Dahilde işleme rejimi ve türk dış ticareti üzerine etkilerinin analizi (1996-2011)

1.1.1996 tarihinde mevzuatımızda yerini alan Dahilde İşleme Rejimiyle (DİR) Türk üretici / ihracatçı- sına, ihraç ürünlerinin üretiminde kullanılan hammadde ve ara mallarını gümrük vergisi ödenmeksizin ve ticaret politikası önlemlerine tabi olmaksızın getirmesine imkan tanınması amaçlanmıştır. Ancak uygulamaya koyulduğu günden bugüne kadar, DİR literatürde yerli üretimi olumsuz etkilediği, ticaret politikası araçlarının etkinliğini zayıflattığı ve ithal girdi kullanımını artırdığı yönünde eleştirilmiştir. Bu çalışmanın amacı, Rejimin Türk dış ticareti üzerine etkilerini ortaya koyabilmektir. Bu amaçla öncelikle 1996-2011 yılları arasında dahilde işleme rejimi kapsamında yapılan ihracatın, toplam ihracat içindeki payı ve rejim kapsamında yapılan ithalatın, toplam ithalat içindeki payı incelenerek, dahilde işleme rejiminin dış ticaretimiz içindeki önemine değinilmiştir. Bir sonraki aşamada ise sektörlerin DİR kapsamında yaptıkları ithalat DİR kapsamında yaptıkları ihracata oranlanarak sektörlerin döviz kullanım oranları diğer bir ifadeyle ithal girdiye bağımlılık oranları hesaplanmıştır. Böylelikle sektörlerin her yüz dolarlık ihracat için ne kadar ithalat yaptıkları, ne kadar net ihracatçı oldukları ve toplamdaki payları ile dış ticaretimizde ne kadar etkili oldukları ortaya koyulmuştur.

Inward processing regime and analysis of ıts effects on turkish foreign trade (1996-2011)

On January 1st, 1996 By Inward Processing Regime which replaced in our legislation is intented allowing Turkish manufacturers/exporters to obtain raw materials, intermediate unfinished goods that are used in the production of the exported goods without paying customs duty and being subject to commercial policy measures. Infact, in the literature, it has been criticized that this regime affects adversely domestic production, weakens the effectiveness of policy tools and increases the dependence on imported inputs since the day it has been implemented. The main purpose of this study is to display effects of the Inward Processing Regime. For this purpose , at the first step between the years 1996-2011 the share of export made under the regime in total export and the share of import made under the regime in total import has been examined. Thus, the importance of the inward processing regime in foreign trade is mentioned. In the next phase, utilization rate of exchange has been calculated by proportionalizing import made under the regime to export made under the regime. In other words, imported input dependency ratios of sectors has been calculated. In this way , It has been exposed how much is spent on import for every one hundred dollars of export by sectors ,how much they are a net exporter and how effective they are with their shares in our foreign trade..

___

  • Altunyıldız, Ziya ve Feridun Başer. Türkiye ve Avrupa Birliği’nde Dahilde İşleme Rejimi Uygulama- ları, İKV Dergisi, 1999
  • Atan, Turhan. Türkiye Avrupa Topluluğu Gümrük Birliği ve Gümrük Mevzuatı, 1. Basım, Gümrük Müfettişleri Derneği Yayınları, İstanbul, 1996, s.161.
  • Binhan, Oğuz.Tekstil Sektöründe Dahilde İşleme Rejimi, İTO Yayınları, İstanbul, 2000. Gümrük Yönetmeliği 347-398. Md.
  • Kaya, Sezai. Dahilde İşleme Rejimi ve Muhasebe Kayıtları, Türkmen Kitapevi, İstanbul, 2011.
  • Kemer, Barbaros Osman. İhracat Teşvikleri Teori ve Uygulama, Alfa Yayınları, 1.Basım, Bursa, 2003.
  • Nural, Ali ve Remzi Akçin. Ekonomik Etkili Gümrük Rejimleri, Gümrük Kontrolörleri Derneği Yayın No: 7, İstanbul, 1996.
  • Resmi Gazete, 2006/12 sayılı DİR Tebliği Resmi Gazete Tarihi: 20.12.2006-Resmi Gazete Sayısı: 26382
  • Resmi Gazete, 27.01.2005 günlü, 25709 sayılı Resmi Gazetede Yayımlanan 2005/8391 sayılı Dahilde İşleme Rejim Kararı
  • Resmi Gazete, 4/11/1999 tarihli ve 23866 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 4458 sayılı Gümrük Kanunu.
  • Resmi Gazete, 10.12.2011 tarih 28138 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 2006/12 sayılı DİR Tebliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ.
  • Resmi Gazete, 07.10.2009 tarih 27369 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Gümrük Yönetmeliği
  • Selen, Ufuk. “Dış Ticaret Yardım Unsuru Olarak DİR”, Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, Sayı:10, 2005.