Türk Aydınlarında Cumhuriyet: Farklı Siyasal Duruşlar ve Farklı Sonuçlar

Cumhuriyet nedir? Bir yönetim biçimi mi, bir siyasal rejim mi? Yoksa her iki anlamı da içermekte midir? Cumhuriyetçi gelenek hangi değerler üzerinde yükselmiştir? Bu açıdan liberal demokratik gelenekle ortak yanları ve liberal demokrasiden farklılıkları nelerdir? Cumhuriyet, ülkemizde sadece bir yönetim biçimini mi ifade etmektedir? Yoksa, onu siyasal rejim olarak nitelendirmemizi sağlayan daha derin anlamlara mı sahiptir? Bu bağlamda, kendilerini farklı siyasal kesimde konumlandıran aydınlarımız, genel olarak ve Türkiye özelinde konuya nasıl yaklaşmaktadırlar? Çalışmada bu ve benzeri soruların yanıtları aranmaya çalışılmıştır. Bu amaçla, liberal kesimden Mustafa Erdoğan, sol kesimden Mümtaz Soysal ve "millici" kesimden Süleyman Seyfi Öğün çalışma kapsamına alınarak, bu aydınların cumhuriyet konusundaki görüş ve düşünceleri cumhuriyet ve cumhuriyetçi kuram açısından incelenmiştir

The Republic in the Minds of Turkish Intellectuals: Different Political Standings and Different Results

What is republic? Is it a form of government or a political regime? Or does it include both? On which of the virtues republican tradition has developed? In this sense, what are its similarities with and differences from liberal democratic tradition? In our country, does republic have the only meaning of a form of government or does it have a deeper meaning that can be described as a political regime? In this respect, how do Turkish intellectuals who have different political views approach to the subject in general and to Turkish case in particular. This study has tried to clarify the answers of such questions. For that purpose, the views and analyses of Mustafa Erdoğan who can be viewed as liberal, Mümtaz Soysal who can be viewed as leftist, and Süleyman Seyfi Öğün who can be viewed as nationalist, have been studied from the context of republic and republicanism.

PDF

___

ATEŞ, T. (1986), Cumhuriyet, İstanbul: Süreç Yayıncılık.
BARRY, N. (1995), An Introduction to Modern Political Theory, London: Macmillan.
BOSTANCI, M.N. (2002), Cumhuriyetimiz, Ankara: Vadi Yayınları.
CANGIZBAY, K. (2000), Hiçkimsenin Cumhuriyeti, Ankara: Ütopya Yayınları.
CAPOZZI, E. (1998), "Republicanism and Representative Democracy: The Heritage of James Harrington", European Review of History, Autumn 98, Vol. 5, Issue 2, pp. 197-204.
ÇAHA, Ö. (1999), Sivil Toplum, Aydınlar ve Demokrasi, İstanbul: İz Yayıncılık.
ERDOĞAN, M. (1997a), "Silahlı Kuvvetlerin Türk Anayasa Düzeni İçindeki Yeri", Yeni Türkiye, Türk Demokrasisi Özel Sayısı, 3 (17), ss. 273-289.
-----(1997b), "14 Mayıs'tan Bugüne", Öncü, 14.05.1997.
-----(1997e), Rejim Sorunu, Ankara: Vadi Yayınları.
-----(1997d), "Özal'dan Demirel'e", Öncü, 19.04.1997.
-----(1997e), "Tek Tip İnsan ve Totaliterizm", Öncü, 31.07.1997.
-----(1997f), "Türkiye'nin Batı Rotası", Öncü, 24.07.1997.
-----(1997g), " "İrtica"nın Bereketi", Öncü, 30.04.1997.
-----(1997h), " "Rejim Sorunu" ", Öncü, 13.04.1997.
-----(1998a), Liberal Toplum Liberal Siyaset, Ankara: Siyasal Kitabevi.
-----(1998b), "Türkiye'de Siyasal Sistem ve Demokrasi", Yeni Türkiye, Cumhuriyet Özel Sayısı II, 4 (23-24), ss. 801-817.
-----(2000a), "Hikmet-i Hükümetten Hukuk Devletine Yol Var mı?", Doğu Batı, 4 (13), ss.45-57.
-----(2000b), Demokrasi, Laiklik, Resmi İdeoloji, 2. Baskı, Ankara: Liberte Yayınları.
-----(2001), Dersimiz Özgürlük, İstanbul: Pınar Yayınları.
HABERMAS, J. (1996), "Three Normative Models of Democracy", BENHABIB, S., (Ed.), Democracy and Difference, Princeton: Princeton University Press, pp. 21-30.
-----(2002), Öteki Olmak Ötekiyle Yaşamak/Siyaset Kuramı Yazıları, (Çev.İ.Aka), İstanbul: YKY.
HELD, D. (1998), "Cumhuriyetçilik: Özgürlük, Öz-Yönetim ve Aktif Yurttaş", Cogito, 15, ss.27-67.
İNSEL, A. (1995), Türkiye Toplumunun Bunalımı, 2. Baskı, İstanbul: Birikim Yayınları.
KADIOĞLU, A. (1997), "Cumhuriyetin Kuruluş Yıllarında Türk Milliyetçiliğinin Çelişkisi ve Seçkinlerin Tavrı", BİLGİN, N., (Der.), Cumhuriyet, Demokrasi ve Kimlik, İstanbul: Bağlam Yayınları.
-----(1999), Cumhuriyet İradesi Demokrasi Muhakemesi, İstanbul: Metis Yayınları.
KAYALI, K. (2001), Türk Düşünce Dünyasında Yol İzleri, İstanbul: İletişim Yayınları.
KEYMAN, F. (1999), "Cumhuriyet-Demokrasi Karşıtlığı Üzerine Düşünceler: Özgürlük Sorunsalı", Düşünen Siyaset, 1(10), ss. 47-53.
KİLİ, S. (2000), "Demokrasi "Cumhuriyetsiz" Olmaz", Cumhuriyet, 13.02.2000.
KRAMNICK, I. (1980), "English Middle Class Radicalism in the Eighteenth Century", Literature of Liberty, Summer, Vol. 3, pp. 5-48.
LLOSA, M.V. (1995), "Özgürlük Kültürü", DIAMOND, L., M.F. PLATTNER (Der.), Demokrasinin Küresel Yükselişi, Ankara: Yetkin Yayınları.
MACHIAVELLI, N. (1998), Hükümdar, (Çev. M. Özay), İstanbul: Şule Yayınları.
MAIHOFER, W. (1990), "The Ethos of The Republic and The Reality of Politics", BACK, Gisela, Quentin SKINNER and Maurizia VIROLI, (Ed.), Machiavelli and Republicanism,Cambridge: Cambridge University Press.
OLDFIELD, A. (1990), Citizenship and Community: Civic Republicanism and The Modern World, London: RKP.
ÖĞÜN, S.S. (1995a), "Türk Siyasal Kültürü ve II. Cumhuriyet", Modernleşme, Milliyetçilik ve Türkiye, İstanbul: Bağlam Yayınları.
-----(1995b), "Türkiye'de Kadimlik-Ceditlik Tartışmasının Hal-i Pür Melali", Modernleşme, Milliyetçilik ve Türkiye, İstanbul: Bağlam Yayınları.
-----(1995e), "Türkiye'de Birey Kültü", Modernleşme, Milliyetçilik ve Türkiye, İstanbul:cBağlam Yayınları.
-----(1995d), "Topluluk Ruhu ve Türk Siyaseti", Modernleşme, Milliyetçilik ve Türkiye,İstanbul: Bağlam Yayınları.
(1995e), "Kemalizm Tartışmalarının Kültürel Doğası Üzerine Bazı Notlar", Modernleşme, Milliyetçilik ve Türkiye, İstanbul: Bağlam Yayınları.
(1995f), "Türk Aydınları ve Siyaset", Türkiye Günlüğü, Sayı 35, Temmuz-Ağustos, ss.23-35.
-----(1996a), "Vasatlık, Kitle ve Türk Demokrasi Kültürü", Türkiye Günlüğü, Sayı 38,Ocak-Şubat, ss. 78-82.
-----(1996b), "Politik Kirlenme Tarihi Üzerine Bazı Dikkatler", Türkiye Günlüğü, Sayı 43,Kasım-Aralık, ss.25-33.
-----(1997),Politik Kültür Yazıları, Bursa: Asa Kitabevi.
ÖZKAN, N. (1999), "Atatürk Millici Liderdi-Süleyman Seyfi Öğün İle Yapılan Söyleşi", Milliyet, 11.11.1999.
PETTIT, P. (1998), Cumhuriyetçilik, (Çev. A. Yılmaz), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
PHILP, M. (1998), "English Republicanism in the 1790s", Journal of Political Philosophy, Sep. 98, Vol. 6, Issue 3, pp. 235-262.
PLASSER, F., ULRAM, P.A. and H. WALDRAUCH, (1998), Democratic Consolidation in East-Central Europe, London: Macmillan Press.
PLATON (2001), Devlet, (Çev. S. Eyuboğlu, M. A. Cimcoz), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
ROUSSEAU, J.J. (1989), Toplum Sözleşmesi, (Çev. V. Günyol), Ankara: MEB Yayınları.
SANCAR, M. (2000), Devlet Aklı Kıskacında Hukuk Devleti, İstanbul: İletişim Yayınları.
SANDEL, M.J. (1999), "Liberalism and Republicanism: Friends or Foes? A Reply to Richard Dagger", Review of Politics, 61 (2), pp. 209-215.
SOYSAL, M. (1976), "Heyecansız Cumhuriyet", Milliyet, 29.10.1976.
-----(1991), "Fırat'ın Ötesi", Milliyet, 15.03.1991.
-----(1993), "Bitmemiş Senfoni", Hürriyet, 29.10.1993.
-----(1994a), "Ortak Bilinç", Hürriyet, 27.12.1994.
-----(1994b), "Demokratikleşme Bölme Değildir", Cumhuriyet, 22.12.1994.
-----(1994e), "Büyük Kopukluk", Hürriyet, 30.10.1994.
-----(1995), "Mezhepler ve Diyanet", Hürriyet, 16.04.1995.
-----(1998a), "Cumhuriyet Alkışla Olmaz", Cogito, 15, ss. 185-231.
-----(1998b), "Demokrasi .Cumhuriyeti Nasıl Öldürür?", Hürriyet, 30.10.1998.
-----(1998e), "Cumhuriyeti Cumhuriyet Kurtarır", Hürriyet, 28.10.1998.
TOKER, N ve S. TEKİN (2002), "Batıcı Siyasi Düşüncenin Karakteristikleri ve Evreleri: Kamusuz Cumhuriyetten Kamusuz Demokrasiye", Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce/Modernleşme ve Batıcılık, Cilt 3, İstanbul: İletişim Yayınları, ss. 82-106.
TUNCAY, M. (1999), Türkiye Cumhuriyeti'nde Tek Parti Yönetiminin Kurulması (1923-1931), İstanbul: TVYY.
UNDER, H. (1998), "Kemalist Cumhuriyetçiliğin Klasik Ruhu", Birikim, Sayı 115, ss. 60-74.
WALTMAN, J. (1998), "Citizenship and Civic Republicanism in Contemporary Britain", Midwest Quarterly, 40 (1), pp. 93-107.
WILLS, G. (1982), The Federalist Papers by Alexander Hamilton, James Madison and John Jay, New York: Bantam Books, Inc.