İstanbul, 1995.

MAHONEY Paul, “Right to a Fair Trial in Criminal Matters Under Article 6 E.C.H.R.”, Judicial Studies Institute Journal, Vol, 4, No. 2, 2004, ss. 107- 129.

ÖZBEK Veli Özer / DOĞAN Koray / BACAKSIZ Pınar, Ceza Muhakemesi Hukuku, 13. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2020.

ÖZEN Muharrem / GÜNGÖR Devrim / OKUYUCU-ERGÜN Güneş, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında Türk Hukukunda Azami Tutukluluk Süresinin Hesaplanmasına İlişkin Değerlendirmeler”, Ankara Barosu Dergisi, C: 68, S. 4, 2010, ss. 181-187.

ÖZKAN-DUVAN Ayşe, “Bireysel Başvuru Kararlarında Makul Sürede Yargılanma Hakkı”, AÜHFD, C: 68, S. 1, 2019, ss. 287-336.

ÖZTÜRK Bahri / EKER KAZANCI Behiye / SOYER GÜLEÇ Sesim, Ceza Muhakemesi Hukukunda Koruma Tedbirleri, 3. Bası, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2019, s. 361.

ÖZTÜRK Bahri / TEZCAN Durmuş / ERDEM Mustafa Ruhan / SIRMA-GEZER Özge / SAYGILAR-KIRIT Yasemin Filiz / ALAN-AKCAN Esra / ÖZAYDIN Özdem / ERDEN-TÜTÜNCÜ Efser / ALTINOK-VILLEMIN Derya / TOK Mehmet Can, Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku, 14. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2020.

ŞENTUNA Mustafa Tarık, Öğreti ve Yargı Kararları Işığında Ulusal ve Ulus Üstü İnsan Hakları, Anayasa ve Ceza Yargılaması Hukuku Açısından Tutuklama ve Adli Kontrol, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2014.

ŞİRİN Tolga, Özgürlük ve Güvenlik Hakkı-Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru El Kitapları Serisi-1, Avrupa Konseyi Yayınları, Ankara, 2018.

TURAN Hüseyin, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihatlarında Makul Sürede Yargılanma Hakkı”, TAAD, S. 11, 2012, ss. 47-75.

ULUSLARARASI AF ÖRGÜTÜ, Adil Yargılanma Hakkı, (çev. F. A. Tamer / E. Kaplan), İletişim Yayınları, İstanbul, 2000.

ÜNVER Yener / HAKERİ Hakan, Ceza Muhakemesi Hukuku, 15. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2019.

VİTKOSKAS Dovydas / DİKOV Grigoriy, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Kapsamında Adil Yargılanma Hakkının Korunması, 2. Bası, Avrupa Konseyi Yayınları, 2018.

YENİSEY Feridun / NUHOĞLU Ayşe, Ceza Muhakemesi Hukuku Ders Kitabı, 2. Bası, Bahçeşehir Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2014.

YÜCEL Mustafa Tören, Yargı Sistemi Üzerine Denemeler, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2019.