Türkiye Türkçesi ağızlarında akrabalık adları

Hem kan hem de evlilik yoluyla çeşitli şekillerde insanların birbirine yakın olması durumuna genel olarak akrabalık denir. Yaşayan dillerin söz varlıkları içerisinde oldukça önemli kelime gruplarından birisi de akrabalık adlarıdır. Bütün bunlar da gösteriyor ki akrabalık adları dediğimiz bu adlar insanoğlunun hayatında önemli ve devamlı şekilde rol oynar. Türklerin sosyal hayatlarının gelişmesinde ise akrabalığın büyük önemi vardır. Sosyal bir cemiyet olan aileler ve akrabalar arasında kurulmuş olan bağlar Türk toplum hayatının çok güçlü olmasının en önemli sebeplerindendir. Türk milletindeki akrabalık adları sistemi/sistematiği bilim adamlarının incelemesine her zaman konu olmuştur. Akrabalık adlarının çokluğu bu konunun ayrıntılı bir şekilde ele alınmasını sağlamıştır. Çalışmamızda Türkiye Türkçesi ağızları ile ilgili yapılmış çalışmalar taranmıştır. Bu tarama sonucunda Türk aile sisteminde var olan ilişkileri düzenleyen ve sıralayan akrabalık adları Türkiye Türkçesi ağızları penceresinde incelenmeye çalışılmıştır.

Kinship names in dialects of Turkey Turkish

The state of people’s being close to each other genetically and maritally in various ways is called kinship. One of the most important word groups in vocabulary of living languages is kinship names. All of these show that these names called kinship names play a continious and important role in the lifes of human beings. Kinship has a great importance in improvement of social life of Turks. The ties between familes and relatives that are social communities are the most important reasons for Turkish social life to be very powerful. The system/systematic of kinship names in Turkish Nation always become a sujbject of examination for scientists. The large number of kinship names cause this subject to be examined in details. In our work, the works about dialects of Turkey Turkish have been scanned. As a result of this scanning, the kinship names ordering and arranging relations existing in the system of Turkish family have been tried to study in view of dialects of Turkey Turkish.

PDF

___

Aksan D., 1998; Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim, TDK Yay., Ankara.
Binler M. Z., 2006; Türk Dünyası Aile ve Akrabalık Terimleri Sözlüğü, Selenga Yay., İstanbul.
Caferoğlu A., 1972; “Kaşgarlı Mahmut’ a göre Akraba Adları”, Türk Dili, C. XXVII, S. 253, s. 23-26
Dilek F. G., 2008; “Altay Türklerinde Akrabalık”, Ahmet Bican Ercilasun Armağanı, Akçağ Yay., s. 541-563.
Emiroğlu S., 2012; “Türkçe Sözlükteki Adlarının Tasnifi”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/4, Fall 2012, p. 1691-1710, Ankara-TURKEY.
Gülensoy T., 1974; “Altay Dillerindeki Akrabalık Adları Üzerine Notlar”, TDAY Belleten 1973-1974, TDK, Ankara, s. 283-318.
Gömeç S., 2001; “Divan’u Lügat’it Türk’te Akrabalık Bildiren Terimler”, Türk Kültürü S. 464, s. 714- 724, Aralık, Ankara.
Tekin T., 1960; “Amca ve Teyze Kelimeleri Hakkında”, TDAY Belleten 1960, s. 283-294.
Şener E., 1988; Türk Medeni Kanunu, 3. Baskı, Ankara, Seçkin Yayınevi.
Özer M. A., 1981; Türk Halk Biliminde Düğün-Evlilik-Akrabalık Terimleri Sözlüğü, Ankara, Ziya Gökalp Derneği Yayınları, Aslımlar Matbaası.
Li Y. S., 1999; Türk Dillerinde Akrabalık Adları, Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi, Simurg Yay., İstanbul.
Yararlanılan Tez ve Kitaplar
Abaz A., 2004; Çorum-İskilip ve Yöresi Ağızları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
Acer F., 2003; Yerköy ve Yöresi Ağızları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
Akçam M., 1999; Torul ve Kelkit Yöresi Ağızları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Akçataş A., 1996; Çay Yörük Ağzı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon.
Akçay H., 1997; Sivaslı Ağzı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon.
Atmaca E., 2005; Korkuteli ve Yöresi Ağızları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Avcı Y., 1998; Amasya Aydınca Ağzı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas.
Bağcı H., 1997; Sarıcakaya Ağzı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon.
Balcı N., 2000; Gönen ve Köyleri Ağızlarının Ses ve Şekil Özellikleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
Başdaş C., 1992; Akçadağ Yöresi Ağızları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi, Malatya.
Bayraktar F. S., 2000; Kayseri Merkez İlçe Ağzı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Trakya Üniversitesi, Edirne.
Buran A., 1997; Keban, Baskil ve Ağın Yöresi Ağızları, TDK Yay., Ankara.
Bülbül G., 2007; Balıkesir Bigadiç Ağzı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
Büyükakkaş A., 1996; Niğde ve Yöresi Ağızları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
Caferoğlu A. 1995; Orta Anadolu Ağızlarından Derlemeler Niğde, Kayseri, Kırşehir, Yozgat, Ankara vilayetleri ile Afşar, Saçıkaralı ve Karakoyunlu Uruklarının Ağızları, TDK Yay., Ankara.
Caferoğlu A., 1994; Anadolu Ağızlarından Toplamalar, TDK Yay., Ankara.
Caferoğlu A., 1994; Anadolu Dialektolojisi Üzerine Malzeme I. Balıkesir, Manisa, Afyonkarahisar, İsparta, Aydın, İzmir, Burdur, Antalya, MuğJa, Denizli, Kütahya Vilayetleri Ağızları, TDK Yay., Ankara.
Caferoğlu A., 1994; Anadolu Dialektolojisi Üzerine Malzeme II. Oyunlar, Tekerlemeler, Yanıltmaçlar ve Oyun Istılahları-Konya, İsparta, Burdur, Kayseri, Çorum, Niğde Vilayetleri Oyunları, TDK Yay. , Ankara.
Caferoğlu A., 1995; Anadolu İlleri Ağızlarından Derlemeler, TDK Yay., Ankara.
Cengiz M., 1998; Saimbeyli (Adana) Ağızları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
Çolakoğlu B. K., 2003; Trabzon Ağzı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi, Niğde.
Demir N. ve Şen Ü., 2006; Sivas İli ve Yöresi Ağızları, Gazi Kitabevi, Ankara.
Demiray E., 2003; Kepsut İlçesi ve Yöresi Ağızları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi, Niğde.
Dinar T., 2006; Başmakçı ve Dazkırı Ağzı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.
Doğan İ., 1991; Bünyan ve Yöresi Ağızları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Kayseri, 1991.
Doğan Ş., 2001; Sivas Merkez İlçe ve Köyleri Ağızları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van.
Elgün A., 1993; Akkışla ve Yöresi Ağızları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
Ercilasun A. B., ve Olcay S., ve Aslan E., 1998; Arpaçay Köylerinden Derlemeler, TDK Yay., Ankara 1998.
Erdoğan F., 2007; Şuhut ve Yöresi Ağızları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon.
Eren M. E.,1997; Zonguldak-Bartın-Karabük İlleri Ağızları, TDK Yay., Ankara.
Ersoy N. A., 2001; Fethiye Ağzı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla Üniversitesi, Muğla.
Erten M.,1994; Diyarbakır Ağzı, TDK Yay. , Ankara.
Gedizli M., 1999; Kavaklıdere ve Yöresi Ağzı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla Üniversitesi, Muğla.
Gemalmaz E., 1995; Erzurum İli Ağızları I, II, III, TDK Yayınları, Ankara.
Gönen M. E., 2003; Van Gölü Kuzey Havzası Ağızları, Dicle Üniversitesi, Diyarbakır.
Guvci K., 2004; Kayseri-İncesu İlçesi Subaşı Köyü Ağzı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
Gül R., 1993; Kilis Merkez ve Köyleri Ağızları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
Gülensoy T., 1988; Kütahya Yöresi Ağızları, TDK Yay., Ankara.
Gülseren C., 2000; Malatya İli Ağızları, TDK Yay., Ankara.
Gülsevin G., 2002; Uşak İli Ağızları, TDK Yay., Ankara.
Günay T., 1978; Rize İli Ağızları, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara.
Günşen A., 2000; Kırşehir ve Yöresi Ağızları, (İnceleme-Metinler-Sözlük), TDK Yay., Ankara.
Haşimi A., 2001; Hassa Ağzı İncelemesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van.
Hünerli B., 2006; Kırklareli Babaeski Merkez İlçesi ve Köyleri Ağız İncelemesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, Edirne.
İlaslan Ü., 2006; Yozgat-Çandır Ağzı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
Kalay E.,1998; Edirne İli Ağızları, TDK Yay., Ankara.
Karadağ, S., 2001; Dalaman Ağzı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla Üniversitesi, Muğla.
Karaman S., 1997; Çiçekdağı ve Yöresi Ağızları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
Karasakaloğlu N., 2005; Aydın Merkez Ağzı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
Karatekin S., 2003; Niğde İli-Elmalı Kasabası ve Yöresi Ağızları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi, Niğde.
Keleş İ., 1986; Şabanözü Yöresi Ağzı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Çankırı.
Kılıç M., 2001; Kahramanmaraş Merkez Ağzı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş.
Kibar O., 1998; Biga Yöresi Ağızları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, On Sekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
Kiremit M., 1986; Yapraklı İlçesi (Çankırı) Ağzı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Koraş H., 1992; Karaman ve Yöresi Ağızları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
Korkmaz Z., 1994; Güney-Batı Anadolu Ağızları, TDK Yay., Ankara.
Korkmaz Z.,1994; Nevşehir ve Yöresi Ağızları, TDK Yay., Ankara.
Korkmazlar A., 1991; Talas ve Yöresi Ağızları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
Küçükaslan C., 2005; Sakarya İli Ferizli ve Söğütlü İlçeleri Ağzı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
Küçüker P., 1988; Bingöl Merkez İlçe ve Köyleri Ağızları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
Manav A., 2006; Denizli’nin Güney İlçesi Ağzı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
Olcay, S., 1995; Doğu Trakya Yerli Ağzı, TDK Yay., Ankara.
Oyar A., 1998; Salihli İlçesi ve Köyleri Ağızlarından Derlemeler, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, Edirne.
Öçalan M., 2004; Sakarya İli Ağızları, Yayımlanmamış Doktora, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
Öründü F., 2001; Trabzon ve Yöresi Ağızları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
Özden M., 2000; Bilecik İli, Söğüt İlçesi ve Köyleri Ağız Araştırması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, Edirne.
Özer O., 1990; Karlıova ve Yöresi Ağızları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
Özkan İ., 2001; Sandıklı ve Yöresi Ağız Özellikleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon.
Öztürk İ., 2001; Adilcevaz Ağzı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversite si, Van.
Pehlivan S., 2002; Rize İli Hemşin Ağzı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Pilancı H., 1991; Eskişehir ve Yöresi Ağızları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
Polat F., 2000; Şavşat ve Yöresi Ağızları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
Sağır M., 1995; Erzincan ve Yöresi Ağızları, TDK Yay., Ankara.
Sarıyıldız N., 1996; Boğazlıyan ve Yöresi Ağızları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
Sinan A. T., 1992; Akçadağ, Doğanşehir ve Darende Ağızları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
Şahin E., 1999; Bayat Merkez Ağzı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.
Şenyiğit Y., 2006; Sultandağı Ağzı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.
Taş P., 2006; Şarkışla ve Yöresi Ağızları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
Tekdal İ., 2001; Sakarya İli Kaynarca İlçesi Ağzı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
Türedi K., 2002; Karaman İli Sarıveliler ve Başyayla İlçeleri Ağzı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
Ümüt A., 2006; Yozgat Sorgun İlçesi Ağzı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Yağcı İ., 1986; Devrez Vadisi Ağzı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Yavuz S., 2003; Karakeçili Ağzı (Kırıkkale), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
Yelok V. S., 1999; Divriği Merkez İlçe Ağzı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Yeşilöz Z., 1993; Nevşehir İli Ürgüp ve Avanos Yöresi Ağızları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
Yıldırım A., 2004; Niğde İli İçmeli Kasabası Ağzı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
Yıldırım F., 1999; Çukurova Ağızları-Adana ve Osmaniye Ağızları, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.