TÜRK DEMOKRASİ HAYATINDA CUMHURİYET HALK FIRKASI

Bu makalede, Türkiye’de demokrasinin en önemli unsurlarından biri olarak kabul edilen çok partili siyasal hayatın başlangıç süreci ve bu sürecin hayli uzun bir dönemi irdelenmiştir. Demokratik sistemde, insanların oluşturduğu topluluklar içinde en önemlisi siyasi partilerdir. Siyasi partiler günümüzde demokrasinin temel varlık koşullarından birisidir. Dolayısıyla siyasi partilere dayanan demokrasi, halkın taleplerinin devlet yönetimine yansımasını, bu taleplerle kamusal politikalar arasında bir paralellik kurulmasına yardımcı olur. Lozan Görüşmelerinin anlaşmayla sonuçlanması ve Türk Devletinin bağımsızlığının uluslararası alanda da kabulüyle ARMHC işlevini kaybetmiştir. Bu nedenle Mustafa Kemal Paşa, gelecekte düşündüğü devrimleri hayata geçirebilmesinde araç olabilmesi için cemiyetin fırkalaşması faaliyetlerini başlatmıştır. 8 Nisan 1923 yılında Mustafa Kemal Paşa’nın, ‘‘Halk Fırkası” adında bir fırkanın kurulacağını bildiren seçim bildirisini, Müdafai Hukuk Grubuna onaylatmasıyla başlayan bu faaliyetler, 9 Eylül 1923 yılında fırkanın kurulmasıyla sonuçlanmıştır. 11 Eylül 1923 yılında yapılan seçimde fırkanın Genel Başkanlığına TBMM Başkanı Mustafa Kemal Paşa ve Genel Sekreterliğine de Recep (Peker) getirilmişlerdir.

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı Devleti, Cumhuriyet Halk Fırkası, Serbest Cumhuriyet Fırkası, Mustafa Kemal, TBMM

The Republican Citizen Party In The Turkish Democrasy Life

In this article, the starting process of the multi-party political life, which is considered as one of the most important elements of democracy in Turkey, and a very long period of this process have been examined. In a democratic system, the people in the communities of the most important political parties. Political parties today, the basic entity is one of the conditions of democracy. Therefore, based on democracy of political parties, a reflection on the demands of the public, the government, public policies, helps establish a parallelism between these demands. The Lausanne negotiations and reaching agreement with the International acceptance of the independence of the Turkish state has lost the function of AMC. For this reason, Mustafa Kemal Pasha, the future of thinking in tool's ability to implement the reforms of the society, who has initiated activities firkalasmas. 8 April 1923, Mustafa Kemal Pasha, the ‘People's Party” that will be established by the name of a party to the Declaration of election that States, started with mudafai Law Group approve these activities, which resulted in the formation of the party in September 9, 1923. On September 11, 1923, the by-election to the President of the division the President of the Parliament, Mustafa Kemal Pasha and general secretary Recep (Peker) were transformed.

Keywords:

Ottoman State, Republican people's party, Free Republican Party, Mustafa Kemal, Turkish Grand National Assembly,

PDF

___

AKŞİN, Sina “Atatürk Döneminde Demokrasi”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt:47, Sayı:1-2, Ocak-Haziran (Gündüz Ökçün’e Armağan Sayısı), Ankara, 1992
ALİEFENDİOĞLU, Yılmaz, ‘‘Siyasal Partiler ve Sivil Toplum Örgütleri’’, Anayasa Yargısı Dergisi, Cilt:16, Ankara, 1984
AYSAL, Necdet, ‘‘Mustafa Kemal Paşa’nın Ankara’da İlk Günleri Ziraat Mektebi’’, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Cilt:10, Sayı:39, Ankara, 2007
DİLİPAK, Abdurrahman, İnönü Dönemi, İstanbul, 1989
DİNÇ, Sait, Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi, Adana, 2003
ELOVE, Mustafa Emil, ‘‘İkinci Meşrutiyet Devrinin Siyasi Hayatına Bir Bakış’’, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt:9, Sayı:1, Ankara, 1952
ERTEM, Barış ‘‘Siyasal Bir Muhalefet Denemesi Olarak Serbest Cumhuriyet Fırkası’’ Ordu Üniversi-tesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, Cilt:1, Sayı:2, Ordu, Aralık 2010
GÖZE, Ayferi, Türk Kurtuluş Savaşı ve Devrimi Tarihi, İstanbul, 2006
GÜNEŞ, Günver, ‘‘Serbest Cumhuriyet Fırkasının Aydında Teşkilatlanması ve 1930 Belediye Seçimleri Üzerinde Oluşan Tartışmalar’’ Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, Cilt:25, Sayı:39, Ankara, 2006
KİRMAN, Emin, Çok Partili Döneme Geçiş Süreci ve Türk Siyasal Kültüründe Muhalefet Olgusunun Gelişimi (1946-1950), (T.C. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Isparta, 2006
KOCABAŞ, Süleyman, T.C. Devleti Tarihi 3, Atatürk Dönemi 1923-1938 Partileşme Süreci, Ekonomi ve Dış Politika, Otoriter Yönetim, Önemli Olaylar Atatürk’ün Ölümü, İstanbul, 2007
OLGUN, Kenan, “Türkiye’de Cumhuriyetin İlanından 1950’ye Genel Seçim Uygulamaları”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı:79, Ankara, 2011
TAŞKIRAN, Cemalettin, ‘‘Atatürk Döneminde Demokrasi Denemeleri (1925-1930)’’, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Cilt:4 Sayı:14, Ankara, 1995
TUNAYA, Tarık Zafer, Türkiye’de Siyasal Partiler, Cilt:1, İkinci Meşrutiyet Dönemi, İstanbul, 1988
TURAN Refik - SAFRAN Mustafa, Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi, Ankara, 1994
UYAR, Hakkı, “Atatürk Dönemi İç Politikası 1920–1938”, Yakın Dönem Türk Politik Tarihi, Ankara, 2006
UZUN, Hakan, ‘‘Tek Parti Döneminde Yapılan Cumhuriyet Halk Partisi Kongreleri Temelinde Değişmez Genel Başkanlık, Kemalizm ve Milli Şef Kavramları’’ Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, Cilt:9, Sayı:20-21, İzmir, 2010
ÜNAL, Oğuz, Türkiye’de Demokrasinin Doğuşu, Tek-Parti Yönetimi’nden Çok Partili Rejime Geçiş Süreci, İstanbul, 1994
YAZICI, Nuri, Milli Mücadele ve Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi, İstanbul, 2011