Behset KARACA

1522-1532 Tarihlerinde Menteşe Bölgesi Yörükleri

1522-1532'lerde Menteşe Sancağı Yörüklerin yoğun olduğu yerlerdendir. Burada yaşayanların yarıya yakını Yörük hayatı yaşamaktadır. 1522'deki tahrirde 302 cemaat kaydedilmiş olup nüfusları 81657'dir. 1532'de ise 170 cemaat yazılmış olup nüfusları 66525'dir. 1522'de vergi hâsılları 1111981 akça, 1532'de ise 630356 akçadır. 1532'de Yörüklerin sayısı, nüfusu ve hâsıllarının düşük olmasının sebebi sadece Padişah hassına tabi cemaatlerin kaydedilmesindendir. Bu tarihlerde buradaki en mühim Yörük grupları, Oturak Barza, Muhata'a-i İskender Bey, Kayı, Kızılca Keçilü, Horzum, Mukata'a-i Yahşi Bey, Kızılca Balkıca, Divane Ali ve Güne Barza, Karacakoyunlu, Sazak, Sekekçi (?), Elsüz, Balya Bolu ve Kozviran gibi cemaatlerdir. Diğer bölgelerdeki Yörükler gibi buradakiler de Anadolu'nun Türkleşmesinde ve İslamlaşmasında büyük katkı sağlamışlardır. Ayrıca Osmanlı Beyliği ile diğer beyliklerin kuruluşunda, gelişmesinde etkili olmuşlardır. Yine, beyliklerin en önemli itici gücü ve dinamizmim meydana getirmişlerdir. Hayvancılık en önemli ekonomik etkinliklerini meydana getirmiştir. Deve yetiştiriciliği ve develeri taşımacılıkta kullanmaları, tuzlalarda çalışmak, balık avlamak, dokumacılık diğer faaliyetlerindendir.

The Yuruks in the Region of Menteshe Between 1522 and 1532

The Menteshe Sanjak was among the places which densely populated by the Yuruks between 1522 and 1532. Nearly half of those living in this region had a Yuruk's way of life. 302 communities were recorded in the census dated 1522, their population being 81657. 170 communities were recorded in 1532, their population being 66525. The amount of taxes collected was 1111981 akce in 1522 and 630356 akce in 1532. The decrease of figures in 1532 resulted from the fact that only the communities belonging to the Sultan's has were registered. In the related years, the most important groups of Yuruks were communities such as Oturak Barza, Mukata'a-i İskender Bey, Kayı, Kızılca Keçilü, Horzum, Mukata'a-i Yahşi Bey, Kızılca Balkıca, Divane Ali, Güne Barza, Karacakoyunlu, Sazak, Sekekçi, Elsüz, Balya Bolu and Kozviran. The Yuruks in this region, like those in other regions, contributed greatly to the process of Anatolia being Turkized and Islamic. In addition, they played a role in the organisation and development of Ottoman Beylik and other Beyliks. Moreover, they provide Beylik's most important impulsive force and dynamism. Raising livestock formed their prior economic activity. They had also other activities like, raising camels, using camels in transportation, working in saltpans, catching fish and weaving.

PDF

___

BOA, MD (Mühimine Deften) 60, Gurre-i Zilhicce 993, s. 84/191;
BOA, MD (Mühimme Defteri) 41, IS Ramazan 987, s. 140/313.
BOA, TD ( Tapu Tahrir Defteri) 176, s. 1-140.
BOA, TD (Tapu Tahrir Defteri) 166, 481-574.
TK. KKA 110, s. 2-48 . 166 Numaralı Muhasebe-i Vilayet-i Anadolu Defteri (937/1530), T.C. Başbakanlık Devlet Arş. Genel Müd. Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayın Nu: 27, Ankara 1995, s. 481-574.
438 Numaralı Muhasebe-i Vilötyet-i Anadolu Defteri (937/1530), I, T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşim Daire Başkanlığa Yayın Nu: 13, Ankara 1993. www.balkica.somee.com.
Akgündüz, Ahmed, Osmanlı Kanunnameleri ve Hukuki Tahlilleri, II, Fey Vakfı, İstanbul 1990.
Aksoy, Erdal, Yörük ve Türkmenlerin Sosyo-Kültürel Yapısı (Kırıkkale Karakeçili Aşireti Örneği), (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Hacettepe Üni%^sitesi S.B.E., Ankara 2001.
AHunay, Sema, XVI ve XVII. Yüzyıllarda Rumeli Yörükleri ve Naldöken Yürük Grubu,(Yayınlanmamış Doktora Tezi), Eskişehir Anadolu Üniversitesi S.B.E., Eskişehir 1999.
Armağan, Latif, "Osmanlı Devleti'nde Konar-Göçerler", Osmanlı, IV, Ankara 1999, s. 142-150.
Barkan, Ö.L., "Tarihi Demografi Araştırmaları ve Osmanlı Tarihi", Türkiyat Mecmuası, X, İstanbul 1953.
Çağatay, Neşet, "Osmanlı İmparatorluğunda Re'ayadan Alınan Vergi ve Resimler", DTCFD, V, sayı 5, 1947, s. 483-511.
Çetintürk, SelaKaddin, "Osmanlı İmparatorluğu'nda Yürük Sınıfı ve Hukuki Statüleri", DTCFD, II, Ankara 1943, s. 107-108.
Demirkent, Işın, Ioannes Kınnamos'un Historia'sı (1118-1176), TTK, Ankara 2001.
Divitçioğlu, Sencer, Osmanlı Beyliğinin Kuruluşu, İstanbul 1996.
Doğru, Halime, XVI. Yüzyılda Eskişehir ve Sultanönü Sancağı, İstanbul 1992.
Emecen, Feridun M., "Osmanlılar ve Türkmen Beylikleri (1350-1450)", İlk Osmanlılar ve Batı Anadolu Beylikler Dünyası, Kitabevi, İstanbul 2005, s. 37-74.
Emecen, Feridun M., "Gazaya Dair -XIV. Yüzyıl Kaynakları Arasında Bir Gezinti", İlk Osmanlılar ve Batı Anadolu Beylikler Dünyası, Kitabevi, İstanbul 2005, s. 75-99.
Emecen, Feridun, "Batı Anadolu'da Yörükler", Anadolu'da ve Rumeli'de Yörükler ve Türkmenler Sempozyumu Bildirileri, Yör-Türk Vakfı, Ankara 2000, s. 113-120.
Emecen, Feridun, XVI. Asırda Manisa Kazası, Ankara 1989.
Eröz, Mehmet, Yörükler, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı (TDAV), İstanbul 1991.
Gündüz, Tufan, "Oğuzlar/Türkmenler", Türkler, II, Yeni Türkiye Yay., Ankara 2002, s. 263-276.
Gündüz, Tufan, Anadolu'da Türkmen Aşiretler-Bozulus Türkmenleri (1540-1640), Bilge Yayınevi, Ankara 1997.
İnalcık, Halil, Osmanlı İmparatorluğu'nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi, I, Eren Yay., İstanbul 2000.
İnalcık, Halil, The Yürüks: Their Origins, Expansion and Economic Role", The Middle East and the Balkans under the Ottoman Empire Essays on Economy and Society, Bloommgton/USA 1993, s. 103-106.
Karaca, Behset, "XVI. Asırda Batı Toroslarda Güney Batı Anadolu) Yörükler", Uluslar arası Denizli ve Çevresi Tarih ve Kültür Sempozyumu Bildiriler I, Ocak 2007 Denizli, s. 111-124.
Karaca, Behset, XV. Ve XVI. Yüzyıllarda Teke Sancağı, Fakülte Kitabevi, İsparta 2002.
Koç, Yunus, "Osmanlı İmparatorluğu'nun Nüfus Yapısı (1300-1900", Osmanlı, IV, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 1999, s. 535-550.
Kommena, Anna, (Çev. Bilge Umar, Alexiad Anadolu'da ve Balkan Yarımadası'ndaİmparator Alexias Kommenos Dönemi'nin Tarihi Malazgirt'in Sonrası, İnkılâp, İstanbul 1996.
Kütükoğlu, Mübahat S., XVI. Asırda Tavas Kazasının Sosyal ve İktisadi Yapısı, Tavas Köy ve Belediyelere Hizmet Götürme Birliği yayını nu: 1, İstanbul 2002.
Miroğlu, İsmet, Kemah Sancağı ve Erzincan Kazası (1520-1566), Ankara 1990.
Olgun, İbrahim - Drahşan, Cemşit, Farsça-Türkçe Sözlük, Ankara 2005.
Sakin, Orhan, Anadolu'da Türkmenler ve Yörükler, Toplumsal Dönüşüm Yayınları, İstanbul 2006. Saraçoğlu, Hüseyin, Akdeniz Bölgesi, M.E.B., İstanbul 1989.
Sümer, Faruk, Saf evi Devleti'nin Kuruluşu ve Gelişmesinde Anadolu Türklerinin Rolü, TTK, Ankara 1992..
Sümer, Faruk, Oğuzlar (Türkmenler) Tarihleri-Boy teşkilatı-Destanları, TDAV, İstanbul 1992.
Şahin, İlhan, "Göçebeler", Osmanlı, IV, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 1999, s. 132-141
Türk Dil Kurumu, Derleme Sözlüğü, II, Ankara 1993. Türk Kültüründe Karakeçililer Uluslar arası Bilgi Şöleni Bildirileri, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, Ankara 1999.
Türkay, Cevdet, Başbakanlık Arşivi Belgelerine Göre Osmanlı İmparatorluğu'nda Oymak, Aşiret ve Cemaatler, İşaret, İstanbul 2005.
Uykucu, Ekrem, İlçeleriyle Birlikte Muğla Tarihi (Coğrafya ve Sosyal Yapı), İstanbul 1983.
Uzunçarşılı, Hakkı, Anadolu Beylikeri ve Akkoyunlu, Karakoyunlu Devletleri, TTK, Ankara 1984.
Ünal, M. Ali, XVI. Yüzyılda Harput Sancağı (1518-1566), Ankara 1989.
Ünal, M. Ali, Osmanlı Müesseseleri Tarihi, İsparta 2002.
Wittek, Paul, Menteşe Beyliği, (Çev. O. Ş.Gökay), TTK, Ankara 1986.
Yücel, Talip, Türkiye Coğrafyası, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları 68, Ankara 1987.