Sınıfta arkeoloji: 6. sınıf öğrencilerinin tarihsel düşünme becerilerinin geliştirilmesi üzerine bir eylem araştırması

Sosyal Bilgiler dersi, sosyal bilimler alanındaki birçok disiplinin çalışma yöntemini ve içeriğini çocuklara öğretmeyi amaç edinmektedir. Bu disiplinlerden biri de arkeolojidir. Arkeoloji ile ilgili konular çoğunlukla 6. sınıf düzeyinde öğrencilere verilmektedir. İlgili öğretim programı bu tür konuların müzeler ve tarihi mekanlarla ilişkilendirilmesini önermektedir. Ancak okul dışı etkinliklerin uygulanmasında çeşitli engeller mevcuttur. Bu çalışmanın amacı da arkeoloji konularının sınıfta yaparak yaşayarak öğrenilmesini sağlayarak öğrencilerde tarihsel düşünme becerilerini geliştirmektir. Bu çalışmanın yöntemi eylem araştırmasıdır. Araştırmanın problem durumunu tespit etmek amacıyla Adıyaman ilinde altı okulda ön tarama anketi uygulanmıştır. Anketin verileri ile problem durumu tespit edilmiş ve eylem planı geliştirilmiştir. Ön tarama anketinin uygulandığı okullardan biri, eylem araştırmasının uygulanması amacıyla seçilmiştir. Eylem planına uygun arkeolojik kazı simülasyonu, arkeovaryum ve istasyon etkinlikleri uygulanmıştır. Bu uygulamaların sonucunda eylem planının uygulandığı sınıfa yarı yapılandırılmış görüşme formu uygulanmıştır. Yarı yapılandırılmış görüşme formunun verilerinin analizi yapılarak kategoriler oluşturulmuş, veriler frekans ve yüzdelik oranlar kullanılarak yansıtılmıştır. Etkinliklerin öğrencileri oldukça memnun ettiği ve etkinliklerin öğrencilerde tarihsel düşünme becerilerini geliştirdiği sonucuna ulaşılmıştır.

Archeology in classroom: An action research upon developing the historical thinking skills of 6th grade students

The lesson of Social Studies aims to teach method and content of several disciplines in social sciences field to the children. The subjects related to archeology are mostly trained to 6th grade children. Related curriculum suggests that teaching such subjects should involving visiting museums and historical places. However, many factors those are obstacles to be taught in place of archeology. The main purpose of this research was to reveal the effect of in-class learning archeology through experience upon developing the historical thinking skills of 6th grade students. In order to actualize this aim, action research which is one of the qualitative research methods was used. In according to the action plan the application was conducted to use Archeological Excavation simulations, station tecnic and mound analysis. After the practice, semi- structured interviews were performed with 26 students, and some of the findings obtained related to the solution of problem were interpreted depending upon these interviews. In a classroom environment, archeological excavation studies were enjoyed by the students and their historical thinking skills was developed by this action research.

PDF

___

Adams, S. (2008), Arkeoloji Dedektifleri, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
Akıncılar, B. (2011), İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretiminde Temsili Resim Kullanımıyla Tarihsel Düşünme Becerilerinin Geliştirilmesi (Doktora Tezi), İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Alabaş, R. (2007), İlköğretim 6. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Kanıt Temelli Öğrenme Modeli: Bir Eylem Araştırması (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Albayrak, H. (2004), İlköğretim 7. Sınıf Öğrencilerine Resim İş Dersinde Tarihi Çevre Bilinci Uyandırılması ( Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Gazi Üniversitesi.
Alkış, S. ve Oğuzoğlu, Y. (2005), İlköğretim Öğrencilerinin Tarihi Çevre Bilgisinin Değerlendirilmesi, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, XVIII (1), 23-46.
Bayrak, E. ( 2010), Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Senaryo Temelli Öğrenmeye İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi: Bir Eylem Araştırması (Yüksek Lisans Tezi), Burdur: Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi.
Bogdan, R. C. ve Biklen, S. K. (1992), Qualitative Research For Education. An Introduction To Theory And Methods. Philadelphia: Allyn & Bacon Pub.
Bruner, J. (1966), Toward a Theory of Instruction. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Cooper D. (2010), A Virtual Dig—Joining Archaeology And Fiction To Promote Critical And Historical Thinking, Number: 1072954, 37-41, London.
Dilek, D. (2001), Tarih Derslerinde Öğrenme ve Düşünme Gelişimi, Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Dinç, E. (2009), Etkili Tarih Eğitimi, GEFAD C. 29 (Özel Sayı Temmuz), Ankara: S. 1427-1451.
Doğan, Y. (2007), Sosyal Bilgiler Öğretiminde Tarihsel Yazılı Kanıtların Kullanılması, (Doktora Tezi), Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Doğan, Y. (2008), Sosyal Bilgiler Öğretiminde Tarihsel Yazılı Kanıtların Kullanılmasının Öğrencilerin Akademik Başarısına Etkisi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Eisenwine, M. J. (2000), Teaching Archeology İn The Middle School: Evaluation Of An Interdisciplinary Unit, Proquest Dissertations And Theses.
Geiger, B. F. (2004), “Teaching About History And Science Through Archaelogy Service Learning, The Sociel Studies” Number: 1072954, 37-41, London.
Gülbay, O. (2003), Eskiçağ’da Tuvalet Kültürü, Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü yayınları, İstanbul.
Millî Eğitim Bakanlığı İlköğretim Ve Orta Öğretim Kurumları Sosyal Etkinlikler Yönetmeliği http://mevzuat.meb.gov.tr adresinden 07.02.2014 tarihinde alınmıştır.
TTKB (2005), Sosyal Bilgiler Öğretim Programı, http://ttkb.meb.gov.tr adresinden 07.02.2014 tarihinde alınmıştır.
Işık, H. (2008), Tarih öğretiminde doküman kullanımının öğrencilerin tarihsel düşünme becerilerine ve başarılarına etkisi, Yayınlanmamış Doktora Tezi Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Ankara.
Mclntosh, J. (1999), Arkeoloji, Tubitak Yayını.
Özbaş, B. (2010), “12-14 Yaş Grubu Öğrencilerinin Tarihsel Düşünme Gelişimi ve Tarihsel Kanıt Kullanımı (Doktora Tezi), İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
Özdoğan, M. (2012), 50 Soruda Arkeoloji, İstanbul: Kitap Dizisi 8
Öztürk, C. (2009), Sosyal Bilgiler: Toplumsal Yaşama Disiplinlerarası Bir Bakış, Sosyal Bilgiler Öğretimi (Ed. Öztürk C.), Ankara: PegemA Yayıncılık
Panchyk, R. (2001), “Archaelogy For Kids” Uncovering The Mysteries Of Our Past (25 Activities), Chicago: Review Press.
Safran, M. (2006), Tarih Eğitimi Makale ve Bildiriler, Ankara: Gazi Kitabevi
Şimşek H. ve Yıldırım, A. (2011a), Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Şimşek, A. (2006), İlköğretim Öğrencilerinde Tarihsel Zaman Kavramının Gelişimi ve Öğretimi (Doktora Tezi), Ankara: Gazi Üniversitesi.
Şimşek, A. (2011b), Geçmişin Nesnesini Arayan Bilim Arkeoloji: Türkiye’de Tarih Öğretimindeki Durumu, İnternational Periodical For The Languages, Spring, 6 (2), 919-934.
Wheatley A. and Reid S. (2001), Arkeoloji Geçmişin İzinde, (Çev. İnci Türkoğlu), İstanbul: İletişim Yayınları Popüler Bilim Kitapları.