Cumhuriyet Döneminde (1923-1960 Arası) Meâl Çalışmaları

Kur’ân’a yapılan güzel hizmetlerden biri de onun çeşitli dillere tercüme edilmesidir. Şüphesiz Allah kelâmını beşer lisanına tercüme etmenin büyük zorlukları vardır. Kur’an-ı Kerim gibi üstün edebî ve mânevî özellikler taşıyan bir kitabı tam olarak başka dile aktarmak mümkün değildir. Bu nedenle Kur’an’ın başka dillere aktarılmasına “tercüme” yerine “eksik ifade” anlamına gelen “meâl” terimi tercih edilmiştir. Kur’an’ın Arapça dışındaki dillere çevirisinin Hz. Peygamber (s.a.v.) zamanında başladığına dair rivayetler vardır. Zamanımızda 100’den fazla dile çevrildiği bilinmektedir. Araştırmalardan elde edilen verilere göre Kur’an tam olarak, ilk defa Hicrî IV. veya V., Miladî X. veya XI. Asırda Saman oğulları devleti dönemde önce Farsçaya sonra da Türkçeye tercüme edilmiştir. Daha sonra da Anadolu Türkçesine satır arası veya tefsir şeklinde tercüme edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Kur’ân-ı Kerim; Tercüme; Meâl; Türkçe; Meşrutiyet; Türkiye; Cumhuriyet; Mâverâunnehir; Anadolu

Holy Quran “Meal” in the Republican Period of 1923-1960

One of the important services to the Holy Qur’an is its translation into various languages. There are certainly great challenges in translating the word of Allah into the various human languages. It is not possible to fully translate a book containing such outstanding literary and spiritual aspects such as the Holy Qur’an. Therefore the translation of the Qur’an into another language is called “Meal” (missing expression) instead of “translation” in the Turkish language. There are reports stating that the translation of the Qur’an into other languages began at the time of the Prophet Mohammad (PBUH). Today the Qur’an is already translated into more than 100 languages. According to data obtained from the research, the first translation of the Quran was done in the IV. or V. Hijri Calendar (X. or XI. Gregorian) during Samangogulları period, first into Persian and then into Turkish. Later, it was translated into the Anatolian Turkish language in the form of cross the line or commentaries.

Keywords:

Holy Quran; Translation; Meal; Turkish; Constitutionalism; Turkey; Republic; Maveraunnehir (Land Beyond the River); Anatolia,

PDF

___

Akdemir, Salih, Cumhuriyet dönemi Kur’an Tercümeleri, Ankara, 1989.
Akpınar, Ali, “Ömer Rıza Doğrul (1893-1952) ve ‘Tanrı Buyruğu’ Adlı Eseri ve Meâl Dünyasına Katkısı”, Kur’ân Meâlleri Sempozyumu I, İzmir, 2003.
Albayrak, Nurettin, “Hüseyin Kazım Kadrî”, DİA, XVIII, İstanbul, 1998.
Ateşyürek, Mehmet, “Vehbî Efendi”, DİA, XXVIII, Ankara, 2003.
Aydar, Hidayet, Kur’an-ı Kerim’in Tercümesi Meselesi, İstanbul, 1996.
Baltacıoğlu, İsmail Hakkı, Kur’an, Ankara, Yıldız Matbaacılık ve Gazeteci- lik T.A.Ş, 1957.
Cemil Said (Dikel), Kur’an-ı Kerim Tercemesi, İstanbul, Şems Matbaası 1924.
Cerrahoğlu, İsmail, Tefsire Giriş, İstanbul, 1981.
Cündioğlu, Dücane, Türkçe Kur’an ve Cumhuriyet İdeolojisi, İstanbul, 1998.
________, “Matbû Türkçe Kur’ân çevirileri ve Kur’ân Çevirilerinde Yöntem Sorunu”, Kur’ân Sempozyumu II, Ankara, 1995.
________, Bir Kur’â Şairi, İstanbul, 2000.
Çantay, Hasan Basri, Kur’an-ı Hakîm ve Meâl-i Kerîm, 3 cilt, İstanbul, İsmail Akgün Matbaası, 1952-1953.
Demirci, Muhsin, Tefsir Usûlü ve Tarihi, İstanbul, 2001.
Doğrul, Ömer Rıza, Kur’an-ı Kerim’in Tercüme ve Tefsir-i Şerifi: Tanrı Buy- ruğu, 2 cilt, İstanbul, Akşam Matbaası, 1934.
Elmalılı Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’an Dili: Yeni Meâlli Türkçe Tefsir, İstan- bul, Ebuzziya Matbaası, 1935-1938.
Gölpınarlı, Abdulbaki, Kur’an-ı Kerim ve Meâli, 2 cilt, İstanbul, Remzi Ki- tabevi Matbaası, 1955.
Hey’et, Nûru’l-beyân, Kur’an-ı Kerim’in Türkçe Tercümesi, nâşir İbrahim Hilmi (Çığıraçan), 2 cilt, İstanbul, Matbaa-i Âmire, 1924-1925.
Hey’et, Türkçe Kur’an-ı Kerim Tercümesi, nâşir İbrahim Hilmi (Çığıraçan) Kitaphanesi, İstanbul, Marifet Matbaası, 1925-1926.
Hey’et, Terceme-i şerife- Türkçe Kur’an-ı Kerim, Yeni Şark Kütüphanesi, İs- tanbul, Matbaa-i Ahmed Kamil, 1926.
Hey’et, Türkçeli Kur’an-ı Kerim, 2. bs., Tabi’ ve Nâşiri Şark ve Meârif Kü- tüphaneleri, İstanbul, Ahmed Kâmil Matbaası, 1927.
Hey’et, Kur’an, İstanbul, Arıkan Kitapevi, Ekicigil Basımevi, 1959.
Hey’et, (Prof. Dr. Hayrettin Karaman, Prof. Dr. Mustafa Çağrıcı, Prof. Dr.