Kuveyt üzerinde Osmanlıİngiliz mücadelesi

Coğrafi konum olarak Basra Körfezi kıyılarında yer alan Kuveyt, ilk çağlardan itibaren birçok devletin hâkimiyet sahası içerisinde yer almış ve mücadelelere sahne olmuştur. 16. yüzyılda Osmanlı Devletinin hâkimiyetine giren Kuveyt, bu dönem içerisinde en huzurlu dönemini yaşamıştır. Ancak Osmanlı Devletinin güç kaybetmeye başladığı 19. yüzyıla gelindiğinde bu bölge sömürgeci güçlerin çatışma sahası haline gelmiştir. Devrin büyük sömürgeci güçlerinden biri olan İngiltere, Basra Körfezine ve dolayısıyla da Kuveyte hâkim olabilmek amacıyla Osmanlı Devleti ile mücadele içerisine girmiştir. İngiltere, aynı zamanda önemli bir liman merkezi olan Kuveyte peş peşe ticarî şirketlerini kaydırmış, öte yandan Kuveyte tamamen hâkim olabilmek amacıyla Arap kabileleri arasındaki çatışmalardan istifade etmenin yollarını aramıştır. Diğer Arap Şeyhliklerine karşı sürekli olarak Kuveyt Şeyhlerini destekleyen İngilizler, sözde bağımsızlık vaatleriyle Kuveyti Osmanlı Devletinden ayırmayı başarmışlardır. Birinci Dünya Savaşından sonra bölgede iyice hâkimiyetini tesis eden İngilizler, imzaladıkları anlaşmalarla Kuveyti kendilerine bağımlı hale getirmeyi bilmişlerdir. Bu bağımsızlık vaatleri, Kuveytin 1961de bağımsız olmasına kadar devam etmiştir.

The OttomanEnglish struggle on Kuwait

Since Kuwait, as a geograpical position, takes place along the banks of Persian Gulf, it has taken place in the soverignty area of many states since the first ages and became the scene of struggles. Kuwait, which entered the soverignty of the Ottoman Empire in the 16th century, led the most relaxed period.However, this region became the scene of struggles of the colonist powers in the 19th century When the Ottoman Empire began to lose its power. During this period, England, which is one of the biggest colonist powers, began to strugglewith the Ottoman Empire to dominate Persian Gulf and Kuwait. As it was an importantport center, the English moved the firms they established to this region. To dominate on Kuwait completly, the English succeeded to take advantage of the struggles among the Arab tibes. The English, which continously supported Kuwait Sheiks against other Arab Shiks, managed the seperate Kuwait from the Ottoman Empire by promising independence. After the First World War, the English which established influence in the region made Kuwait depend on themselves by signing treaties. The promises of independence continued until Kuwait became independent in 1961.

PDF

___

ANDI Fatih, "Kuveyt", Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, C. 13, İstanbul, 1990.
ARI, Tayyar, Su Sorunu, Türkiye ve Ortadoğu "Basra Körfezi ve Amerikan Politikası", İstanbul, 1993.
BAKIR, Abdulhalık, "Basra" İslam Ansiklopedisi, C. 5, İstanbul, 1995.
BAYATLI, Nilüfer, "XVI. yüzyılda Basra Eyaleti'nin Osmanlı Devleti İçin Önemi", Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, S. 144, İstanbul, 2003.
BAYUR, Yusuf Hikmet, Türk İnkılâbı Tarihi, C. 2, Ankara, 1943.
BİLGE, Mustafa L. "Basra Körfezi", İslam Ansiklopedisi, C 5, İstanbul, 1995.
GROHMANN, Adolf,"Kuveyt", İslam Ansiklopedisi, C.6, ( Çev: Besim Darkod), İstanbul, 1967.
HASAN, İbrahim Hasan, İslam Tarihi (Çev: İsmail Yiğit, Sadreddin Gümüş) C.1, İstanbul, 1987.
KARAASLAN, Tufan, Ortadoğu'nun Coğrafyası, Konya, 1998.
KİTAPÇI, Zekeriya, Yeni İslam Tarihi ve Türkler, C. 12 Konya, 1999.
KOCABAŞ, Süleyman, Hindistan Yolu ve Petrol Uğruna Yapılanlar Türkiye ve İngiltere, İstanbul, 1985.
KODAMAN, Bayram, "Kuveyt ve Hicaz olayları", Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, C. 12, İstanbul,1993.
KURŞUN, Zekeriya, Necid ve Ahsa'da Osmanlı Hâkimiyeti (Vehhabî Hareketi ve Suud Devleti'nin Ortaya Çıkışı), Anakara, 1998.
KÜRKÇÜOĞLU, Ömer, Osmanlı Devleti'ne Karşı Arap Bağımsızlık Hareketi, (19081918), Ankara, 1982.
OK, Selçuk Tayfun, SABUTAY, Tülay, Kuveyt Ülke Etüdü, İstanbul,1999.
ÖNGÖR, Sami, Ortadoğu (Siyasi ve İktisadi Coğrafya), Ankara, 1965.
ÖZBARAN, Salih, "XVI. yüzyılda Basra Körfezi Sahillerinde Osmanlılar (Basra Beylerbeyliği'nin Kuruluşu)", İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Tarihi Dergisi, S. 25, İstanbul 1971,
ÖZDAĞ, Ümit, Değişen Dünya Dengeleri ve Basra Körfezi Krizi, İstanbul, 1991.
ÖZEY, Ramazan, Dünya Denkleminde Ortadoğu Ülkeler İnsanlar Sorunlar, İstanbul, 1996.
ÖZTUNA, Yılmaz, Büyük Türkiye Tarihi, C. 4, İstanbul, 1977.
ŞEŞEN, Ramazan, "Eyyubiler", Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, C. 6, İstanbul, 1992.
UÇAROL, Rıfat, "Tarihte Dicle-Fırat Nehirleri Basra Körfezi ve Çevresindeki Önemli Gelişmeler" Su Sorunu, Türkiye ve Ortadoğu ( Yay. Haz. Sabahattin Şen), İstanbul, 1993.
YAVUZ, Hulusi, Osmanlı Devleti ve İslamiyet, İstanbul, 1991.
YILMAZ, Türel, Atatürk Döneminde Türkiye'nin Orta Doğu Politikası, (19201939), Ankara, 1998.
YERASİMOS, Stefanos, illiyetler ve Sınırlar, (Çev: Şirin Tekeli), İstanbul 1994.