Cinsiyete Dayalı İşbölümü Bağlamında ‘Bayan Orkestra’ Pratiği: DJ Cannur Örneği

Cinsiyete dayalı işbölümü, toplumu her yerinden saran eril tahakkümün bir görüngüsü, izdüşümüdür. Mesleklerin cinsiyetlendirilmesi, aslen toplumdan topluma farklılık göstermektedir. Bu çalışma, kendisini DJ Cannur olarak ta nıtan bir kadın müziyen örneğinde “bayan orkestra” pratiğine odaklanacaktır. Müzisyenlik birçok kültürde erkek mesleği olarak görülmektedir. Bu noktada “bayan orkestra”lar toplumsal ön kabulleri, bu kabullerin en keskin olduğu yerden, muhafazakâr toplulukların içinden alaşağı eder. Ancak bu alaşağı etme eril tahakkümün hem bir sonucu hem de yeniden üretilmesini içerir. Bayan orkestralar vardır çünkü muhafazakâr topluluklarda kadınların erkekler ile eğlenmesi ve bu bağlamda erkek orkestraların olduğu eğlencelerde eğlenmesi hoş karşılanmaz.Ancak bu durum aynı topluluklar tarafından hoş karşılanmayan başka bir durum ile çözüme kavuşur: kamusal alanda müzisyenlik yapan kadınlar. Böylelikle özellikle muhafazakâr topluluklardaki kına geceleri gibi kadın kadına eğlencelerdeki müzisyen ihtiyacına cevaben, kendilerini “Bayan Orkestra” olarak adlandıran DJ ve müzisyenler ortaya çıkmıştır. Bu bağlamda, İzmir’in Kemalpaşa ilçesinde çoğunlukla muhafazakâr topluluklara “bayan orkestra hizmeti” veren DJ Cannur ise örnek olayımızı oluşturur. Çalışma “bayan orkestra” pratiğini cinsiyete dayalı işbölümü bağlamında ele almayı amaç lamaktadır. Bu bağlamda, çalışmada öncelikle cinsiyete dayalı işbölümü ve müzikteki izdüşümü incelenmiştir. Daha sonra cinsiyetlendirilmiş bir eğlenme pratiği olarak kına gecesi ve bu ritüelin “bayan orkestra”ların orta çıkışındaki rolü üzerinde durulmuştur. Son olarak yapılan görüşmeler ışığında bir analiz denemesi yaplmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Bayan orkestra, toplumsal cinsiyet, kına gecesi, eril tahakküm, cinsiyete dayalı işbölümü

Bayan Orchestra Practice in the Context of Gendered Division of Labour: The Case of DJ Cannur

The gender division of labour is a phenomenon that projects masculine domination that pervades society. The gendering of occupations is essentially different from society to society. However, most cultures see music is seen as a male occupation At this point, “bayan orchestras”, musical practices that are done by women-only musicians and for women-only audience subvert social presumptions about the gender of conservative communities, which is both a result and reproduction of masculine domination. There “bayan orchestras” in conservative communities are results of banning women to dance in the presence of men. In this context; It is also not welcome for women to dance in entertainment with male orchestras. However, this situation is resolved by women performing music in the public sphere, which may not be welcomed, either. Thus, DJs and musicians who call themselves “bayan orchestra” emerge in response to the need for musicians in women-only entertainments, especially in conservative communities, such as henna nights. In this context, DJ Cannur, who provides bayan orchestra service” to mostly conservative groups in the Kemalpaşa district of İzmir, is our case study. This study aims to examine the “bayan” orchestra practice in the context of gender division of labour. In this context, first, gender division of labour and gender division of labour in music are examined. Afterwards, henna night as a gendered entertainment practice and the role of this ritual in the emergence of “bayan orchestras” are emphasized. Finally, an analysis based on interviews is presented.

Keywords:

"Bayan"orchestra, gender, masculine domination, gender division of labour, henna night,

PDF

___

Altman, D. (2003). Küresel seks (S. Çağlayan, Çev.) Kitap.
Auslander, P. (2004, Jan.). I wanna be your man: Suzi Quatro’s musical androgyny. Popular Music, 1(23), 1-16.
Antmen, A. (2012). Sanat / Cinsiyet. İletişim.
Bourdieu, P. (2015). Eril tahakküm (2. b.), (B. Yılmaz, Çev.) Bağlam.
Broughton, S., Ellingham, M., Lusk, J., & Clark, D. (2006). The rough guide to world music Africa & Middle East. Rough Guides.
Çerezcioğlu, A. (2015). Gender in the Izmir extreme metal scene. F. Kutluk, & U. Türkmen içinde, In Which Direction is Music Heading? (s. 61-74). Cambridge Scholars.
Engels, F. (1990). Ailenin, özel mülkiyelin ve devletin kökeni (9. b.). (K. Somer, Çev.) Sol.
Erol, A. (2009). Müzik üzerine düşünmek. Bağlam.
Goodwin, G. (1998). Osmanlı kadının özel dünyası (S. Gül, Çev.) Sabah Kitapları.
Haviland, W. A., Prins, H. E., Walrath, D., & McBride, B. (2008). Kültürel Antropoloji. Kaknüs.
Kaemmer, J. E. (1993). İnsan yaşamında müzik (Y. Özer, Çev.) Yayımlanmamış çeviri.
Kaniyolu, C. E. (2010). Popüler müzikte din teması: “Yeşil pop”. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
Kutluk, F. (1997). Müziğin tarihsel evrimi. Çiviyazıları.
Kutluk, F. (2016). Müzikte cinsellik ve toplumsal cinsiyet. H2O.
Marshall, G. (1999). Sosyoloji sözlüğü (O. Akınhay, & D. Kömürcü, Çev.) Bilim ve Sanat.
Mimaroğlu, İ. K. (1961). Musiki tarihi. Varlık.
Mill, J. S. (1869). The subjection of women. Longmans Green Reader and Dyer.
Newland, K. (1980). Women, men, and the division of labour. Worldwatch Institute.
Nochlin, L. (2012). Neden hiç büyük kadın sanatçı yok? A. Antmen içinde, Sanat/Cinsiyet (s. 119-160). İletişim.
Oakley, A. (1985). Sex, gender and society. Gower.
Özmen, N. (2015). Edirne romanlarında geçiş ritüelleri ve din. Rağbet.
Say, A. (2012). Müzik tarihi (8. b.). Müzik ansiklopedisi.
Straw, W. (1990). Characterizing rock music culture: The case of heavy metal. S. Frith, & A. Goodwin (Dü) içinde, On Record: Rock, Pop and the Written Word (s. 97-110). Routledge.
Talay, F. (1959). Musiki tarihi. İstanbul.
Tan, M. (1979). Kadın, ekonomik yaşamı ve eğitimi. Türkiye İş Bankası Kültür.
Taşan, T. (2000). Kadın besteciler. Pan.
Thomas, H., & Thomas, D. L. (1968). Ünlü bestecilerin hayat hikâyeleri. Doğan Kardeş.
Yener, F. (1976). Müzik kılavuzu. Milliyet.
Yılmaz, M. (2010a). Türkiye’de kına yakma geleneği ve kına türküleri. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi.
Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Yılmaz, C. (2010b). Toplumsal cinsiyet ve müzik: Bergamalı roman kadınların profesyonel müzisyenlik modeli olarak “dümbelekçilik”. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
Elektronik kaynaklar: Daktilo1984. https://www.youtube.com/watch?v=I2SE_Cdd7hw. 25 Mayıs 2021 tarihinde erişildi. Hakyemez, A. G. 2020. https://www.aysegulayhakyemez.com/2012/03/turkiyenin-ilk-kadin-klasik orkestrasi-feministanbul-ilk-konserini-verdi.html. 25 Mayıs 25 2021 tarihinde erişildi.