Metin GÜRÇAY, Mustafa ÖZKARACA, Turhan TURAN, Bunyamin İREHAN

Türkiye’nindoğu ve güneydoğu anadolu bölgelerinde hayvan kuduzunun epidemiyolojisi 11 2 1

Bu çalışmada, 2004 ve 2009 yılları arasında Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerindebulunan illerdeki hayvanlarda görülen kuduz vakalarınının durumu araştırıldı. Bu yıllar arasında,Elazığ Veteriner Kontrol Enstitüsü Viroloji laboratuarımıza gönderilen 384 adet kuduz şüphelinumuneden 358’i; (%93.23’ü) evcil hayvanlara ve 26’sı (% 6.77) ise yabani hayvanlara ait örneklerdi.Evcil hayvanlara ait numunelerin laboratuar muayeneleri sonucunda %59.49’u (213/358) kuduz hastalığı pozitif bulunmuştur. Yabani hayvanlara ait numunelerin % 80.7 (21/26) pozitif bulunmuştur. İl bazındaki sonuçlara göre, Diyarbakır’da 75 (94 materyalden 75’i pozitif; %79.78), Elazığ’da 41 (87 materyalden 41’i pozitif; %47.12), Malatya’da 25 (49 materyalden 25’i pozitif; %51.02), Mardin’ de 23(34 materyalden 23’ü pozitif; %67.64), Van’da 15 (23 materyalden 15’i pozitif; %65.21), Tunceli’de 10(17 materyalden 10’u pozitif; %58.82), Hakkari’ de 9 (17 materyalden 9’u pozitif; %52.94), Bingöl’de 9(15 materyalden 9’u pozitif; %60), Muş’da 9 (18 materyalden 9’u pozitif; %50), Şırnak’da 6 (9 materyalden 6’sı pozitif; %66.66), Bitlis’de 5 (8 materyalden 5’i pozitif; 62.50), Siirt’de 2 (7materyalden 2’si pozitif; %28.57) ve Batman’da 2 (6 materyalden 2’si pozitif; %33.33) nokta kuduz hastalığı görülen mihrak belirlenmiştir. Kuduz hastalığı yönünden yapılan laboratuar test sonuçlarına göre, en fazla kuduz hastalığı görülen hayvan türleri sırası ile köpek (110/231-% 47.61), sığır (57/231- % 24.67) ve kedi (16/231-%6.92) dir. Sonuç olarak, bu bölgede köpek kuduzu yaygın olarak görülmektedir. Çok sayıda enfekte olmuş köpek, sığır, kedi ve diğer türlere virüsün taşınmasını sağlamaktadır. Bu nedenle kuduz hastalığı epidemiyolojisinde köpek kuduzu önemlidir.

Epidemiological survey of animal rabies in eastern and southeastern anatolia regions, Turkey

In this study, rabies cases were investigated in animals within cities of East and Southeast Anatolia region between 2004-2009 years. During the study period, specimens from the East and Southeast Anatolia of Turkey, suspected of having rabies submitted to viral diagnostic laboratory of Veterinary Control Institute were totally 384 samples which 358 of them belonging domestic animal rabies (93.23%) and 26 (6.77%) of them belonging wild animal rabies. Specimens taken from domestic animals were found 59.49% rabies positive (213/358) and specimens belonging to wild animals were found 80.7% rabies positive (21/26) following laboratory examination. According to city based results, in Diyarbakır, 75 (75 positive of 94 samples - 79.78%); Elazığ, 41 (41 positive of 47 samples - 47.12%); Malatya, 25 (25 positive of 49 samples - 51.02%); Mardin, 23 (23 positive of 34 samples - 67.64%); Van, 15 (15 positive of 23 samples - 65.21%); Tunceli, 10 (10 positive of 17 samples - 58.82%); Hakkâri, 9 (9 positive of 17 samples - 52.94%); Bingöl, 9 (9 positive of 15 samples - 60%); Muş, 9 (9 positive of 18 samples - 50%); Şırnak, 6 (6 positive of 9 samples - 66.66%); Bitlis, 5 (5 positive of 8 samples - 62.50%); Siirt, 2 (2 positive of 7 samples - 28.57%) and Batman, 2 (2 positive of 6 samples - 33.33%) rabies diseases focal points have been determined. According to laboratory test results regarding rabies, maximal affected animal species were dog (110/231- 47.61%), cattle (57/231- 24.67%) and cat (16/231-6.92%). As a result, dog rabies is common in this region. Infected dogs transmit the virus to cattle, cat and other species. So dog rabies is important in rabies disease epidemiology.

PDF

___

1.Buzgan T, Irmak H, Yılmaz GR, Torunoğlu MA, Safran A. Epidemiology of Human rabies in Turkey 1997-2007. Turk J Med Sci 2009; 39 : 591-597.
2.Akkoca N, Economides P, Maksoud G, Mestom M. Rabies in Turkey. Cyprus, Syria and Lebanon. In: King AA, Fooks AR, Aubert M, Wandeler AL. (Editors). Historical perspective of rabies in Europe and the Mediterranean basin. Paris: O I E, 2004; 157-169
3.Pringle CR. The order mononegavirales. Arch. Virol 1991;117: 137-140.
4.Nadin-Davies SA, Huang W, Armstrong J, Casey G A, Bahloul C, Torda N, Wandeler AI. Antigenic and genetic divergence of rabies viruses from bat species indigenous to Canada. Virus Res 2001; 74: 139-156.
5.Acha PN, Malagna-alba AM. Economic losses due to Desmodus rotundus. In: Greenhal AH, Schmidt U, Boca Raton FL. (Editors). The Natural History of Vampire Bats. CRC Press, 1985; 207-214.
6.Fekadu M, Shaddock JH, Chandler FW, Baer GM. Rabies in the tonsils of a carrier dog, Arch Virol 1983; 78: 37-47.
7.Dean DJ, Ableseth MK. Laboratory techniques in rabies. (Editors) Kaplan MM, Koprowski H, 1974; 75−83 WHO, Geneva.
8.Heaton PR, Johnstone P, Macelhınney LM, Cowley R, O’sullıvan E, Whıtby J E: Hemi-nested PCR assay for the detection of six genotypes of rabies and rabies-related viruses. J. Clin Microbiol 1997; 35; 2763–2766.
9.OIE Terrestrial Manual Chapter http://www.oie.int/fileadmin/Home/eng/Health_standards/ta hm/2.01.13_RABIES.pdf/2.1.13 2008 Rabies.
10.Kuduz Riskli Temas Görülme ve Kuduz Mortalite Hızları, 1973-2003. Temel Sağlık hizmetleri Genel Müdürlüğü Çalışma yıllığı. Ankara: Sağlık Bakanlığı Yayınları, 2003; 105: 200.
11.Kuduz Hastalığı ile Savaş için Yapılacak Eşgüdüm ve İşbirliği Protokolü: Kuduz Hastalığı Mücadele Programı. Türkiye Milli Zoonoz Komitesi Kuduz Hastalığı Çalışma Grubunu.http://www.mahalli- idareler.gov.tr/Mevzuat/Genelge/2002.htm 5.10.2005
12.Hayvan Sağlığı Zabıtası Kanunu. 3285 Sayılı Kanun.16. 5. 1986 tarih ve 19109 sayılı resmi gazete; 28: 1673.
13. Sönmez S. Bursada Kuduz Hastalığı ve Kuduz Mücadelesinde Etkili Yöntemin Belirlenmesi. U Ü Vet Fak Derg 1989; 1,2,3; 8-9; 61-67.
14. Gürçay M. Doğu Anadolu Bölgesinin bazı illerinde (Elazığ, Malatya, Tunceli, Bingöl, Muş) 1996-1999 yıllarında görülen kuduz olguları. K Ü Vet Fak Dergisi 2002; 8;153- 156.
15.Vos A, Freuling C, Eskiizmirliler S, et al. Rabies in Foxes,Aegean Region,Turkey,Emerging Infectious Diseases. www.cdc.gov/eid, 2009; 15;10; 1620-1622.