Tedhit ve Tehlike Altında Bir Kültür Bitkisi: Safran (Crocus satisvus L.)

Türkiye’nin yok olma tehlikesi ile karşı karşıya olan bitkilerinden biri de safrandır. Tür, gıda, boya, kozmetik ve ilaç sanayinde kullanılmakta ve kanser tedavisinde umut vaat ettiğinden dünyanın en pahalı baharatlarından biri olma özelliğini taşımaktadır. Nitekim safranın gramı, altına eşdeğerdir ve kilosu uluslararası pazarda 13000 dolar civarındadır. Safran Hititlerden itibaren Anadolu'da bilinen, Osmanlılar döneminde ise yurt dışına ihraç edilen bir bitkidir. Ancak, günümüzde ekimi ve üretimi çok gerilemiştir. Safran kültürü, bugün Safranbolu’nun sadece altı köyünde yapılmaktadır ve üretimi yetersizdir. Dolayısıyla ürünün ihracatı ve ithalatı arasındaki denge, ne yazık ki ithalat lehinedir. Bu ise döviz çıktısını, dolayısıyla ekonomik kaybı beraberinde getirmektedir. Safran üretiminde başarı sağlamamız ve yurt dışı ile rekabet edebilmemiz, onu tanımamıza ve tanıtmamıza, çiftçiyi teşvik etmemize ve bitkinin yetişme şartlarını bilerek muhtemel üretim alanlarının genişletilmesine bağlıdır. Bu bağlamda ekonomiye yeniden kazandırılacak safran, sadece yörenin sosyo-ekonomik kalkınması açısından değil, ülke ekonomisi açısından da son derece önemlidir.

A Plant Exposed to Danger: Saffron (Crocus Sativus)

One of the endangered plants of Turkey is saffron. This species is used in food, dye, cosmetic and medicine industries, and it is one of the most expensive spices of the world since it is promising in the cancer treatment. As a matter of fact, value of one gram of saffron is equivalent to the that of gold, and its sale price is around 13,000 dollars per kg in international markets. Saffron has been known in Anatolia since Hittites, and that was exported to abroad during Ottoman Empire. On the other hand, plantation and production of saffron has dropeed behind significantly. Saffron cultivation in Turkey has been limited to only 6 villages of Safranbolu and the production is inadequate. Increasing demand for the saffron in internal markets is met through import, causing additional impacts on local currency and eventually on the nation’s economy. Success with saffron production and competing with foreign markets highly depend on becoming aware of the importance of it, promoting it outside the country, bringing new incentives to farmers to increase its production, enlarging production areas of it by being aware of the growing conditions of the plant. In this context, reattaching an economic value to saffron is extremely important not only for the socio-economic development of the region but also for the country’s economy.

PDF

___

Allahvediev, S; Vurdu, H; Zeynalova, E; Vurdu, N ve Rasulova, D, (1997), “The Culture of Saffron (Crocus sativus L) in Vitro”, First Balkan Botanical Congress, Thessaloniki, Greece.
Baytop, T, (1984), Türkiye’de Bitkiler İle Tedavi, İstanbul Üniversitesi Yayınları, No: 3255, İstanbul.
Davis, P.H; Mill R. R; Kit, T., (1988), Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Volume: 10, University of Edinburgh, Edinburgh.
Davis, P.H; Güner, A; Özhatay, N; Ekim, T; Başer, K, H, C, (2000), Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Volume: 11, University of Edinburgh, Edinburgh.
DMİGM, Safranbolu’ya ait meteorolojik veriler, 1952-1990.
Dönmez, Y., (1979), Kocaeli Yarımadası’nın Bitki Coğrafyası, İstanbul Üniversitesi, Coğrafya Enstitüsü Yayın No. 112, İstanbul.
Fıkrat, I, Abdullaev, (2002), “Cancer Chemopreventive and Tumoricidal Properties of Saffron (Crocus sativus L.)”, Experiment Biology and Medicine, p: 20-25.
Mcgimpsey, J.A and Douglas, M.H, 1997, “Evulation of Saffron (Crocus sativus L.) Production in New Zealand”, New Zealand Journal of Crop and Horticultural Science, Vol. 25: 159-168.
Özel, A ve Erden, K, (2005), “Harran Ovası Koşullarında Yerli ve İran Safranı (Crocus sativus L.)’nın Verim ve Bazı Bitkisel Özelliklerinin Belirlenmesi”, GAPIV. Tarım Kongresi, 21-23 Eylül, Şanlı Urfa.
Şaltu Z, (2002), Safran’ın (Crocus sativus L.) Biyolojik Özellikleri, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
http://www.karabuk-tarim.gov.tr/tarimsal/tprofil.php).
http://www.tempodergisi.com.tr/life_style/06498/