ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARI IŞIĞINDA HAK İHLALİNİN KANUNDAN KAYNAKLANMASI SORUNU VE BU SORUNA İLİŞKİN ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

2010 yılında yapılan Anayasa değişikliği ile kabul edilen bireysel başvuru yolu, Anayasanın 148. maddesinin 3. fıkrasında düzenlenmiştir. Bireysel başvuruya ilişkin usul ve esaslara yer verilen 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un 45. maddesinin 3. fıkrasında ise bireysel başvuruya konu olamayacak işlem ve kararlara yer verilmiştir. Bu hükme göre, yasama işlemleri bireysel başvuruya konu edilememektedir. Ancak bireysel başvuru neticesinde tespit edilen bir hak ihlalinin kanundan kaynaklandığı durumlarda ihlalin ve ortaya çıkardığı sonuçların giderilebilmesi bakımından yapılması gerekenlere ilişkin de herhangi bir hükme yer verilmediği görülmektedir. Bu çalışmada, Anayasa Mahkemesinin son dönemde hak ihlalinin kanundan kaynaklandığını tespit ettiği kararlar çerçevesinde, hak ihlalinin en etkin şekilde nasıl giderilebileceğine ilişkin alternatif çözüm yolları ele alınmıştır.

THE PROBLEM OF THE VIOLATION OF RIGHTS ARISING FROM STATUTE IN THE LIGHT OF THE DECISIONS OF CONSTITUTIONAL COURT AND SUGGESTED SOLUTIONS RELATED TO THE PROBLEM

The individual application, which was accepted with the Constitutional amendment in 2010, is regulated in the 3rd paragraph of the 148th article of the Constitution. Whereas the transactions and decisions that cannot be subject to an individual application are stated in the 3rd paragraph of Article 45 of the Law on Establishment and Rules of Procedures of the Constitutional Court, numbered 6216. According to the 3rd paragraph of Article 45, the legislative transactions cannot be subjected to an individual application. However, in cases when a violation of rights arising from the statute, there is no legal provision stating what actions to be taken in order to remedy the violation and its consequences. In this study, some potential solutions are proposed to clear up ambiguities and to remedy for violations in most effective ways within the scope of the Constitutional Court’s decisions.

PDF

___

AYDIN Öykü Didem, “Türk Anayasa Yargısında Yeni Bir Mekanizma: Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 15, Sayı: 4, Yıl: 2011, ss. 121-170, s.124.

CASAS BAAMONDE Maria Emilia, “Amparo Başvurusu”, Anayasa Yargısı Dergisi, Cilt: 26, Yıl: 2009, ss.101-110.

DOĞRU Osman / NALBANT Atilla, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi Açıklama ve Önemli Kararlar, 1. Cilt, 1. Baskı, Şen Matbaa, Ankara, 2012.

EKİNCİ Hüseyin, “Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuruda Kabul Edilebilirlik Kriterleri ve İnceleme Yöntemi”, Anayasa Yargısı Dergisi, Cilt: 13, Yıl: 2013, ss.161-197, (“Bireysel Başvuruda Kabul Edilebilirlik Kriterleri”).

EKİNCİ Hüseyin; “Anayasa Mahkemesinin Bireysel Başvuru İş Yükü, Çözüme Yönelik Mahkeme Pratiği ve Öneriler”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Sayı: 5, Yıl: 2015, ss.391-432 (“Anayasa Mahkemesinin Bireysel Başvuru İş Yükü”).

ERCAN Evin Naz, Hapishanelerde İfade Özgürlüğü Bakımından Kitap Yasakları, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Galatasaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2020.

ERDİNÇ Tahsin, “Kaşılaştırmalı Olarak Türk Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Hakkı (Anayasa Şikâyeti), TAAD, Sayı: 20, Yıl: 6, Ocak 2015, ss. 87-138.

ERGÜL Ozan, “Sporda Zorunlu Tahkim - Bireysel Başvuru İlişkisi: ‘Yargı Denetimi Dışında Bırakılan İşlemleri’ Dar Yorumlamak Mümkün Değil mi?”, Anayasa Yargısı Dergisi, Cilt: 32, Yıl: 2015, ss.67-78.

ESEN ARNWINE Selin, “İspanya’da Bireysel Başvuru Yolu”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 52, Sayı: 4, Yıl: 2003, ss. 249-271.

GÖZLER Kemal, Türk Anayasa Hukuku, 2. Baskı, Ekin Yayınları, Bursa, 2018.

GÖZTEPE Ece, “Türkiye’de Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru Hakkının (Anayasa Şikâyeti) 6216 Sayılı Kanun Kapsamında Değerlendirilmesi”, TBB Dergisi, Sayı: 95, Yıl: 2011, ss.13- 40, (“Türkiye’de Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru Hakkı”).

GÖZTEPE Ece, “Bireysel Başvuru Kararlarının Bağlayıcılığı ve İcrası Sorunu ile Kurumsallaşma İhtiyacı”, Anayasa Yargısı Dergisi, Cilt: 33, Yıl: 2016, ss.93- 118, (“Bireysel Başvuru Kararlarının İcrası Sorunu”).

HOLZINGER Gerhart; “Avusturya Anayasa Hukukunda Anayasa Şikâyeti ve Bireysel Başvuru”, Anayasa Yargısı Dergisi, Cilt: 26, Yıl: 2009, ss.61-79.

İNCEOĞLU Sibel, “Norm Temelli Denetimden Olay Temelli Denetime: İHAS’a Uyum Işığında Bir Değerlendirme”, Anayasa Yargısı Dergisi, Cilt: 30, Yıl: 2013, ss.83-106.

İNCEOĞLU Sibel, Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru Bireysel Başvuru Türkiye ve Latin Modelleri, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2017, (Bireysel Başvuru Türkiye ve Latin Modelleri).

İYİMAYA Ahmet, “Bireysel Başvuru İncelemesinde Anayasaya Uygunluk Denetimi Sorunu ve İnsan Hakları Mahkemesi Modeli”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı: 116, Yıl: 2016, ss. 417-448.

KANADOĞLU Korkut, Anayasa Mahkemesi, Beta Yayınları, İstanbul, 2004.

KANADOĞLU Korkut, Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2015.

KAPLAN Recep, Bireysel Başvuruda Konu Bakımından Yetki Kriteri, Bireysel Başvuru Kabul Edilebilirlik Kriterleri Rehberi, (Editörler: Muharrem İlhan Koç, Recep Kaplan), Anayasa Mahkemesi Yayınları, Epa-Mat Basım Yayıncılık, Ankara, 2017, ss.91-119.

KARAN Ulaş, Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru Rehberi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2015.

KARAN Ulaş, “Bireysel Başvuru Kararlarının İcrası: Eski Alışkanlıklar, Yeni Sorunlar, Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru Usulünün İlk Dört Yılına Dair Bir Değerlendirme”, https://insanhaklarimerkezi.bilgi.edu.tr/media/uploads/ 2017/08/21/bireysel_basvuru_kararlarinin_icrasi_bilgi_universitesi.pdf (Erişim Tarihi: 06.01.2020).

KILINÇ Bahadır, “Karşılaştırmalı Anayasa Yargısında Bireysel Başvuru (Anayasa Şikâyeti) Kurumu ve Türkiye Açısından Uygulanabilirliği”, Anayasa Yargısı Dergisi, Cilt: 25, Yıl: 2008, ss.19- 59.

KOÇ Muharrem İlhan, “Bireysel Başvuru Kararlarının İcrasına İlişkin Düzenlemeler ve Kurumsal Yapılanma İhtiyacı”, Anayasa Yargısı Dergisi, Cilt: 33, Yıl: 2016, ss. 133-141.

KONTACI Ersoy, “Bireysel Başvuruda Amaçsal Yorum: Örtülü İdari İşlem Niteliğinde Kanun Hükümleri”, https://anayasatakip.ku.edu.tr/wp-content/uploads/ sites/ 34/2017/08/Ersoy Kontacı-Örtülü-İdari-İşlem-Niteliğinde-Kanun-Hükümleri.pdf (Erişim Tarihi: 16.02.2021).

MELLINGHOF Rudolf, “Federl Almanya Cumhuriyeti’nde Anayasa Şikayeti”, Anayasa Yargısı Dergisi, Cilt: 26, Yıl 2009, ss. 31-44.

ODER Bertil Emrah, Anayasa Yargısında Yorum Yöntemleri, Beta Yayınları, İstanbul, 2010.

ODER Bertil Emrah, “Bireysel Başvuruda Kanunilik Ölçütü Tutarlılık ve Stratejik Kullanım Sorunları”, Güncel Hukuk Dergisi, Sayı: 154-10 / Ekim 2016, ss.12- 17.

SABUNCU Yavuz / ARNWINE ESEN Selin, “Türkiye İçin Anayasa Şikâyeti Modeli Türkiye’de Bireysel Başvuru Yolu”, Anayasa Yargısı Dergisi, Cilt: 21, Yıl: 2004, ss. 229-246.

SAĞLAM Fazıl, Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru (Anayasa Şikâyeti / Anlamı, Kapsamı ve Olası Sorunlar), TBB Yayınları, Birinci Baskı, Ekim 2011, Ankara, ss.20-32.

ŞAHBAZ İbrahim, “Yargıtay ve Bireysel Başvuru Yolu”, Anayasa Hukuku Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 7, Yıl: 2015, ss. 175-225.

ŞİRİN Tolga, Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Bireysel Başvuru Hakkı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2015.

ŞİRİN Tolga, Bireysel Başvuru Usul Hukuku, Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru El Kitapları Serisi-7, Mrk Baskı ve Tanıtım, Ankara, 2018.

YALÇINÖZ Bahadır, “Bireysel Başvuruya Konu Olamayacak İşlem ve Kararlar”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Sayı: 2, Yıl: 2013, ss.187-206.

TANÖR Bülent / YÜZBAŞIOĞLU Necmi, 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, 19. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul, 2019.