Finansal gelişme ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye örneği

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de finansal gelişme ile ekonomik büyüme arasın- daki ilişkinin nedensellik boyutunu, zaman serisi verilerine dayalı yöntemlerle analiz etmektir. Bu amaç doğrultusunda, Türkiye’de finansal gelişme ile ekono- mik büyüme arasındaki ilişki, 1987Q1-2007Q3 dönemine ilişkin üç aylık veriler kullanılarak Engle-Granger eşbütünleşme yöntemi (E-G) ve Granger nedensellik 1 testine dayanan hata düzeltme modeli ile araştırılmıştır. Analiz sonucunda, finansal gelişme ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkinin yönünün hem uzun hem de kısa dönemde ekonomik büyümeden finansal gelişmeye doğru olduğu belirlen- miştir. Bu durum, analiz döneminde, Türkiye için “talep takipli” hipotezin geçerli olduğunu ortaya koymaktadır. Ayrıca, analiz sonucunda ne uzun ne de kısa dö- nemde “arz öncüllü” hipotezi destekleyen herhangi bir bulguya rastlanmamıştır.

The relationship between financial development and economic growth: the case of turkey

The purpose of this study is to analyze the causality between financial develop- ment and economic growth in Turkey by using time series methodology. To this end, the relationship between financial development and economic growth in Turkey is investigated by applying Engle-Granger cointegration procedure and error correction model based on Granger causality test for the quarterly data of the period 1987Q1-2007Q3. As a result of the analysis, we found that the direction of the causality between financial development and economic growth is from economic growth to financial development both in the long and short run. This finding shows that demand following hypothesis is valid for Turkey for the afore mentioned period. Otherwise, no evidence supporting supply leading hypothesis can be found neither in the long nor in the short run.

PDF

___

ACARAVCI, Ali, İlhan ÖZTÜRK and Songül Kakilli ACARAVCI; (2007), “Finance-Growth Nexus: Evidence from Turkey”, In- ternational Research Journal of Finance and Economics, 11, pp.30-40.
ALTINTAŞ, Halil ve Yücel AYRIÇAY; (2010), “Türkiye’de Fi- nansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin Sınır Testi Yaklaşımıyla Analizi:1987-2007”, Anadolu Üniversitesi Soysal Bilimler Dergisi, 10(2), ss.71-98.
ARTAN, Seyfettin; (2007), “Finansal Kalkınmanın Büyümeye Etkileri: Literatür ve Uygulama”, İktisat İşletme ve Finans, Yıl: 22, Sayı: 252, ss. 70-89.
ARYEETEY, Ernest; (2003), “Recent Developments in African Financial Markets: Agenda for Futher Research, Journal of Af- rican Economies, 12(2), pp.111-152.
AYDEMİR, Oğuzhan; (2008), “Hisse Senedi Getirileri ve Reel Sektör Arasındaki İlişki: Ampirik Bir Çalışma”, Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 10(2), ss. 37-55.
BRANDL, Michael W., “The Role of Financial Institutions in Long Run Economic Growth”, http://www.mccombs.utexas. edu/faculty/michael.brandl/Fin%20Inst%20and%20Long%20 run%20growth.doc, 01.07.2010.
CALDERON, Cesar and Lin LİU; (2003), “The Direction of Cau- sality Between Financial Development and Economic Growth”, Journal of Development Economics, 72(1), pp.321-334.
ÇETİNTAŞ, Hakan ve Salih BARIŞIK; (2003), “Türkiye’de Bankalar, Sermaye Piyasası ve Ekonomik Büyüme: Koente- grasyon ve Nedensellik Analizi (1989-2000)”, İMKB Dergisi, 7(25-26), ss.1-16.
ÇOŞKUN, Metin, Fatih TEMİZEL ve Ali Sabri TAYLAN; (2009), “Bankacılık Sektörü Hisse Senedi Getirileri İle Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği”, Kocaeli Üniversitesi İİBF Dergisi, Yıl: 5, Sayı:7, ss.1-18.
DE HAAS, R.T.A.; (2001), “Financial Development and Economic Growth in Transition Economies: A Survey of Theo- retical and Empiricial Literature”, http://www.dnb.nl/en/binaries/ ot035_tcm47-146048.pdf, 19.07.2001.
DEMETRIADES, Panicos and Svetlana ANDRIANOVA, "Fi- nance and Growth: What We Know and What We Need to Know", Discussion Papers in Economics, 03/15, Department of Economics, University of Leicester, http://www.le.ac.uk/eco- nomics/research/RePEc/lec/leecon/dp03-15.pdf, 20.07.2010. DEMİRAY, Deniz Balak; (1998), Döviz Kuru Belirleme Yöntem- leri ve 1980 Sonrası Dönem Ekonomisi İçin Bir Değerlendirme, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi So- syal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
ENGLE, Robert and Clive GRANGER; (1987), “Cointegration and Error Correction: Representation, Estimation and Testing”, Econometrica, 55(2), pp.251-276.
GHATAK, Subrata, Chris MILNER and Utku UTKULU; (1995), “Trade Liberalization and Endogenous Growth: Some Evidence for Turkey”, Economics of Planning, 28, pp. 147-167.
GHATAK, Subrata, Chris MILNER and Utku UTKULU; (1997), “Exports, Export Composition and Growth: Cointegration and Casuality Evidence for Malaysia”, Applied Economics, 29(2), pp. 213-223.
GRANGER, Clive W.J.; (1991), “Some Recent Generalizations of Cointegration and The Analysis of Long-Run Relationships”, Robert ENGLE and Clive W.J.GRANGER (Ed.), Long-Run Economic Relationships: Readings in Cointegration, Oxford University Press, New York, pp.277-287.
İÇKE, Mehmet Akif; (2009), Bölgesel Finansal Entegrasyon: Finansal Küreselleşmeye Bir Yanıt, Derin Yayınları, İstanbul.
KANDIR, Serkan Yılmaz, Ömer İSKENDEROĞLU ve Yıldırım B. ÖNAL; (2007), “Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin Araştırılması”, Çukurova Üniversitesi So- syal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2), ss.311-326.
KAR, Muhsin and Eric J. PENTECOST; (2000), “Financial De- velopment and Economic Growth in Turkey: Further Evidence on the Causality Issue”, Loughborough University Department of Economics, Economis Research Paper, No:00/27, pp.1-20.
KAR, Muhsin ve Mehmet TUNÇER; (1999), “Finansal Kalkınma ve Ekonomik Büyüme: Teorik Görüşler, Ampirik Sonuçlar ve Yeni Gelişmeler”, Uludağ Üniversitesi İİBF Dergisi, 17(3), http:// iktisat.uludag.edu.tr/dergi/6/muhsin/muhsin.html, 20.06.2004.
KAR, Muhsin ve Seyhan TAŞ; (2004), “İktisadi Kalkınmada Para ve Sermayenin Yeri”, iç. Sami TABAN ve Muhsin KAR (Ed.), Kalkınma Ekonomisi: Seçme Konular, Ekin Kitabevi, Bursa, ss.159-195.
KAR, Muhsin; (2000), “Human Capital Accumulation, Financial Development and Economic Growth: Time Series Evidence For Turkey”, METU International Conference in Economics IV. KAR, Muhsin; (2001), “Finansal Kalkınma ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği”, Dokuz Eylül Üniversitesi İsletme Fakültesi Dergisi, 2(2), ss.150-169.
KING, Robert G. and Ross LEVINE; (1993), “Finance and Growth: Schumpeter Might Be Right”, Quarterly Journal of Economics, 108(3), pp.717-737.
LEVINE, Ross; (1997), “Financial Development and Economic Growth: Views and Agenda”, Journal of Economic Literature, 35, pp.688-726.
MIHÇI, Sevinç; (1999), “Finansal Gelişme ve İktisadi Büyüme: Endojen Büyüme Modelleri”, İktisat İşletme ve Finans, Yıl: 14, Sayı: 159, ss.63-78.
ONUR, Sara; (2005), “Finansal Liberalizasyon ve GSMH Büyümesi Arasındaki İlişki”, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), ss.127-152.
OSKOOEE, Mohsen Bahmani and Janardhanan ALSE; (1993), “Export Growth and Economic Growth: An Application of Coin- tegration and Error-Correction Modeling”, The Journal of De- veloping Areas, 27(4), pp. 535-542.
ÖZCAN, Figen; (2007), Finansal Kalkınma ve İktisadi Büyüme Arasındaki İlişki: Dünya Ülkeleri ve Türkiye Örneği, TCMB Uzmanlık Yeterlilik Tezi, Ankara.
PAGANO, Marco; (1993), “Financial Markets and Growth: An Overview”, European Economic Review, 37, pp.613-622.
SMITH, Adam; (2006), Milletlerin Zenginliği, Çev.: Haldun Demir, Türkiye İşbankası Kültür Yayınları, İstanbul.
ŞENTÜRK, Suat Hayri; (2005), “Ekonomik Büyümenin Sağlanmasında Finansal Sistemin Rolü”, İktisat İşletme ve Fi- nans Dergisi, Yıl:20, Sayı:237, Aralık, ss.112-127.
TSURU, Kotaro; (2000), “Finance and Growth: Some Theoreti- cal Considerations, and A Review of The Empiricial Literature”, OECD Economic Department Working Papers, No:228.
UTKULU, Utku; (1997), “How to Estimate Long-Run Relation- ships In Economics: An Overview of Recent Developments”, DEÜ İİBF Dergisi, 12(2), ss.39-48.
ÜNALMIŞ, Deren; (2002), “ The Causality Between Financial Development and Economic Growth: The Case of Turkey”, TCMB Research Department Working Paper, No:3, http://www. tcmb.gov.tr/research/work/wp6.pdf , 12.07.2010.
YAPRAKLI, Sevda; (2007), “Ticari ve Finansal Dışa Açıklık İle Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Türkiye Üzerine Bir Uygu- lama”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, Sayı:5, ss.67-89.
YILMAZ, Ensar ve Özgür KAYALICA; (2002), “Türkiye’de Fi- nans ve Büyüme: Nedensellik Analizi”, İMKB Dergisi, 6(24), ss.35-50.
YILMAZ, Ömer ve Vedat KAYA; (2006), “Finansal Kalkınma ve İktisadi Büyüme Arasındaki Nedensellik”, İktisat İşletme ve Fi- nans Dergisi, Yıl:21, Sayı:244, Temmuz, ss.120-131.
YÜCEL, Fatih; (2009), “Temel Bileşenler Yoluyla Türk Sermaye Piyasası Gelişiminin Ekonomik Büyüme Üzerine Etkilerinin Bir Analizi”, Sosyo Ekonomi Dergisi, 2009-1, ss.77-86.