Vergi uygulamaları karşısında mükelleflerin tutum ve davranışlarının tespiti: Zonguldak ili örneği

Mülkiyet haklarına anayasal bir müdahale olan ve karşılıksız olarak ödenen vergi, mükellef açısından maddi bir külfettir. Bu külfetin, onun tutum ve davranışlarına yansıması da kaçınılmaz bir olgudur. Kamu finansmanı açısından ise vergiler önemli bir kaynaktır. Dolayısıyla vergi, finansal anlamda devleti ilgilendirdiği ka- dar, ödenmesi bakımından da mükellefi ilgilendirmekte ve onun tutum ve davra- nışlarını etkilemektedir. Bu çalışmada, Zonguldak İli gelir vergisi mükellefleri ça- lışmanın evrenini oluşturmakta ve vergi uygulamaları karşısında nasıl bir tutum ve davranış sergiledikleri araştırılmaktadır. Mükellefler, vergiyi genel olarak devletin sunduğu mal ve hizmetlerin finansmanı için gerekli bir kaynak ve kendileri açısında da bir vatandaşlık görevi olarak değerlendirmektedir. Ancak aynı mükellefler, kendi yakınlarının ya da çevresindeki kişilerin vergi ödevini tam ve zamanında yerine getirmemesi halinde ilgili makamları durumdan haberdar edip etmeme konusunda pasif tavır ortaya koymaktadır.

Determination of taxpayers’ attitudes and behaviors against tax applications: an example of Zonguldak city

Tax, as an intervention on constitutional property rights and as payment without remuneration, can be expressed as a financial burden for taxpayers. It is an ine- vitable fact to expect this financial burden effects the attitudes and behaviors of taxpayers. From governmental point of view, taxes are, however, important pub- lic financial resources. As long as it concerns government in terms of being fi- nancial resources, it also concerns taxpayers in terms of being financial burden in their budget and, eventually, effects the attitudes and behaviors. In this study, income taxpayers in Zonguldak City make up the study population and it is ai- med to investigate their attitudes and behaviors against tax applications. Fin- dings derived from the answers indicate that the taxpayers, in general, assess taxes as necessary for government to finance its publicly provided goods and services and, in terms of their own side, express taxes as a duty of citizenship. Another finding, however, is that in the case of taxpayers’ relatives or colleagu- es commit tax crime, taxpayers exhibit passive attitude and do not want to comp- laint to tax office.

PDF

___

ALLINGHAM, Michael G. and Agnar SANDMO; (1972), “In- come Tax Evasion: A Theoretical Analysis”, Journal of Public Economics, 1, pp. 323-338.
BAYRAKLI, Hasan Hüseyin, İsa SAĞBAŞ ve Lütfi URAL; (2004), “Vergi Kaçırma Eğilimini Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi Uşak İli Örneği”, Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(197), ss. 197-213.
BENK, Serkan ve Halil YILDIRIM; (2009), “Vergi Bilincine Sa- hip Bireylerin Vergi Kaçakçılığı Suçu Algılaması: İşletme ve Maliye Akademisyenleri Üzerinde Bir Araştırma”, Finans, Poli- tik & Ekonomik Yorumlar, 46(536), ss. 45-.60.
CANSIZ, Harun; (2006), “Vergi Mükelleflerinin Vergiyi Algılama Hakkındaki Görüşleri: Afyonkarahisar İli Örneği”, Afyon Kocate- pe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(2), ss. 115-138.
CSONTOS, Laszlo, Janos KORNAI and Istvan Gyorgy TOTH; (1998), “Tax Awareness and Reform Of The Welfare state: Hungarian Survey Results”, Economics of Transition, 6, pp. 287-312.
ÇİÇEK, Halit; (2006), “Psikolojik ve Sosyal Yönden Yükümlül- erin Vergiye Karşı Tutum ve Tepkileri (İstanbul İli Çalışması)”, İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası, Yayın 65, ss. 21-182.
ÇOBAN, Hilmi & Selami SEZGİN; (2004), “Vergi Mükelleflerinin Davranışları Üzerine Ampirik Bir İnceleme: Denizli Örneği”, 19 Maliye Sempozyumu 10-14 Mayıs 2004, Antalya.
DEMİR, İhsan Cemil; (1999), “Mükelleflerin Vergi Karşısındaki Davranışları Afyon İli Örneği Anket Çalışması”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilim- ler Enstitüsü, Afyon.
FELD, Lars P and Bruno S. FREY; (2002), “Trust Breeds Trust: How Taxpayers Are Treated”, NBERWorkin Paper, No: 98, pp. 2-18.
MARAŞ, Özgür; (2004), “Kamu Ekonomisinde Mali Saydamlığın Vergi Bilinci Üzerindeki Etkisi (Gaziantep İli Örneği)”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üni- versitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
MUTER, Naci, Süreyya SAKINÇ ve Kemal ÇELEBİ; (1993), Mükelleflerin Vergi Karşısındaki Tutum ve Davranışları Araştırması, Celal Bayar Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Maliye Bölümü, Manisa
ORVISKA, Marta and John HUDSON; (2002), “Tax Evasion, Civic Duty and Law A Biding Citizen”, European Journal Of Pelitical Economy, 19, pp. 83-102.
SCHOLZ, John T. and Mark LUBELL; (1998), “Adaptive Politi- cal Attitudes: Duty, Trust and Fear As Monitors of Tax Policy”, American Journal of Political Science, 42(3), pp. 903-920.
SEKARN, Uma; (1992), Research Methods for Business: A Skill Building Approach, 2nd Edition, John & Wiley Sons.
SGK; (2007), “SGK İl EMOD Göstergeleri (31.12.2007 itibari- yle)”, Aylık İstatistik Bülteni, Aralık, Tablo 47
ŞENYÜZ, Doğan; (1994), “Vergi Bilincinin Oluşturulmasında Fayda İlkesinin Gözetilmesi”, Bülten, Türk Demokrasi Vakfı Yayın Organı, 17, ss. 83-84.
TUAY, Elif ve İnci GÜVEN; (2007), “Türkiye’de Mükellefle- rin Vergiye Bakışı”, Gelir İdaresi Mükellef Hizmetleri Daire Başkanlığı, Yayın No: 51, ss. 3-153, İnternet Erişim: http://www. gib.gov.tr (15.02.2008).
WENZEL, Michael; (2004), “An Analysis of Norm Processes In Tax Compliance”, Journal of Economic Psychology, 25, ss. 213-228.
YÜCE, Mehmet ve Adnan GERÇEK; (1998), “Mükellefin Vergiye Yaklaşımını Belirleyen Faktörler ile İlgili Ampirik Bir Çalışma”, Sayıştay Dergisi, 28, ss. 20-31.